Ντέιβιντ Κούπερ
| Ντέιβιντ Κούπερ | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | David Graham Cooper (Αγγλικά) |
| Γέννηση | 1931[1][2][3] Κέιπ Τάουν |
| Θάνατος | 29 Ιουλίου 1986[2][4] Παρίσι |
| Χώρα πολιτογράφησης | Νότια Αφρική |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά[2] |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ψυχίατρος υπαρξιακός θεραπευτής |
| Επηρεάστηκε από | Ρόναλντ Ντέιβιντ Λέινγκ |
Ο Ντέιβιντ Κούπερ (1931-1986) ήταν ψυχίατρος νοτιοαφρικανικής καταγωγής, ακτιβιστής και θεωρητικός του λεγομένου αντιψυχιατρικού κινήματος - ενός κινήματος αμφισβήτησης της ψυχιατρικής, που γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και γνώρισε, κυρίως μεταξύ της νεολαίας των δυτικών χωρών, μεγάλη δημοτικότητα μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας, οπότε και άρχισε σταδιακά να σβήνει.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ντέιβιντ Κούπερ γεννήθηκε το 1931 στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής και πέθανε το 1986 στο Παρίσι. Σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο της γενέθλιας πόλης του και εργάσθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα σε ένα υψηλής τεχνολογίας πειραματικό κέντρο υγείας, που απευθυνόταν στον μαύρο πληθυσμό, ενώ την ίδια περίοδο έγινε και μέλος του παράνομου νοτιοαφρικανικού κομμουνιστικού κόμματος. Αργότερα, μετανάστευσε στο Λονδίνο και εξειδικεύτηκε στην ψυχιατρική.[5]
Το 1961, οργάνωσε μέσα σ' ένα μεγάλο λονδρέζικο ψυχιατρικό άσυλο 2.000 ασθενών το περίφημο Περίπτερο 21 (Villa 21),[6] μια πρότυπη πειραματική μονάδα θεραπείας νεαρών σχιζοφρενών, διαπνεόμενη από τις αρχές της θεραπευτικής κοινότητας[7] και της ομαδικής (ψυχαναλυτικής) ψυχοθεραπείας. Το Περίπτερο 21 λειτούργησε από τις αρχές του 1962 μέχρι το 1965 υπό την διεύθυνση του ίδιου του Κούπερ. Υπήρξε η πρώτη απόπειρα εναλλακτικής (αντιψυχιατρικής) αντιμετώπισης της τρέλας και απετέλεσε υπόδειγμα για μεταγενέστερες θεραπευτικές κοινότητες στα πλαίσια του αντιψυχιατρικού κινήματος.
Το 1964, ο Κούπερ και ο Ρόναλντ Λαινγκ συνέγραψαν από κοινού το φιλοσοφικό δοκίμιο Λογική και Βία, μια επιτομή της υπαρξιστικής φιλοσοφίας του Γάλλου στοχαστή Ζαν Πωλ Σαρτρ.[8] Ίδρυσαν επίσης, σε συνεργασία με τον Ααρών Έστερσον και άλλους "αντψυχιάτρους", τον Σύνδεσμο Φιλαδέλφεια (Philadelphia Association) που έθετε ως στόχο την εκπαίδευση θεραπευτών σε εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας και την δημιουργία εναλλακτικών και πειραματικών θεραπευτικών κέντρων για ψυχιατρικούς ασθενείς.[9] Στα πλαίσια του Συνδέσμου αυτού δημιουργήθηκε και η περίφημη θεραπευτική κοινότητα στον Κίνγκσλεϋ Χωλ (Kingsley Hall), η οποία λειτούργησε υπό την διεύθυνση του Ρόναλντ Λαινγκ (1965-1970) και απετέλεσε πόλο έλξης και αναφοράς των αντιψυχιατρικών κινημάτων.[10]
