Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ρήγιλλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αππία Άννια Ρήγιλλα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση125
Ρώμη
Θάνατος160[1][2]
Μαραθώνας
Συνθήκες θανάτουανθρωποκτονία
ΚατοικίαΑθήνα
Ολυμπία
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Ρώμη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααριστοκράτης
ιέρεια
Οικογένεια
ΣύζυγοςΗρώδης ο Αττικός (από 139)
ΓονείςAppius Annius Trebonius Gallus και Atilia Caucidia Tertulla
ΑδέλφιαAppius Annius Atilius Bradua
ΣυγγενείςAppius Annius Trebonius Gallus (παππούς από την πλευρά του πατέρα)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Τάφος-μαυσωλείο στη Ρώμη που κατά την παράδοση ανήκει στη Ρήγιλλα.

H Αππία Άννια Ρήγιλλα (λατ. Appia Annia Regilla Atilia Caucidia Tertulla[3][4][5], πλήρες όνομα στην αρχαία ελληνική Ἀππία Ἄννια Ἀτειλία Ῥήγιλλα Καυκιδία Τερτύλλα Ἀππίου Γάλλου θυγάτηρ, 125-160 μ.Χ.) ήταν πλούσια Ρωμαία της αριστοκρατικής τάξεως, με μεγάλη επιρροή. Η Ρήγιλλα ήταν μακρινή συγγενής αρκετών Ρωμαίων αυτοκρατόρων και συζύγων Αυτοκρατόρων, και σύζυγος του πάμπλουτου Αθηναίου Ηρώδη του Αττικού.[4][6] Μετά τον πρόωρο θάνατό της ο Ηρώδης ανήγειρε προς τιμή της το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού (γνωστό και απλώς ως «Ηρώδειο») στην Αθήνα, ενώ σήμερα το όνομά της φέρει κεντρικός δρόμος της Αθήνας («οδός Ρηγίλλης»), αλλά και της Ρώμης.

Γενεαλογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ρήγιλλα γεννήθηκε σε αριστοκρατική οικογένεια Ρωμαίων της τάξεως των υπάτων, που ανήκε στην Αννία γενεά, και ειδικότερα στον σεβαστό κλάδο της των Annii Galli και Annii Regilli.[7] Το Regilli σημαίνει «μικροί βασιλιάδες» (πρβλ. την ελληνική λατινογενή λέξη και όνομα «ρήγας».[7] Πατέρας της ήταν ο Άππιος Άννιος Τρεβόνιος Γάλλος, διακεκριμένος συγκλητικός και ένας από τους υπάτους του έτους 139. Μητέρα της ήταν η αριστοκράτισσα Ατειλία Καυκιδία Τερτύλλα.[4][8] Ο αδελφός της Ρηγίλλης, ο Άππιος Άννιος Ατίλιος Μπράντουα, διετέλεσε ύπατος το 160 μ.Χ..[4][8]

Από την πλευρά του πατέρα της, η Ρήγιλλα ήταν εγγονή του συγκλητικού Αππίου Αννίου Γάλλου, υπάτου το έτος 108, και της συζύγου του[6], ενώ από την πλευρά της μητέρας της ήταν εγγονή του συγκλητικού και κυβερνήτη Μάρκου Αππίου Μπράντουα, και της Καυκιδίας Τερτούλλας.[4][9]

Μέσω του παππού της από την πλευρά του πατέρα της, η Ρήγιλλα ήταν συγγενής του συγκλητικού Μάρκου Αννίου Βέρου, πατέρα της Αυτοκράτειρας Φαυστίνας της Πρεσβύτερης, συζύγου του Αυτοκράτορα Αντωνίνου του Ευσεβούς[7] και θείας του γνωστού Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου.[7]

Γάμος και πρώτα χρόνια με τον Ηρώδη τον Αττικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της υπατείας του, ο πατέρας της Ρηγίλλης φρόντισε να την αρραβωνιάσει με τον εξέχοντα Έλληνα Ηρώδη τον Αττικό[10], αριστοκρατικό Αθηναίο με μόρφωση, επιρροή και τεράστια περιουσία, φίλο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αντωνίνου του Ευσεβούς και δάσκαλο του γιου του, του μετέπειτα Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου.

