Μοντωμπάν

Μοντωμπάν
Σφραγίδα Έμβλημα
Χώρα	Γαλλία
Διοικητική υπαγωγή	Ταρν-ε-Γκαρόν, καντόνιο του Μοντωμπάν-4, Καντόνιο του Μοντωμπάν-5, καντόνιο του Μοντωμπάν-6 και διαμέρισμα του Μοντωμπάν
Ταχυδρομικός κώδικας	82000
Κωδικός Κοινότητας	82121
Πληθυσμός	61.919 (1  Ιανουαρίου 2021)
Έκταση	135,17 km²
Υψόμετρο	87 μέτρα, 72 μέτρα και 207 μέτρα
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Μοντωμπάν 44°1′2″N 1°21′18″E
Ιστότοπος	http://www.montauban.com
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Μοντωμπάν (γαλλικά: Montauban‎‎) είναι πόλη της Γαλλίας στον νομό Ταρν-ε-Γκαρόν της διοικητικής περιοχής Οξιτανία, πριν το 2016 ανήκε στα "Μέσα Πυρηναία" (Midi-Pyrénées). Είναι πρωτεύουσα του νομού και βρίσκεται περίπου 60 χλμ. βόρεια της Τουλούζης. Ο πληθυσμός της ανέρχεται, σύμφωνα με την απογραφή του 2009, σε 57.969 κατοίκους, οι οποίοι αποκαλούνται "Μονταλμπανέ(ζ)" (γαλλικά: Montalbanais(es)‎‎).

Προέλευση του ονόματος

Στην οξιτανική γλώσσα το όνομα της πόλης αναγράφεται ως "Montalban", που σημαίνει "λευκό όρος". Καθώς η πόλη δεν είναι κτισμένη σε όρος, ένας πιθανός λόγος γι' αυτό είναι ότι στον χαμηλό λόφο που σήμερα βρίσκεται το κέντρο της υπήρχαν πολυάριθμες ιτιές, των οποίων η ράχη των φύλλων είναι σχεδόν λευκή και έδινε την εντύπωση ενός "λευκού όρους", ιδιαίτερα όταν φυσούσε σχετικά ισχυρός άνεμος. Η ιτιά είναι αποτυπωμένη και στο έμβλημα της πόλης.

Γεωγραφική θέση

Η πόλη απέχει 57 χλμ. οδικώς από την Τουλούζη στον νομό Ταρν-ε-Γκαρόν και είναι κτισμένη σε χαμηλό λόφο (μέγιστο ύψος 270 μ.) στη συμβολή των ποταμών Ταρν και Τεσκού (Tescou). Απέχει 76 χλμ από το Αλμπί και περίπου 60 χλμ. από την Καόρ. Από την πόλη διέρχεται η "παράκαμψη" του καναλιού του Γκαρόν, που αποκαλείται «canal de l’embranchement de Montauban» και έχει συνολικό μήκος περίπου 30 χλμ.

Κλίμα

Το κλίμα της πόλης χαρακτηρίζεται από κάποια ηπιότητα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Η ελάχιστη θερμοκρασία που παρατηρήθηκε ήταν στις 9 Ιανουαρίου 1985 (-20 °C) ενώ η μέγιστη έφθασε τους 41,8 °C στον Αύγουστο του 2003. Η μέση ετήσια βροχόπτωση ανέρχεται σε 739 mm ενώ η ισχυρότερη ξηρασία παρατηρήθηκε το 1967 (με μόνο 425 mm ετήσια βροχόπτωση) και οι ισχυρότερες βροχές το 1959 (με ετήσιο ύψος βροχής 1.005 mm). Κατά μέσον όρο χιονίζει μία ημέρα τον χρόνο, με τις ισχυρότερες χιονοπτώσεις να σημειώνονται το 1985 (15 εκ. ύψος χιονιού) και το 2006 (Ιανουάριος, 14 εκ. ύψος χιονιού). Οι άνεμοι γενικά είναι μέτριοι σε ένταση με κυριότερη κατεύθυνση δυτικά - βορειοδυτικά. Δεν είναι, επίσης, συχνό το φαινόμενο της ομίχλης.