Ο Ντέιβιντ Κούπερ συμμετείχε και στην ομάδα των ριζοσπαστών υπαρξιακών ψυχιάτρων που το 1966 ίδρυσαν το Ινστιτούτο φαινομενολογικών μελετών (Institute of Phenomenological Studies), το οποίο είχε ως αντικείμενο την μελέτη ψυχιατρικών, κοινωνικών και φιλοσοφικών προβλημάτων με φαινομενολογικές προσεγγίσεις. Ως εκπρόσωπος του Ινστιτούτου συνδιοργάνωσε το καλοκαίρι του 1967, μαζί με τον Λέον Ρέντλερ (Leon Redler) και τον Τζόζεφ Μπερκ (Joseph Berke), το δεκαπενθήμερο Συνέδριο για την Διαλεκτική της Απελευθέρωσης (Congress on the Dialectics of Liberation), στο οποίο συμμετείχε μεγάλος αριθμός σημαντικών διανοουμένων, καλλιτεχνών και ακτιβιστών από πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής.[11]
Το 1972 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, σταμάτησε κάθε επαγγελματική ψυχιατρική δραστηριότητα και ασχολήθηκε αποκλειστικά με την διδασκαλία, την έρευνα και την συγγραφή. Δίδαξε στο τμήμα ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Βενσέν[12] και εργάσθηκε στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (Centre national de la recherche scientifique) και στο Διεθνές κολλέγιο Φιλοσοφίας.[13]
Οι αντιψυχιατρικές θέσεις του Ντ. Κούπερ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ντέιβιντ Κούπερ δέχθηκε την επιρροή του Καρλ Μαρξ, του Σίγκμουντ Φρόιντ και του Ζαν Πωλ Σάρτρ. Πίστευε ότι οι λεγόμενες ψυχικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας και των άλλων ψυχώσεων, ήταν αποτέλεσμα της συνεχούς καταπίεσης που υφίστανται τα άτομα από μικρή ηλικία αρχικά (και πρωτίστως) μέσα στην οικογένεια και αργότερα στο σχολείο, στην εκκλησία και στους άλλους κοινωνικούς θεσμούς προς όφελος πάντοτε της κυρίαρχης ιδεολογίας. Οι ψυχικές ασθένειες, η παραφροσύνη, θα εξαλειφόταν μόνον σε μια άλλου τύπου μελλοντική κοινωνία που θα επέτρεπε την ελεύθερη έκφραση επιθυμιών και συναισθημάτων και δεν θα εμπόδιζε την δημιουργικότητα, την αυτονομία και την αυτοπραγμάτωση των ατόμων.
Θεωρούσε την ψυχιατρική κατασταλτικό μηχανισμό στην υπηρεσία της εκάστοτε κυρίαρχης τάξης. Κύριος στόχος της ψυχιατρικής, "όποια και αν είναι η φαινομενικά προοδευτική θεωρία που την καλύπτει", είναι να ενισχύει την συμμόρφωση και την υποταγή "στους άκαμπτους και στερεότυπους κανόνες εκείνων που κρατούν την εξουσία".[14] "Με άλλα λόγια", έγραφε το 1971, "η ψυχιατρική είναι μια μαζική αστυνομική επιχείρηση που θα μπορούσε να εξαπλωθεί χωρίς όρια, εξού και το ξεφύτρωμα ολοένα και περισσοτέρων κλινικών για εξωτερικούς ασθενείς και εγκαταστάσεων 'κοινοτικής περίθαλψης' που απλούστατα αντικειμενοποιούν και ταξινομούν τα θύματα και πολλαπλασιάζουν ατελείωτα τις συνταγές για χάπια για να βουλώσουν το στόμα των ανθρώπων".[15]
Ο Κούπερ δεν αρνιόταν ότι υπάρχουν άνθρωποι που περνούν κάποια ψυχολογική κρίση, υποφέρουν και χρειάζονται βοήθεια. Υποστήριζε όμως, ότι θα έπρεπε πάση θυσία να παραμείνουν "έξω από το κλουβί που είναι το κλασσικό ψυχιατρείο, ή, από τον ακόμη πιο γκροτέσκο διάδοχό του, την εξελιγμένη ψυχιατρική μονάδα του γενικού νοσοκομείου όπου όλες οι 'ασθένειες' θεραπεύονται με τον ίδιο τρόπο".[16] Εναλλακτική, και αποτελεσματική, λύση θα ήταν οι θεραπευτικές κοινότητες, οι οποίες δεν θα έθεταν ως στόχο να "θεραπεύσουν" τα άτομα που βιώνουν μια επώδυνη εμπειρία, αλλά να τα κατανοήσουν, να τα αποδεχθούν και να τα συμπαρασταθούν μέσα από ειλικρινείς και ισότιμες ανθρώπινες σχέσεις. "Το θετικό κεντρικό στοιχείο της εμπειρίας των κοινοτήτων βρίσκεται στην εγγύηση ότι κάποιο άλλο πρόσωπο θα συνοδεύει πάντα τον άλλο στο ταξίδι του μέσα και διαμέσου του εαυτού του", επιτρέποντας τον έτσι να βιώσει ανεμπόδιστα, χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς, την προσωπική του αποσύνθεση και ανασύνθεση, την αποδόμηση του πρότυπου ζωής του και την μετέπειτα ανοικοδόμηση του.[17]