Ο Ηρώδης και η Ρήγιλλα παντρεύτηκαν το 139 μ.Χ.. Τότε η Ρήγιλλα ήταν 14 ετών και ο Ηρώδης 40 ετών. Ο Άππιος Άννιος Τρεβόνιος Γάλλος έδωσε στην κόρη του μεγάλη προίκα, με την οποία η Ρήγιλλα και ο σύζυγός της αγόρασαν μια βίλα πάνω στο τρίτο μίλι της Αππίας οδού, νοτίως του κέντρου της Ρώμης, ενώ κατείχαν μια μεγάλη περιοχή, το λεγόμενο «Τριόπειο» (από τον βασιλιά της Θεσσαλίας Τρίοπα), γνωστό από τον Μεσαίωνα ως Κάπο ντι Μπόβε.

Το ζεύγος έζησε στην Ιταλία για λίγα χρόνια μετά τον γάμο και κατόπιν μετακόμισε στην Ελλάδα. Η Ρήγιλλα, αν και αποκομμένη από την οικογένεια και τους μεγάλης επιρροής Ρωμαίους συγγενείς της, έγινε μέλος των ανώτατων κύκλων της αθηναϊκής κοινωνίας.

Στην Ελλάδα και την Ολυμπία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ρήγιλλα πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της ζώντας και ταξιδεύοντας στην Ελλάδα. Στην Αθήνα τιμήθηκε με τα θρησκευτικά αξιώματα της ιέρειας της θεάς Τύχης και της ιέρειας της Δήμητρας Χαμύνης στην Ολυμπία, το 153 μ.Χ.. Το δεύτερο αξίωμα ήταν πολύ ανώτερο και πανάρχαιο: Ως ιέρεια της Δήμητρας, η Ρήγιλλα ήταν η μόνη γυναίκα που παρίστατο επισήμως στους Ολυμπιακούς Αγώνες, καθισμένη πάνω ή κοντά στον βωμό της θεάς, στη βόρεια πλευρά του σταδίου της Ολυμπίας, απέναντι από τον θώκο των κριτών, κατά τη διάρκεια των αγωνισμάτων.

Ερείπια του Νυμφαίου της Ολυμπίας, έργου της Ρηγίλλης και του Ηρώδη του Αττικού

Χρησιμοποιώντας τη δική της σημαντική επιρροή και πλούτο, η Ρήγιλλα ανήγειρε μέγα Νυμφαίον (δηλαδή μια μνημειακή κρήνη) στην Ολυμπία, ενώ ο σύζυγός της κατασκεύασε ένα υδραγωγείο που τροφοδοτούσε με νερό το νυμφαίο αυτό. Η δομή αυτή κατέστησε διαθέσιμο δροσερό και φρέσκο νερό στους θεατές των αγώνων, αλλά και τους κατοίκους αυτής της θερμής περιοχής. Στο κέντρο του Νυμφαίου βρισκόταν ένα άγαλμα ταύρου σε φυσικό μέγεθος, πάνω στο οποίο υπήρχε μια επιγραφή αφιερωμένη στη Ρήγιλλα, που έγραφε: «Η Ρήγιλλα, ιέρεια της Δήμητρας, αφιέρωσε το ύδωρ τούτο και τα περί αυτού στον Δία.». Στην Ολυμπία θυσίαζαν ταύρους στον Ναό του Δία, ο οποίος ήταν η κυριότερη θεότητα της Ολυμπίας. Το Νυμφαίο της Ολυμπίας διακοσμούσαν αγάλματα του Δία, του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αντωνίνου του Ευσεβούς με τους προγόνους και απογόνους του, και στο επάνω επίπεδο αγάλματα της Ρήγιλλας, του Ηρώδη του Αττικού και των γονέων τους, καθώς και τέσσερα αγάλματα των παιδιών τους, που ονομάζονταν Ελπινίκη, Αθηναΐς, Αττικός Μπράντουα και Ρήγιλλος. Το άγαλμα του ταύρου και αρκετά από τα παραπάνω αγάλματα σώθηκαν και εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας[3]

Η Ρήγιλλα απεικονίζεται στο άγαλμά της με παραδοσιακά ρούχα και πόζα αρμόζουσα για γυναίκα της αριστοκρατίας της εποχής ή ακόμα και για Αυτοκράτειρα. Εξαιτίας του μεγάλου ύψους του Νυμφαίου και της λαμπρότητας του μαρμάρου του, το κτίσμα αυτό ξεχώριζε ανάμεσα στα γύρω του κτίσματα και δόξασε τη Ρήγιλλα και την οικογένειά της, ιδίως τονίζοντας τους δεσμούς και τη συγγένειά της με την αυτοκρατορική οικογένεια της Ρώμης. Δεν είναι ωστόσο γνωστό με βεβαιότητα το πώς έβλεπαν τη Ρήγιλλα οι άνθρωποι της εποχής της.