Ιστορία

Η Μοντωμπάν είναι η παλαιότερη από τις "bastides", που δημιουργήθηκαν στη νότια Γαλλία, με εξαίρεση αυτήν στο "Mont-de-Marsan". Το 820 μ.Χ. μια ομάδα Βενεδικτίνων μοναχών με την υποστήριξη του Αγίου Μαρτίνου ίδρυσε στην περιοχή του Μοντωριόλ (Montauriol) τη μονή του St Théodard. Το 1144 ο Κόμης της Τουλούζης Αλφόνς Ζουρντάν (Alphonse Jourdan) απέσπασε από τη μονή τα εδάφη της που δέσποζαν στη δεξιά όχθη του ποταμού Ταρν και ίδρυσε εκεί την πόλη της Μοντωμπάν. Τους πρώτους της κατοίκους αποτέλεσαν ορισμένοι από τους υπηρέτες της μονής και αρκετοί κάτοικοι του χωριού Μοντωριόλ. Ο κόμης ήθελε να δημιουργήσει εκεί μια οχυρωμένη πόλη ώστε να προστατεύεται τόσο από τις αγγλικές όσο και από τις γαλλικές βασιλικές δυνάμεις. Αν και η πόλη αρχικά αναπτύχθηκε σε μικρή έκταση, απλώθηκε ταχύτατα σε πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια. Το κέντρο της ωστόσο εξακολουθεί να κυριαρχείται από τον οχυρό ναό του Αγίου Ιακώβου και την Πον-βιέ (Pont-Vieux, παλαιά γέφυρα), τη γέφυρα στον ποταμό Ταρν, κατασκευής 14ου αιώνα.

Τον 13ο αιώνα η πόλη υπέφερε από τις καταστροφές που προκάλεσε η διαμάχη των Αλβιγένων και της Ιεράς Εξέτασης. Ωστόσο, το 1317 επελέγη από τον Πάπα Ιωάννη τον ΚΒ' ως έδρα επισκοπής, της οποίας επελέγη ως έδρα ο καθεδρικός ναός του St Théodard. Με τη συνθήκη του Μπρετινύ το 1360 παραχωρήθηκε στους Άγγλους, αλλά το 1414 οι Άγγλοι εκδιώχθηκαν από τους κατοίκους της πόλης.

Το 1560 οι επίσκοποι και οι προύχοντες της πόλης ασπάστηκαν τον προτεσταντισμό, εξεδίωξαν τους καθολικούς μοναχούς και κατεδάφισαν τον καθεδρικό ναό. Δέκα χρόνια αργότερα η πόλη αποτελούσε ένα από τα φρούρια των Ουγενότων και σχημάτισε μια μικρή, ανεξάρτητη δημοκρατία. Αποτέλεσε τη βάση της επανάστασης των Ουγενότων το 1621 και πολιορκήθηκε, χωρίς επιτυχία, από τον Λουδοβίκο Η', επί 68 ημέρες. Δεν παραδόθηκε παρά μόνον ύστερα από την πτώση της Λα Ροσέλ το 1629. Ο καρδινάλιος Ρισελιέ κατέστρεψε τις οχυρώσεις της πόλης ενώ το ίδιο έτος ενέσκηψε επιδημία πανώλης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 6.000 περίπου κατοίκων της. Οι διωγμοί κατά των Ουγενότων επαναλήφθηκαν ύστερα από την ανάκληση του Εδίκτου της Νάντης (1598): Πολλά σπίτια της πόλης επιτάσσονται προκειμένου να διαμείνουν σε αυτά στρατιώτες του Γάλλου βασιλέα. Κατά το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, περίπου 500 επικεφαλής οικογενειών της Μοντωμπάν αρνούνται να επανέλθουν στο καθολικό δόγμα και εγκαταλείπουν την πόλη με τις οικογένειές τους. Οι υπόλοιποι επανέρχονται στο καθολικό δόγμα, οργανώνουν όμως υπόγεια αντίσταση, με τους ευγενείς της πόλης να υποστηρίζουν, να δίνουν εργασία και να προστατεύουν όσο μπορούν τους εκδιωγμένους.

