Πρωθυπουργός του Αφγανιστάν

Ο πρωθυπουργός του Αφγανιστάν ήταν αξίωμα της αφγανικής κυβέρνησης. Η θέση δημιουργήθηκε το 1927 ως αξιωματούχος που διοριζόταν από τον βασιλιά του Αφγανιστάν. Ο κάτοχος του αξιώματος υπηρετούσε κυρίως ως σύμβουλος, μέχρι το τέλος του Βασιλείου του Αφγανιστάν το 1973. Τη δεκαετία του 1980, το αξίωμα αποτελούσε τον επικεφαλής της κυβέρνησης.

Ιστορία του αξιώματος

Βασίλειο

Η θέση του προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου δεν καλυπτόταν από τον πρωθυπουργό, αλλά από τον βασιλιά. Μόνο κατά τη διάρκεια της απουσίας του, ο πρωθυπουργός τον αναπλήρωνε σε αυτό το αξίωμα.

Μέχρι το 1963, ο βασιλιάς Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ διόριζε συγγενείς του ως πρωθυπουργούς. Ο βασιλιάς Ζαχίρ Σαχ είχε επίσης την εξουσία να απομακρύνει ή να μεταθέσει τον Πρωθυπουργό.

Αυτό άλλαξε, με την αναφορά ότι ο αρχηγός της αφγανικής κυβέρνησης ήταν ο πρωθυπουργός και ότι η κυβέρνηση αποτελούνταν από τους υπουργούς. Ήταν η πρώτη φορά που ο βασιλιάς Ζαχίρ Σαχ δεν έπαιζε σημαντικό ρόλο στην κυβέρνηση, αφήνοντάς τη σε μια εκλεγμένη αρχή. Ωστόσο, ανέφερε επίσης ο πρωθυπουργός δε μπορούσε να ασκήσει κανένα άλλο επάγγελμα κατά τη διάρκεια της θητείας του.

Το Σύνταγμα του 1964 έδωσε επίσης στον Πρωθυπουργό την εξουσία να συγκαλέσει το Εκλογικό Σώμα σε περίπτωση θανάτου του Βασιλιά. Ο πρωθυπουργός ήταν υπόλογος μόνο στη Βολεσί Τζιργκά (Βουλή των Αντιπροσώπων) σχετικά με τη Γενική Πολιτική της κυβέρνησης και ατομικά για τα καθήκοντά τους.^[1]

Λαϊκή Δημοκρατία

Τον Απρίλιο του 1978, ο Μοχάμεντ Νταούντ Χαν σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια ενός πραξικοπήματος το οποίο αποτέλεσε την έναρξη της Εξέγερσης του Σαούρ. Το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν (ΛΔΚΑ) επανέφερε το αξίωμα του Πρωθυπουργού εκείνο το έτος και το διατήρησε καθ' όλη τη δεκαετία του '80.

Ο Πρόεδρος ήταν υπεύθυνος για τον διορισμό του Πρωθυπουργού, ο οποίος με τη σειρά του διόριζε το Υπουργικό Συμβούλιο. Ο σκοπός του Συμβουλίου ήταν να διαμορφώνει και να εφαρμόζει εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές, να διατυπώνει σχέδια οικονομικής ανάπτυξης και κρατικούς προϋπολογισμούς και να διασφαλίζει τη δημόσια τάξη.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1987, ο Πρόεδρος απαιτούνταν να ορίζει τον πρωθυπουργό για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ο πρωθυπουργός είχε την εξουσία να διαλύσει την κυβέρνηση. Πολλοί Αφγανοί πρόεδροι την εποχή της Λαϊκής Δημοκρατίας διορίστηκαν επίσης πρωθυπουργοί. Με τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, ο πρωθυπουργός δεν ήταν πλέον αρμόδιος για την κυβέρνηση. Ο Γενικός Γραμματέας του ΛΔΚΑ ή ο Διευθυντής της Υπηρεσίας Πληροφοριών ασκούσαν μεγαλύτερη εξουσία.

Επίσης, το Σύνταγμα του 1990 όριζε ότι μόνο οι πολιτικοί που έχουν γεννηθεί στο Αφγανιστάν μπορούσαν να κατέχουν το αξίωμα, κάτι που δεν αναφερόταν στα προηγούμενα συντάγματα.

Ισλαμικό Κράτος/Εμιράτο

Μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης του Μοχαμάντ Νατζιμπουλάχ, συστάθηκε ένα μεταβατικό κράτος. Έτσι, το αξίωμα του πρωθυπουργού διαδραμάτισε για άλλη μια φορά σημαντικό ρόλο στην ιστορία του έθνους.

Υπήρχε συνεχής τριβή μεταξύ του Προέδρου και του Πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το κράτος είχε καταρρεύσει και δεν υπήρχε αποτελεσματική κεντρική κυβέρνηση από το 1992 έως το 1996. Έτσι, η θέση έγινε de facto εθιμοτυπική, με ελάχιστη εξουσία σε ό,τι έμεινε από την κυβέρνηση.