Θάνατος και μνήμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έτος κατά το οποίο ο αδελφός της Ρήγιλλας, ο Άππιος Άννιος Ατείλιος Μπράντουα, ήταν ύπατος, η Ρήγιλλα, ενώ ήταν οκτώ μηνών έγκυος, δέχθηκε δυνατές κλοτσιές στην κοιλιά από έναν απελεύθερο του συζύγου της, τον Αλκιμέδοντα. Η επίθεση προκάλεσε την αποβολή του εμβρύου και τον θάνατό της, τον οποίο ακολούθησε μια περιώνυμη δίκη.[11] Δεδομένου ότι οι απελεύθεροι γενικώς, δηλαδή οι δούλοι στους οποίους ο ιδιοκτήτης τους τους είχε χαρίσει την ελευθερία τους, ήταν συνήθως τυφλά αφοσιωμένοι ως ευγνώμονες στον πρώην αφέντη τους, που στην περίπτωση αυτή ήταν ο Ηρώδης, ήταν αναμενόμενο να υπάρξει ο ισχυρισμός ότι ο Αλκιμέδων είχε δράσει μετά από διαταγή του ίδιου του Ηρώδη. Ο ύπατος αδελφός της Ρήγιλλας κατέθεσε κατηγορία εναντίον του Ηρώδη στη Ρώμη, ισχυριζόμενος ότι ο γαμπρός του είχε διατάξει να κτυπήσουν την αδελφή του μέχρι θανάτου. Είχε μάλιστα προηγηθεί μια άλλη δίωξη, στην οποία ο Μάρκος Αυρήλιος είχε απαλλάξει από διαφορετική κατηγορία τον Ηρώδη τον Αττικό, ως πρώην δάσκαλό του.

Το Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, που έκτισε ο Ηρώδης στη μνήμη της Ρηγίλλης στην Αθήνα, κάτω από την Ακρόπολη.

Ωστόσο σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις ο Ηρώδης πένθησε με ειλικρίνεια τη σύζυγό του και αφιέρωσε πολλά στη μνήμη της. Πρώτα από όλα προσέφερε τα κοσμήματά της στις θεές Δήμητρα και Περσεφόνη. Το κτίσμα που πιστεύεται ότι είναι ο τάφος της Ρηγίλλης ανεγέρθηκε σε έκταση που ανήκε στη ρωμαϊκή βίλλα του ζεύγους, στο σημερινό Πάρκο της Καφφαρέλλα, κοντά στην Αππία οδό, και αυτό το μαυσωλείο διατηρείται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση.[12] Στο σύνορο της ιδιοκτησίας της βίλλας, έβαλε να υψώσουν δύο αναμνηστικές στήλες με την εξής επιγραφή στην ελληνική και τη λατινική γλώσσα:

«Στη μνήμη της Αννίας Ρηγίλλης, σύζυγο του Ηρώδη, το φως και την ψυχή της οικίας, στην οποία ανήκαν κάποτε αυτά τα εδάφη».

Σε ένα αγροτικό χωριό της Χερσονήσου Ντάττσα, στη σημερινή Τουρκία, ένας ναός αφιερώθηκε στη Φαυστίνα τη Νεότερη υπό τον τίτλο της «Νέας Δήμητρας» και ένα άλσος αφιερώθηκε στη μνήμη της Ρηγίλλης. Το 161 μ.Χ. ο Ηρώδης ανήγειρε ένα μνημειώδες συγκρότημα στην Αθήνα, που απεκάλεσε «Ωδείον» για να τιμήσει τη μνήμη της συζύγου του: είναι το σημερινό «Ηρώδειο».