Από τη στιγμή της έναρξης της "Αντιμεταρρύθμισης" η Μοντωμπάν υφίσταται σημαντικές αλλαγές: Ο Παλαιός Ναός (Temple Vieux) μετατρέπεται σε στρατώνα, ο Νέος Ναός (Temple Neuf) κατεδαφίζεται το 1664. Τα υλικά που προέρχονται από την κατεδάφιση χρησιμοποιούνται για την καλύτερη οχύρωση των μονών που ανακατασκευάζονται στην περιφέρεια της πόλης (μονή των Καρμηλιτών, μονή των Καπουτσίνων, μονή των Κλαριτισσών). Η ανασύσταση αυτών των μονών των θρησκευτικών ταγμάτων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αστική αναδιοργάνωση των περιφερειακών συνοικιών της πόλης. Η κατασκευή του επισκοπικού ανακτόρου μετασχηματίζει, επίσης, το τοπίο γύρω από την Πον Βιέ. Περί τα τέλη του 17ου αιώνα τρία κατοικημένα τμήματα της πόλης κατεδαφίζονται και μαζί τους εξαφανίζεται η οδός des Soubirous προκειμένου να ανεγερθεί ο νέος καθεδρικός ναός, που υποδεικνύει την επιστροφή της πόλης στον καθολικισμό.

Επιστρέφοντας στην ομαλότητα η πόλη επενδύει στην κατασκευή υφασμάτων, τέχνη γνωστή και δημοφιλή ήδη από παλαιότερες εποχές. Δημιουργούνται αρκετές ακμάζουσες επιχειρήσεις στον τομέα των υφασμάτων, ενώ μερικοί κατασκευαστές, ελέγχοντας την παραγωγή από τη στιγμή της ύφανσης ως και τη βαφή των υφασμάτων, βελτιώνουν πολύ την ποιότητα των προϊόντων. Οι επιχειρήσεις της πόλης ειδικεύονται στην κατασκευή λεπτών μάλλινων υφασμάτων, τα οποία αποκτούν το προσωνύμιο "cadis" ή "rases". Το 1750 υπάρχουν 15.000 εργαζόμενοι στην υφασματοβιομηχανία και 2.000 εργάτες στην αλευροβιομηχανία.

Το 1766 μεγάλη πλημμύρα, οφειλόμενη στην υπερχείλιση του ποταμού Ταρν, πιθανόν λόγω της κατασκευής προβλητών στην όχθη του, πλήττει την πόλη και καταστρέφει τη συνοικία Βιλλεμπουρμπόν (Villebourbon). Αποφασίζεται η κατασκευή προστατευτικών αναχωμάτων, προς αποφυγή επανάληψης παρόμοιων συμβάντων και το 1773 η αριστερή όχθη του ποταμού προστατεύεται από ισχυρά αναχώματα. Οι εργασίες αυτές, που ακολουθούνται από εργασίες αναμόρφωσης της κοίτης του παραποτάμου του Ταρν, του Τεσκού (Tescou) προσφέρουν εργασία σε πολλούς κατοίκους της πόλης. Μεταξύ 1717 και 1724 κατασκευάζεται επίσης και ισχυρό τοιχίο υποστήριξης. Παράλληλα αρχίζουν εργασίες για τον εξωραϊσμό της πόλης: Κατασκευάζονται χώροι πρασίνου και περιπάτου, όπως η Promenade des Cordeliers και οι κήποι του μεγάρου Pulligneu και οι κήποι των Ιησουιτών.

Το 1780 γεννιέται στην Μοντωμπάν ο επιφανής ζωγράφος Ζαν Ωγκύστ Ντομινίκ Ενγκρ.

Το 1808, επί Ναπολέοντος Α', δημιουργείται ο νομός Ταρν-ε-Γκαρόν και η Μοντωμπάν γίνεται έδρα του. Ο δραστήριος δήμαρχος της περιόδου 1806 - 1849 Βιαλέτ ντε Μορταριέ (Vialetes de Mortarieu) μεγαλώνει τους κεντρικούς δρόμους και τους δημόσιους χώρους, ενώ τους φωτίζει με τη βοήθεια ανακλαστήρων. Οι μεγάλοι κεντρικοί δρόμοι αποκτούν δενδροστοιχίες εκατέρωθεν και επεκτείνονται ώστε να διευκολύνουν τις μετακινήσεις μεταξύ των διαφόρων σημείων της πόλης.

Το 1856 από τη Μοντωμπάν διέρχεται ο σιδηρόδρομος. Κατασκευάζονται δύο σταθμοί, ένας στη Βιλλεμπουρμπόν (1856), ο οποίος συνδέει την πόλη με το δίκτυο της δυτικής Γαλλίας και ένας στη Βιλλενουβέλ (Villenouvelle, 1858), ο οποίος συνδέει τη Μοντωμπάν με τη βόρεια Γαλλία και το Παρίσι. Το 1879 κατασκευάζονται υπόγειοι ταμιευτήρες χάρη στους οποίους οι κάτοικοι αποκτούν πόσιμο νερό στα σπίτια τους.

