Χρήστης:Dkoukoul/Πρόχειρο

Παλαιός χάρτης του Ηρακλείου και η οχύρωση του.

Τα Ενετικά τείχη του Ηρακλείου αποτελούν ένα από τα καλύτερα διατηρημένα οχυρωματικά έργα στη Μεσόγειο.

Η βάση τους είναι στην παραθαλάσσια πλευρά της σημερινής πόλης του Ηρακλείου και έχει μήκος 3 χλμ. Το συνολικό μήκος των τειχών είναι 7 χλμ σε τριγωνικό σχήμα. Στις χερσαίες πλευρές του υπάρχουν επτά προμαχώνες, ο μεγαλύτερος στην κορυφή του τριγωνικού περιβόλου είναι ο προμαχώνας του Μαρτινέγκο.

Με τη συμβολή κορυφαίων αρχιτεκτόνων στρατιωτικών έργων όπως ο Μισέλ Σαμμικέλι (Michele Sammicheli), τα τείχη αποτελούσαν την τελευταία λέξη στην οχυρωματική τεχνολογία. Τα τείχη άντεξαν την πολιορκία των Οθωμανών επί 21 χρόνια, μοναδική σε διάρκεια στην παγκόσμια ιστορία.

Ιστορία

Οι Βενετοί βρήκαν τον Χάνδακα (παλιά ονομασία της πόλης του Ηρακλείου) οχυρωμένο με τα παλιά βυζαντινά τείχη, αλλά δεν μπορούσαν να θεωρήσουν τους εαυτούς τους ασφαλισμένους από τις αλλεπάλληλες επαναστάσεις των Κρητικών. Γι' αυτό αναγκάστηκαν να τα επισκευάσουν.

Μέρος των τειχών σήμερα.

Τον 15ο αιώνα προέκυψαν νέα δεδομένα. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η απειλή των Τούρκων -και για την Κρήτη- έγινε άμεση. Έτσι, οι Βενετοί ξεκίνησαν να προετοιμάζουν την άμυνά τους, κτίζοντας δεκάδες φρούρια στο νησί της Κρήτης. Παράλληλα, η ανακάλυψη της πυρίτιδας και η χρήση της στα τηλεβόλα όπλα τον 15ο αιώνα, επέβαλε την κατασκευή ενός ισχυρότερου κάστρου. Στο μεταξύ ο Χάνδακας μεγάλωνε συνεχώς και οι συνοικισμοί κτίζονταν άναρχα έξω από τα τείχη, με τον πληθυσμό εκτός τειχών να είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτόν μέσα στο κάστρο. Έτσι ήταν απαραίτητο το νέο κάστρο να προστατεύει ολόκληρη τη νέα πόλη.

Η ανοικοδόμηση των νέων τειχών (τα σημερινά τείχη του Ηρακλείου) ξεκίνησε το 1462 και διήρκεσε περισσότερο από έναν αιώνα. Τα αρχικά σχέδια ήταν του μηχανικού Καμποφρεγκόζο, αλλά στην πορεία χρησιμοποιήθηκαν σχέδια του μηχανικού Μισέλ Σαμμικέλι.

Η δαπάνη της ανοικοδόμησης βάρυνε το κεντρικό ταμείο της Βενετίας που επέβαλε όμως φορολογία για τον σκοπό αυτό στον Κρητικό λαό και την Εκκλησία. Όλοι οι Κρητικοί, 14-60 χρονών, ήταν υποχρεωμένοι να κάνουν κάθε χρόνο μια αγγαρεία, μαζί με τα ζώα τους, χωρίς αμοιβή και διατροφή, να εργάζονται δηλαδή στα τείχη μια ολόκληρη βδομάδα. Τα υλικά μεταφέρονταν από τα λατομεία του Κατσαμπά, το Τηγάνι Χερσονήσου και τα ερείπια της Κνωσού.

Τμήματα

Πύλες

Για την επικοινωνία διαμέσου των τειχών υπήρχαν 8 πύλες:

Πύλη Ιησού

• Πύλη Αγίου Ανδρέα (σώζεται μικρό τμήμα)
• Πύλη Παντοκράτορα
• Πύλη Ιησού
• Πύλη Αγίου Γεωργίου
• Πύλη Σαμπιονάρα
• Πύλη Νεωρίων
• Πύλη Μόλου
• Πύλη Δερματά

Προμαχώνες

Στην περίμετρο των τειχών υπάρχουν οι ακόλουθοι 7 προμαχώνες:

Προμαχώνας Μαρτινέγκο

• Προμαχώνας Σαμπιονάρα
• Προμαχώνας Βιττούρι
• Προμαχώνας Ιησού
• Προμαχώνας Μαρτινέγκο
• Προμαχώνας Βηθλεέμ
• Προμαχώνας Παντοκράτορα
• Προμαχώνας Αγίου Ανδρέα

Σήμερα

Μέρος τους έχει ανακαινιστεί και είναι προσβάσιμο για περίπατο. Τμήματα της τάφρου έχουν διαμορφωθεί σε πάρκα, αναψυκτήριο, παιδικές χαρές και χώρους στάθμευσης.

Πύλη Παντοκράτορα, γνωστή σήμερα σαν Χανιώπορτα

Τρεις μεγάλες «πόρτες» έχουν διαμορφωθεί σήμερα επί των τειχών και από τις οποίες διέρχονται αυτοκινητόδρομοι για την πρόσβαση στο κέντρο της πόλης του Ηρακλείου:

• πύλη Παντοκράτορα, γνωστή και ως Χανιώπορτα.
• πύλη Ιησού, γνωστή και ως Καινούρια Πόρτα.
• Κομμένο μπεντένι.

Στον προμαχώνα Μαρτινέγκο βρίσκεται ο τάφος του Νίκου Καζαντζάκη και αθλητικές εγκαταστάσεις της ομάδας του Εργοτέλη.

Επί των τειχών, στη λεωφόρο Νικ. Πλαστήρα (έναντι του παλαιού Πανάνειου νοσοκομείου) λειτουργεί ο θερινός «Δημοτικός κινηματογράφος Βηθλεέμ».

Αρκετές πύλες έχουν αναπλαστεί και είναι επισκέψιμες, λειτουργούν και ως εκθεσιακοί χώροι πολιτισμού.