Λέλα Καραγιάννη
| Λέλα Καραγιάννη | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Λέλα Καραγιάννη (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 24 Ιουνίου 1898 Λίμνη Εύβοιας |
| Θάνατος | 8 Σεπτεμβρίου 1944[1][2] Στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου |
| Αιτία θανάτου | τραύμα από πυροβολισμό και εκτέλεση[3] |
| Συνθήκες θανάτου | θανατική ποινή[3] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | επαναστάτρια |
| Συγγενείς | Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (προγιαγιά) |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Δίκαιοι των Εθνών (13 Σεπτεμβρίου 2011)[3] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Λέλα (Ελένη) Καραγιάννη (24 Ιουνίου 1898 - 8 Σεπτεμβρίου 1944) ήταν Ελληνίδα αντιστασιακός, αρχηγός της οργάνωσης Μπουμπουλίνα. Συνελήφθη από την Ειδική Ασφάλεια και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, λίγο πριν την Απελευθέρωση της Ελλάδας[4].
Νεανικά χρόνια και προσωπική ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε το 1898 στο χωριό Λίμνη της Εύβοιας και ήταν κόρη του Αθανασίου Μηνόπουλου και της Σοφίας Μπούμπουλη. Ο πατέρας της γεννήθηκε στο Πήλι της βόρειας Εύβοιας. Η μητέρα της καταγόταν από τις Σπέτσες και ήταν συγγενής της αγωνίστριας του 1821 Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Η Λέλα έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην Αθήνα, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τον Σμυρνιό φαρμακοποιό Γεώργιο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησε επτά παιδιά (Γιώργος, Βύρων, Ιωάννα, Νεφέλη, Ηλέκτρα, Νέλσων, Ελένη).[5]
Οργάνωση «Μπουμπουλίνα»
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την κατοχή, έγινε μέλος της Αντίστασης, μετατρέποντας το σπίτι της σε αρχηγείο της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Την οργάνωση δημιούργησε και χρηματοδότησε η ίδια, το 1941. Τον Οκτώβρη του 1941 συνελήφθη και μετά από 7 μήνες απελευθερώθηκε. Στόχος της οργάνωσης ήταν η φυγάδευση Βρετανών στρατιωτών (είχε οργανώσει δίκτυο 150 στρατιωτών) στο Κάιρο αλλά και δολιοφθορές κατά του εχθρού. Η οργάνωση διώχθηκε ανηλεώς από τη Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας του Κράτους, κάτι που οδήγησε, μεταπολεμικά, στην καταδίκη των μελών της Ειδικής Ασφάλειας[6].
Η Καραγιάννη δημιούργησε και δίκτυο κατασκοπείας το οποίο, μεταξύ άλλων, συγκέντρωσε πληροφορίες για τις κινήσεις των γερμανικών πλοίων, υπέκλεψε σχεδιαγράμματα αεροδρομίων και διοχέτευσε πληροφορίες για Έλληνες συνεργάτες των Αρχών Κατοχής[7]
Σύλληψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το καλοκαίρι του 1944, η Λέλα Καραγιάννη είχε γίνει και συνεργάτης του κατασκοπευτικού δικτύου Απόλλων, οπότε και συνελήφθη μαζί με πέντε από τα παιδιά της και βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν. Η σύλληψη έγινε καθώς ο συνεργάτης των Γερμανών, Γιώργος Ριζόπουλος, ζήτησε από την Καραγιάννη να μεσολαβήσει για να τον συνδέσει, μαζί με τον αρχηγό των Ταγμάτων Ασφαλείας Βασίλειο Ντερτιλή, με το δίκτυο του Απόλλωνα. Ο Ριζόπουλος όμως συνελήφθη και κατέδωσε την Καραγιάννη, με αποτέλεσμα τη σύλληψή της μαζί με δύο συνεργάτες της. Κατά μία εκδοχή, η Καραγιάννη εκτιμούσε ότι, σε μελλοντική απόβαση των Βρετανών, τα Τάγματα Ασφαλείας θα μπορούσαν, αν ήθελαν, «να προσφέρουν μεγάλες υπηρεσίες»[8].
Εκτέλεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και ύστερα από λίγο διάστημα, εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στο παρακείμενο άλσος Χαϊδαρίου, μαζί με άλλους 59[9] αγωνιστές της Αντίστασης, στην πλειοψηφία τους συνεργάτες της S.O.E, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, περίπου ένα μήνα πριν από την Απελευθέρωση[10]. Η εκτέλεσή της πιθανόν να ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής των Ες Ες, των Βάλτερ Σιμάνα και Βάλτερ Μπλούμε, η οποία παρέκαμψε την πιο μετριοπαθή πολιτική των Γερμανών στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο[11].
Υστεροφημία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά θάνατον της απενεμήθη το Βραβείο Αρετής και Αυτοθυσίας από την Ακαδημία Αθηνών και, το 2011, ο τιμητικός τίτλος του Δικαίου των Εθνών από το Γιαντ Βασσέμ, το Ίδρυμα για την Μνήμη των Μαρτύρων και των Ηρώων (βλ. Έλληνες Δίκαιοι των Εθνών)[12], ενώ το 2020 της απενεμήθη ο βαθμός του Ταξιάρχου επί τιμή[13]. Στη συμβολή των οδών Λέλας Καραγιάννη αριθ. 1 και Σταυροπούλου, στην Αθήνα, κοντά στην Πλατεία Αμερικής, υπάρχει η Οικία Λέλας Καραγιάννη. Μαρμάρινη προτομή της Λέλας Καραγιάννη τοποθετήθηκε στην οδό Τοσίτσα στα Εξάρχεια το 1963, έργο της γλύπτριας Λουκίας Γεωργαντή. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2016, άγνωστοι βανδάλισαν το γλυπτό αποκεφαλίζοντάς το και τελικά το 2017 η προτομή αποκαταστάθηκε πλήρως από το τμήμα αποκατάστασης υπαίθριων γλυπτών του Δήμου Αθηναίων.[14][15]
Πολλές οδοί σε πόλεις της Ελλάδας φέρουν το όνομά της, όπως στη Θεσσαλονίκη, την Ερμούπολη, τον Χολαργό, τη Χαλκίδα, το Χαϊδάρι, το Ρέθυμνο, τον Πολύγυρο κ.ά.
Απόγονοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα από τα παιδιά της, ο επίσης αντιστασιακός Νέλσων Καραγιάννης, πέθανε στο Ντένβερ των ΗΠΑ στις 12 Νοεμβρίου 1984, έπειτα από καρδιακή προσβολή[16].
Φωτοθήκη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Η Οικία της Λέλας Καραγιάννη στην Αθήνα -
Αναμνηστική πλάκα του Δήμου Αθηναίων στο σπίτι της Λέλας Καραγιάννη -
Κάπα της Λέλας Καραγιάννη στις συλλογές του Πολεμικού Μουσείου στην Αθήνα
.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ www
.lifo .gr /san-simera /lela-karagianni-san-simera-ekteleitai-apo-toys-germanoys-i-mpoympoylina-tis-antistasis. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2021. - ↑ www
.ert .gr /ert-arxeio /lela-karagianni-8-septemvriou-1944-2 /. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2021. - ↑ 3,0 3,1 3,2 «The Righteous Among the Nations Database» (Αγγλικά)
- ↑ Μαρίνου, Διονυσία (23 Ιουνίου 2020). «Η συγκλονιστική ιστορία της Λέλας Καραγιάννη: Η ηρωϊδα της Εθνικής Αντίστασης». Τα Νέα (Αθήνα). https://www.tanea.gr/2020/06/23/people/i-sygklonistiki-istoria-tis-lelas-karagianni-i-iroida-tis-ethnikis-antistasis/. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2020.
- ↑ Ζαούσης, Αλέξανδρος Λ. (2004). Λέλα Καραγιάννη. Η Μπουμπουλίνα της Κατοχής 1941-1944. Αθήνα: Ωκεανίδα. σελίδες 26–27.
- ↑ Χανδρινός, Ιάσονας. Το τιμωρό χέρι του λαού: Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944. Αθήνα: Θεμέλιο. σελ. 148.
- ↑ Λυμπεράτος, Μιχάλης (2007). «Οι οργανώσεις της Αντίστασης». Στο: Χατζηϊωσήφ, Χρήστος· Παπαστρατής, Προκόπης. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, Τόμος Γ΄, Μέρος Β΄, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος-Κατοχή-Αντίσταση. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 63.
- ↑ Κοτρώτσης, Δημήτριος (1947). Λέλα Καραγιάννη. Αθήνα: Εκδόσεις Μαυρίδης. σελίδες 166–169.
- ↑ Οφειλόμενη τιμή στους τελευταίους εκτελεσμένους από τους Ναζί στο αλσύλλιο Χαϊδαρίου στις 8-9-1944 https://patratora.gr/archives/187300[νεκρός σύνδεσμος] ιστοσελίδα patratora.gr, ανακτήθηκε στις 27/9/2016
- ↑ «Η ιστορία της Λέλας Καραγιάννη: Ποια ήταν η αγωνίστρια της Αντίστασης που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς». Το Βήμα (Αθήνα). 15 Ιανουαρίου 2013. https://www.tovima.gr/2013/01/15/society/i-istoria-tis-lelas-karagianni/. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Σαμπατακάκης, Θεόδωρος Δ. (2003). Οι βρετανικές υπηρεσίες κατά την περίοδο του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα (διδακτορική διατριβή). Αθήνα: Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. σελίδες 319–320. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Περάκης, Στέλιος (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012). «Λέλα Καραγιάννη (1898-1944): Ηρωίδα της Ελληνικής Αντίστασης, Ελληνίδα "Δίκαιος των Εθνών"». Χρονικά (Έκδοση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου της Ελλάδος) (Αθήνα) 35 (238): 10-15. https://kis.gr/files/xronika%20%20238.pdf. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Λέλα Καραγιάννη: Της απονεμήθηκε ο βαθμός του ταξίαρχου επί τιμή για την προσφορά της στο ελληνικό έθνος». Το Βήμα (Αθήνα). 2020-06-18. https://www.tovima.gr/2020/06/18/culture/lela-karagianni-tis-aponemithike-o-vathmos-tou-taksiarxou-epi-timi-gia-tin-prosfora-tis-sto-elliniko-ethnos/. Ανακτήθηκε στις 2020-06-30.
- ↑ «Βανδαλισμός της προτομής της Λέλας Καραγιάννη στα Εξάρχεια». Η Ναυτεμπορική (Αθήνα). 26 Σεπτεμβρίου 2016. http://www.naftemporiki.gr/story/1152080/bandalismos-tis-protomis-tis-lelas-karagianni-sta-eksarxeia. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Χριστοδούλου, Κωστής (23 Οκτωβρίου 2017). «Λέλα Καραγιάννη: Ξανά με το κεφάλι ψηλά». news247.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Πέθανε από καρδιά ο Ν. Καραγιάννης». Απογευματινή (Αθήνα). 23 Νοεμβρίου 1984.