Ο Κούπερ για να χαρακτηρίσει τις απόψεις του αυτές έπλασε τον όρο "αντιψυχιατρική", ο οποίος μετά την δημοσίευση του βιβλίου του Ψυχιατρική και αντιψυχιατρική (1967) καθιερώθηκε διεθνώς ως ονομασία όλων των ιδεών και κινημάτων που αμφισβητούσαν την επιστημονικότητα των θεωριών και των θεραπευτικών μεθόδων της ψυχιατρικής.[18]
Οι αντιψυχιατρικές θέσεις του Κούπερ, αν και γνώρισαν μεγάλη απήχηση στις δεκαετίες του 1960 και 1970, τόσο μεταξύ των επαγγελματιών ψυχικής υγείας όσο και μεταξύ του ευρύτερου κοινού, σήμερα έχουν σχεδόν ολότελα ξεχασθεί και σίγουρα φαντάζουν στους πολλούς ιδιαίτερα ακραίες.
Εργογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Reason and Violence (μαζί με τον Λαίνγκ - 1964).
(Ελλ. μτφ: Λόγος και Βία: δέκα χρόνια φιλοσοφίας του Σαρτρ, εκδ. Πράξις, 1983.)
- Psychiatry and Anti-Psychiatry (1967).
(Ελλ. μτφ: Ψυχιατρική και αντιψυχιατρική, εκδ. Ράππα, 1975.)
- The Death of the Family (1971).
(Ελλ. μτφ: Ο Θάνατος της οικογένειας, εκδ. Καστανιώτης, 1976.)
- The Grammar of Living (1974).
(Ελλ. μτφ: Η Γραμματική της ζωής, εκδ. Καστανιώτης, 1977.)
- The Language of Madness (1978).
(Ελλ. μτφ: Η Γλώσσα της τρέλας, εκδ. Ελεύθερος τύπος.)
Παραπομπές και Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Διεθνές Πρότυπο Aναγνωριστικό Ονόματος. 0000000109134476. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11897590d. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 Άαρον Σβαρτς: (Αγγλικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Τσεχικά, Κροατικά, Τελούγκου) Open Library. OL4782025A. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Γαλλικά) Babelio. 7290. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Marie-Odile Supligeau, "Cooper David", Encyclopædia Universalis en ligne.
- Ian Buchanan, "Cooper David", στο: A Dictionary of Critical Theory, Oxford University Press, 2010. Oxford Reference - ↑ Ντέιβιντ Κούπερ, "Περίπτερο 21 - ένα πείραμα αντιψυχιατρικής", στο: Ψυχιατρική και Αντιψυχιατρική, σελ. 141-170, εκδ. Ράππα, 1975.
- ↑ Η θεραπευτική κοινότητα ήταν ένας τόπος στήριξης των ψυχικά πασχόντων, ο οποίος προήγε τις ανθρώπινες, ειλικρινείς και ισότιμες σχέσεις μεταξύ θεραπευτών και θεραπευόμενων σε κύριο εργαλείο θεραπείας. Οι θεραπευόμενοι παροτρύνονταν να συμμετέχουν ενεργά στην λειτουργία και την αυτοδιαχείριση του θεσμού, επιταχύνοντας έτσι την όλη θεραπευτική διαδικασία. Η έννοια της θεραπευτικής κοινότητας δεν έχει σήμερα, συνήθως, την ίδια ακριβώς σημασία μ' αυτήν που μόλις προαναφέρθηκε και κατά κανόνα απουσιάζει πλέον η αντι-εξουσιαστική διάσταση.
- ↑ Ronald Laing, David Cooper, Reason and Violence, Tavistock Publications, 1964.