Το αξίωμα καταργήθηκε όταν οι δυνάμεις των Ταλιμπάν του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν ανέλαβαν την εξουσία το 1996. Ο αναπληρωτής ηγέτης των Ταλιμπάν ήταν συχνά γνωστός ως πρωθυπουργός καθ' όλη τη διάρκεια της κυβέρνησής του. Με το θάνατο του Μοχαμάντ Ραμπανί το 2001^[2] οι Ταλιμπάν αποφάσισαν να μην επαναφέρουν το αξίωμα.

Μέχρι τον Αύγουστο του 1997, η κυβέρνηση την οποία είχαν απομακρύνει οι Ταλιμπάν, η οποία παρέμεινε σε εξέγερση μέχρι το τέλος της κυριαρχίας των Ταλιμπάν το 2001, διέθετε πρωθυπουργό, αλλά η θέση καταργήθηκε.

Κατάλογος των Πρωθυπουργών

(Οι ημερομηνίες με πλάγια γραμματοσειρά δείχνουν τη de facto συνέχιση του αξιώματος)

Όνομα		Γέννηση–Θάνατος	Ανάληψη αξιώματος	Αποχώρηση	Πολιτική σχέση
Βασίλειο του Αφγανιστάν (1926–1973)
	Σιρ Αχμάντ	π. 1885–;	25 Οκτωβρίου 1927	Ιανουάριος 1929	Ανεξάρτητος
	Σιρ Αχμάντ	π. 1885–;	Πρωθυπουργός. Απομακρύνθηκε
	Σιρ Γκιγιάν	Απεβίωσε το 1929	Ιανουάριος 1929	1 Νοεμβρίου 1929	Ανεξάρτητος
	Σιρ Γκιγιάν	Απεβίωσε το 1929	Πρωθυπουργός. Απομακρύνθηκε
	Μοχαμάντ Χασίμ Χαν	1884–1953	1 Νοεμβρίου 1929	9 Μαΐου 1946	Ανεξάρτηος
	Μοχαμάντ Χασίμ Χαν	1884–1953	Πρωθυπουργός. Μέλος της Δυναστείας Μπαρακζάι
	Σαχ Μαχμούντ Χαν	1890–1959	9 Μαΐου 1946	7 Σεπτεμβρίου 1953	Ανεξάρτητος
	Σαχ Μαχμούντ Χαν	1890–1959	Πρωθυπουργός. Μέλος της Δυναστείας Μπαρακζάι
	Μοχάμεντ Νταούντ Χαν	1909–1978	7 Σεπτεμβρίου 1953	10 Μαρτίου 1963	Ανεξάρτητος
	Μοχάμεντ Νταούντ Χαν	1909–1978	Πρωθυπουργός. Μέλος της Δυναστείας Μπαρακζάι
	Μοχαμάντ Γιουσούφ	1917–1998	10 Μαρτίου 1963	2 Νοεμβρίου 1965	Ανεξάρτητος
	Μοχαμάντ Γιουσούφ	1917–1998	Πρωθυπουργός
	Μοχαμάντ Χασίμ Μαϊβαντβάλ	1919–1973	2 Νοεμβρίου 1965	11 Οκτωβρίου 1967	Ανεξάρτητος (μέχρι το 1966)
			2 Νοεμβρίου 1965	11 Οκτωβρίου 1967	Προοδευτικό Δημοκρατικό Κόμμα
			Πρωθυπουργός
	Αμπντουλάχ Γιακτά	1914–2003	11 Οκτωβρίου 1967	1 Νοεμβρίου 1967	Ανεξάρτητος
	Αμπντουλάχ Γιακτά	1914–2003	Προσωρινός Πρωθυπουργός
	Μοχαμάντ Νουρ Αχμάντ Ετεμαντί	1921–1979	1 Νοεμβρίου 1967	9 Ιουνίου 1971	Ανεξάρτητος
	Μοχαμάντ Νουρ Αχμάντ Ετεμαντί	1921–1979	Πρωθυπουργός
	Αμπντούλ Ζαχίρ	1910–1982	9 Ιουνίου 1971	12 Νοεμβρίου 1972	Ανεξάρτητος
	Αμπντούλ Ζαχίρ	1910–1982	Πρωθυπουργός
	Μοχαμάντ Μουσά Σαφίκ	1932–1979	12 Νοεμβρίου 1972	17 Ιουλίου 1973	Ανεξάρτητος
	Μοχαμάντ Μουσά Σαφίκ	1932–1979	Πρωθυπουργός. Απομακρύνθηκε
Δημοκρατία του Αφγανιστάν (1973–1978)
Το αξίωμα καταργήθηκε (17 Ιουλίου 1973–27 Απριλίου 1978)
Λαϊκή Δημοκρατία του Αφγανιστάν (1978–1987)
	Νουρ Μουχαμάντ Ταρακί	1917–1979	1 Μαΐου 1978	27 Μαρτίου 1979	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Χαλκ)
	Νουρ Μουχαμάντ Ταρακί	1917–1979	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου
	Χαφιζουλάχ Αμίν	1929–1979	27 Μαρτίου 1979	27 Δεκεμβρίου 1979	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Χαλκ)
	Χαφιζουλάχ Αμίν	1929–1979	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. Δολοφονήθηκε
	Μπαμπράκ Καρμάλ	1929–1996	27 Δεκεμβρίου 1979	11 Ιουνίου 1981	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Παρτσάμ)
	Μπαμπράκ Καρμάλ	1929–1996	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	11 Ιουνίου 1981	30 Νοεμβρίου 1987	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Παρτσάμ)
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. 1η θητεία