Το 1861 γεννιέται στην πόλη άλλος ένας επιφανής καλλιτέχνης, ο γλύπτης Αντουάν Μπουρντέλ.

Παρά τα προστατευτικά έργα που είχαν κατασκευαστεί κατά το παρελθόν, το 1930 ο Ταρν φουσκώνει σε απρόβλεπτο ύψος, με τη στάθμη του να φθάνει τα 11,5 μέτρα. Η πλημμύρα πλήττει εκ νέου τη συνοικία Βιλλεμπουρμπόν αλλά και τη συνοικία Σαπιάκ (Sapiac) και η πόλη μετρά 29 νεκρούς, 6.000 αστέγους με 1.000 περίπου κατοικίες κατεστραμμένες. Η πόλη, όμως, ανοικοδομείται με ταχείς ρυθμούς. Ύστερα από αυτό το συμβάν, ο πληθυσμός δείχνει απροθυμία να επανεγκατασταθεί στις "χαμηλές" συνοικίες της πόλης και αρχίζει να μετακινείται προς υψηλότερα σημεία, στις συνοικίες Ντελαλάντ (Delalande) και Μπωσολέιγ (Beausoleil). Η ανοικοδόμηση βοηθά στη βελτίωση της δημόσιας υγιεινής, με την κατασκευή δημόσιων μπάνιων και τουαλετών. Παράλληλα βελτιώνονται τα σχολικά κτίρια καθώς και αυτά των κοινωνικών υπηρεσιών (σκεπαστή αγορά, θέατρα).

Το 1945 γεννιέται στην πόλη από γονείς φυγάδες από τη Ναζιστική Γερμανία ο ευρωβουλευτής Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ.

Μνημεία

• 
  Το δημαρχείο.
• 
  Μουσείο Ενγκρ
• 
  Καθεδρικός ναός του Αγίου Ιακώβου (Saint-Jacques)
• 
  Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

• Οι παλαιότερες οχυρώσεις της πόλης δεν υπάρχουν πλέον. Έχουν αντικατασταθεί από λεωφόρους, οι οποίες συνδέουν τα πολυάριθμα προάστιά της. Στην αριστερή όχθη του Ταρν βρίσκεται το προάστιο Βιλλεμπουρμπόν, το οποίο συνδέεται με τη δεξιά όχθη με την Παλαιά Γέφυρα (Pont Vieux), την κατασκευή της οποίας εγκαινίασε ο βασιλιάς Φίλιππος ο Ωραίος το 1303, ενώ βρισκόταν σε περιοδεία - επίσκεψη στην Τουλούζη. Η κατασκευή, την οποία είχαν αναλάβει οι αρχιτέκτονες Ετιέν ντε Φερριέρ (Étienne de Ferrières) και Ματιέ ντε Βερντέν (Mathieu de Verdun) χρειάστηκε τριάντα χρόνια για να ολοκληρωθεί και εγκαινιάστηκε το 1335. Είναι κτισμένη με την κοκκινωπή τοπική πέτρα με συνολικό μήκος 205 περίπου μέτρα. Το αρχικό πλάτος της ήταν μικρότερο από το σημερινό, καθώς έγιναν έργα διαπλάτυνσης το 1881. Οι δύο πύργοι στα άκρα της δεν υπάρχουν σήμερα. Ως κατασκευή αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτική, αφού δεν υπέστη ζημιές κατά τις δύο τρομερές πλημμύρες που έπληξαν την πόλη (1441 και 1930). Ως κατασκευή είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη για την εποχή της, καθώς είναι επίπεδη και όχι τοξωτή, όπως συνηθιζόταν (λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας) κατά την εποχή κατασκευής της.

• Η παλαιά σχολή (L'Ancien Collège): Έχοντας εγκατασταθεί στην πόλη από το 1629, οι Ιησουίτες κατασκεύασαν στη βορειοανατολική εσχατιά της (τότε) Μοντωμπάν ένα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής μέγαρο, για να στεγάσουν τη σχολή τους και το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωσήφ (Saint-Joseph). Το κτίσμα επεκτάθηκε αρκετές φορές διατηρώντας πάντα το αυστηρό του ύφος. Γύρω από αυτό υπήρχε όμορφος κήπος (σήμερα δεν υπάρχει πλέον). Ως κολλέγιο διατηρήθηκε μέχρι το 1961 ενώ σήμερα στεγάζει τη Διεύθυνση πολιτιστικών θεμάτων, το χοροδιδασκαλείο, το Γραφείο τουρισμού και το κέντρο πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι ανοικτό για το κοινό από το 2008.