Από τον 2ο αιώνα μέχρι σήμερα, η Ρήγιλλα και ο Ηρώδης ο Αττικός θεωρούνται μεγάλοι ευεργέτες στην Ελλάδα, και ιδιαιτέρως στην Αθήνα, όπου δύο κεντρικές οδοί φέρουν τα ονόματά τους — η Οδός Ηρώδου Αττικού και η οδός Ρηγίλλης, ενώ και η μικρή πλατεία στην αρχή της οδού Ρηγίλλης, επί της Λεωφόρου Βασ. Σοφίας, ονομάζεται Πλατεία Ρηγίλλης (αλλιώς Παύλου Μελά). Το ζεύγος έχει επίσης οδούς που φέρουν τα ονόματά τους στη σημερινή Ρώμη, στο Κουάρτο Μίλιο, κοντά στην περιοχή του Τριοπείου.

Τέκνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ρήγιλλα και ο Ηρώδης ο Αττικός απέκτησαν μαζί 6 παιδιά, από τα οποία μόνο τα τρία έζησαν μέχρι την ενηλικίωσή τους. Συνολικώς ήταν τα εξής[4]:

  • Γιος ονόματι Κλαύδιος, που γεννήθηκε και πέθανε το 141 μ.Χ..
  • Κόρη με το όνομα Ελπινίκη – πλήρης ονομασία γεννήσεως: Αππία Αννία Κλαυδία Ατειλία Ρήγιλλα Ελπινίκη Αγριππίνα Ατρία Πόλλα, 142-165, παντρεύτηκε αγνώστου ονόματος Ρωμαίο αριστοκράτη.
  • Κόρη με το όνομα Αθηναΐς – πλήρης ονομασία γεννήσεως: Μαρκία Αννία Κλαυδία Αλκία Αθηναΐς Γαβιδία Λατιαρία, 143-161.
  • Γιος γνωστός ως Αττικός Μπράντουα – πλήρης ονομασία γεννήσεως: Τιβέριος Κλαύδιος Μάρκος Άππιος Ατείλιος Μπράντουα Ρήγιλλος Αττικός. Γεννήθηκε το 145, αναδείχθηκε σε ύπατο το 185.
  • Γιος γνωστός απλώς ως Ρήγιλλος – πλήρης ονομασία γεννήσεως: Τιβέριος Κλαύδιος Ηρώδης Λεύκιος Βιμπούλλιος Ρήγιλλος, 150-155.
  • Ανώνυμο τέκνο που πέθανε μαζί με τη μητέρα του ή ίσως τρεις μήνες αργότερα, το 160 μ.Χ..


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ a1207004. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ Autoritats UB. a1207004.
  3. ↑ 3,0 3,1 Barbara F. McManus. «Plancia Magna, Aurelia Paulina, and Regilla: Civic Donors». The VRoma Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2015. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Pomeroy: The murder of Regilla: a case of domestic violence in antiquity
  5. ↑ Byrne, Sean B. (2003). Roman Citizens of Athens. σελίδες 60–63. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Birley: The Roman government of Britain, σελ. 112
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Pomeroy: The murder of Regilla, σελ. 14
  8. ↑ 8,0 8,1 Birley: The Roman government of Britain, σελ. 114
  9. ↑ Birley: The Roman government of Britain, σσ. 112-114
  10. ↑ Pomeroy: The murder of Regilla, σελ. 23
  11. ↑ Pomeroy, Sarah B. (2007). The murder of Regilla: a case of domestic violence in antiquity. Harvard University Press. 
  12. ↑ Becker, J. «Places: 96965149 (Tomb of Annia Regilla)». Pleiades. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2013. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Barbara F. McManus. «Index of Images, Part XIII». The VRoma Project. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2015. 
  • Rodolfo Lanciani (1892). «VI. Pagan Cemeteries». Pagan and Christian Rome. Βοστώνη και Νέα Υόρκη: Houghton, Mifflin and Company. 
  • Σ.Θ. Φωτείνου: Ολυμπία - Οδηγός Αρχαιοτήτων, Συγκρότημα Γραφικών Τεχνών, Άνω Καλαμάκι, Αθήνα 1972
  • Anthony R. Birley: The Roman Government of Britain, Oxford University Press, 2005
  • S.B. Pomeroy: The murder of Regilla: a case of domestic violence in antiquity, Harvard University Press, 2007

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Maud W. Gleason: «Making Space for Bicultural Identity: Herodes Atticus Commemorates Regilla», Ιούλιος 2008 στο Princeton Classics
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ρήγιλλα&oldid=10514751"