- ↑ Ο αφιερωμένος στον Σύνδεσμο Φιλαδέλφεια ιστότοπος: Philadelphia Association Αρχειοθετήθηκε 2015-01-04 στο Wayback Machine..
- ↑ Ρόναλντ Λαινγκ, Η πολιτική της οικογένειας, σελ. 77, εκδ. Καστανιώτης, 1975.
- ↑ Το Συνέδριο για την διαλεκτική της απελευθέρωσης έγινε μεταξύ 15 και 30 Ιουνίου του 1967 στο Λονδίνο. Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν και ο Γκρέγκορι Μπέιτσον (Gregory Bateson), ο Χέρμπερτ Μαρκούζε (Herbert Marcuse), ο Άλλεν Γκίνσμπεργκ (Allen Ginsberg), ο Πωλ Γκούντμαν (Paul Goodman), ο Λουσιέν Γκόλντμαν (Lucien Goldmann), ο Στόκελυ Καρμαϊκελ (Stokely Carmichael - ηγέτης της Μαύρης Δύναμης) κ.ά. (βλέπε: Dialectics of Liberation Αρχειοθετήθηκε 2014-12-22 στο Wayback Machine.)
- ↑ Το πειραματικό Πανεπιστήμιο της Βενσέν (ή 8ο Πανεπιστήμιο του Παρισιού) ιδρύθηκε λίγους μήνες μετά τον Μάη του '68 με απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης. Υπήρξε, μέχρι την μεταφορά του στο προάστιο Σαιν-Ντενί (το 1980), ένα εναλλακτικό, αμιγώς αριστερό πανεπιστήμιο στο οποίο δεν υπήρχαν εξετάσεις προόδου και μαθήματα από καθέδρας. Δίδαξαν σ' αυτό σημαντικοί διανοούμενοι της γαλλικής και της διεθνούς αριστεράς είτε ως τακτικοί, είτε ως επισκέπτες καθηγητές.
- ↑ Το Διεθνές Κολλέγιο Φιλοσοφίας (Collège international de philosophie) ιδρύθηκε το 1983 στο Παρίσι με πρωτοβουλία των Γάλλων φιλοσόφων Ζακ Ντεριντά, Φρανσουά Σατελέ, Ζαν-Πιερ Φάιγ και Ντομινίκ Λεκούρ. Μέχρι σήμερα εξακολουθεί να είναι ένας εναλλακτικός στο κλασσικό πανεπιστήμιο θεσμός έρευνας και μόρφωσης, μη-κερδοσκοπικός και ανοιχτός στο ευρύ κοινό.
- ↑ Ψυχιατρική και αντιψυχιατρική, σελ.158, ό.π.
- ↑ Ο θάνατος της οικογένειας, σελ.138, εκδ. Καστανιώτη, 1976.
- ↑ Ο θάνατος της οικογένειας, σελ. 106, ό.π.
- ↑ Ο θάνατος της οικογένειας, σελ.64. ό.π.
- ↑ Η ευρεία χρήση της έννοιας "αντιψυχιατρική" οφειλόταν κυρίως στα μέσα ενημέρωσης και στα νεολαιίστικα κινήματα αμφισβήτησης της εποχής εκείνης. Αντιθέτως, οι περισσότεροι ψυχίατροι που είχαν εμπλακεί σε εναλλακτικά ή πειραματικά προγράμματα αντιμετώπισης της τρέλας (ακόμη και ο ίδιος ο Ρ. Λαινγκ, ο συνεργάτης του Κούπερ) αρνιόταν το τίτλο του "αντιψυχιάτρου", δήλωναν απλά ψυχίατροι και προτιμούσαν να μιλούν για εναλλακτική ψυχιατρική, νέα ψυχιατρική, δημοκρατική ψυχιατρική, ριζοσπαστική ψυχιατρική και άλλα σχετικά. Αλλά και ο ίδιος ο Κούπερ παραδέχθηκε αργότερα (στη Γραμματική της ζωής) ότι η έννοια "αντιψυχιατρική" ήταν μάλλον διφορούμενη και προβληματική.(Βλέπε και: Τζοβάννι Τζέρβις, "Ο μύθος της αντιψυχιατρικής", στο: Εργάτης και νεύρωση, εκδ. Στοχαστής, 1978.)