Δημοκρατία του Αφγανιστάν (1987–1992)
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	30 Νοεμβρίου 1987	26 Μαΐου 1988	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Παρτσάμ)
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. 1η θητεία
	Μοχαμάντ Χασάν Σαρκ	1925–	26 Μαΐου 1988	21 Φεβρουαρίου 1989	Ανεξάρτητος
	Μοχαμάντ Χασάν Σαρκ	1925–	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	21 Φεβρουαρίου 1989	8 Μαΐου 1990	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Παρτσάμ)
	Σουλτάν Αλί Κεστμάντ	1935–	Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. 2η θητεία
	Φαζάλ Χακ Χαλικυάρ	1934–2004	8 Μαΐου 1990	15 Απριλίου 1992	Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (συνιστώσα Παρτσάμ) (μέχρι τον Ιούνιο του 1990)
			8 Μαΐου 1990	15 Απριλίου 1992	Πατριωτικό Κόμμα
			Πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. Παραιτήθηκε
Ισλαμικό Κράτος του Αφγανιστάν (1992–2002)
	Αμπντούλ Σαμπούρ Φαρίντ Κοχιστανί	1952–2007	6 Ιουλίου 1992	15 Αυγούστου 1992	Χεζμπ-ε Ισλαμί Γκουλμπουντίν
	Αμπντούλ Σαμπούρ Φαρίντ Κοχιστανί	1952–2007	Πρωθυπουργός
Κενή (15 Αυγούστου 1992–17 Ιουνίου 1993)
	Γκουλμπουντίν Χεκματυάρ	1947–	17 Ιουνίου 1993	28 Ιουνίου 1994	Χεζμπ-ε Ισλαμί Γκουλμπουντίν
	Γκουλμπουντίν Χεκματυάρ	1947–	Πρωθυπουργός. 1η θητεία
	Αρσαλά Ραχμανί Νταουλάτ	1937–2012	28 Ιουνίου 1994	1995	Οργάνωση Ισλαμικού Νταβά
	Αρσαλά Ραχμανί Νταουλάτ	1937–2012	Προσωρινός Πρωθυπουργός
	Αχμάντ Σαχ Αχμαντζάι	1944–2021	1995	26 Ιουνίου 1996	Οργάνωση Ισλαμικού Νταβά
	Αχμάντ Σαχ Αχμαντζάι	1944–2021	Προσωρινός Πρωθυπουργός
	Γκουλμπουντίν Χεκματυάρ	1947–	26 Ιουνίου 1996	11 Αυγούστου 1997	Χεζμπ-ε Ισλαμί Γκουλμπουντίν
	Γκουλμπουντίν Χεκματυάρ	1947–	Πρωθυπουργός. 2η θητεία. Το Ισλαμικό Κράτος παρέμεινε η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση, παρόλο που έλεγχε περίπου το 10% της αφγανικής επικράτειας
	Αμπντούλ Ραχίμ Γκαφουρζάι	1947–1997	11 Αυγούστου 1997	21 Αυγούστου 1997	Ανεξάρτητος
	Αμπντούλ Ραχίμ Γκαφουρζάι	1947–1997	Πρωθυπουργός. Σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα
Κενή θέση (21 Αυγούστου 1997–2021)
Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν (2021)
	Μοχάμεντ Χασάν Ακχούντ	1945 με 1958–	7 Σεπτεμβρίου 2021	σήμερα	Ταλιμπάν
	Μοχάμεντ Χασάν Ακχούντ	1945 με 1958–	Εν ενεργεία διορισμένος Πρωθυπουργός. 1η θητεία

Δείτε επίσης

Κατάλογος ηγετών του Αφγανιστάν

Παραπομπές

↑ Newell, Richard S. (1997). «Afghanistan: A country study». www.loc.gov. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2019.
↑ Dugger, Celia W. (20 Απριλίου 2001). «Muhammad Rabbani, Advocate of Some Moderation in Taliban». The New York Times. https://www.nytimes.com/2001/04/20/world/muhammad-rabbani-advocate-of-some-moderation-in-taliban.html. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2019.

[cs-1] Newell, Richard S. (1997). «Afghanistan: A country study». www.loc.gov. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2019.

[nytimes01-2] Dugger, Celia W. (20 Απριλίου 2001). «Muhammad Rabbani, Advocate of Some Moderation in Taliban». The New York Times. https://www.nytimes.com/2001/04/20/world/muhammad-rabbani-advocate-of-some-moderation-in-taliban.html. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2019.

[1]

[2]