• Καθεδρικός ναός του Αγίου Ιακώβου (Saint-Jacques): Αποτελεί, μαζί με την παλαιά γέφυρα, το τελευταίο ίχνος της μεσαιωνικής πόλης. Από τη δεύτερη οικοδόμησή της, τον 13ο αιώνα, δεν απομένουν παρά το κωδωνοστάσιο και ένα τμήμα του κυρίως ναού. Τον 14ο αιώνα, η επίπεδη αψίδα αντικαταστάθηκε από πολυγωνική. Αργότερα το κωδωνοστάσιο μετατράπηκε σε παρατηρητήριο, ενώ κάποια τμήματά του λειτούργησαν ως εργαστήρια παρασκευής πυρίτιδας (κυρίως ναός) και ως οχυρό (το χοροστάσιο). Το κτήριο φέρει ακόμη ίχνη από τα βλήματα των κανονιών που το έπληξαν κατά την πολιορκία του 1621. Ύστερα από την "καθολική αναμόρφωση" του 1629 ο καρδινάλιος Ρισελιέ έδωσε εντολή να ανακατασκευαστεί ο ναός ως είχε. Στην πρόσοψή του επάνω από την σε νεορωμανικό ρυθμό θύρα, υπάρχει μωσαϊκό του 19ου αιώνα.

• Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Cathédrale Notre-Dame-de-l'Assomption): Οικοδομήθηκε από τρεις αρχιτέκτονες του Γάλλου βασιλέα, τους Φρανσουά ντ'Ορμπέ (François d’Orbay), Ζυλ Αρντουέν-Μανσάρ (Jules Hardouin-Mansart) και Ρομπέρ ντε Κοτ (Robert de Cotte). Καθαγιάστηκε το 1739 και είναι κτισμένος από λευκή πέτρα. Στην πρόσοψή του κυριαρχούν τα αγάλματα των τεσσάρων Ευαγγελιστών ενώ στο εσωτερικό του υπάρχει πολύ αξιοπρόσεκτη "επίπλωση": Τα στασίδια χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα, το εκκλησιαστικό όργανο είναι κατασκευασμένο από σκαλιστή καρυδιά και το ύφασμα της Αγίας Τράπεζας είναι σε στυλ εποχής Ναπολέοντος Γ'. Στο βόρειο τμήμα του εγκάρσιου κλίτους δεσπόζει ένα από τα μεγαλύτερα έργα του Ενγκρ, "Ο όρκος του Λουδοβίκου του ΙΓ'" (le Vœu de Louis XIII), έργο του 1824.
• Μουσείο Ενγκρ: Στεγάζεται στο (ανακατασκευασμένο) ανάκτορο - έδρα του "Μαύρου Πρίγκηπα" (Εδουάρδου του Γούντστοκ - Edward of Woodstock), που έλαβε μέρος στον Εκατονταετή Πόλεμο. Απομεινάρια αυτού του ανακτόρου είναι ορατά στο ισόγειο του σημερινού οικοδομήματος, στην "αίθουσα του Μαύρου Πρίγκηπα" (Salle du Prince Noir). Στο μουσείο στεγάζονται πολλά έργα του Ενγκρ, τα οποία ο ίδιος δώρισε στη γενέτειρα πόλη του, καθώς και του Αντουάν Μπουρντέλ.

Οικονομία

Η οικονομία της πόλης στηρίζεται κυρίως στην αγροτική της παραγωγή και την εκτροφή αλόγων και πουλερικών. Οι βιομηχανίες της είναι ελαφρού τύπου και περιλαμβάνουν υφαντικές μονάδες, βιομηχανίες ρουχισμού, επίπλων, μεταξωτών και ψάθινων καπέλων. Υπάρχουν, επίσης, πριστήρια ξυλείας και αλευρόμυλοι.

Συγκοινωνίες

Αποτελεί σιδηροδρομικό κόμβο και μέσω του σταθμού Gare de Montauban-Ville-Bourbon η πόλη συνδέεται σιδηροδρομικά με την Τουλούζη, το Μπορντώ, το Παρίσι, τη Μασσαλία και αρκετούς τοπικούς προορισμούς. Μέσω του καναλιού του Μοντέκ (Canal de Montech) συνδέεται με το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού Γκαρόν (εξελλ. Γαρούνα).