Κορακιστικά

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κορακιστικά
Κορακιστικά ή Διόρθωσις της Ρωμαίκης Γλώσσας
πρώτη σελίδα από την έκδοση του 1835
ΣυγγραφέαςΙάκωβος Ρίζος Νερουλός
Πρωτότυπος τίτλοςΚορακιστικά ή Διόρθωσις της Ρωμαίκης Γλώσσας
Είδοςκωμωδία και σάτιρα
δεδομένα

Τα Κορακιστικά με υπότιτλο ή Διόρθωσις της ΡωμαίκηςΓλώσσας (sic) είναι γλωσσική σάτιρα του Ιάκωβου Ρίζου Νερουλού που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1812 και τη Λειψία το 1816. Είναι γραμμένη με μορφή θεατρικού έργου (στο ίδιο το βιβλίο αναφέρεται: Κωμωδία εις τρεις πράξαις διαιραιμένη και σατιρίζει την προσπάθεια του Κοραή να διορθώσει την ελληνική γλώσσα.[1]

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται σε μια φανταστική πόλη, την Κλαδούπολη, όπου μιλιέται μόνο η κορακιστική γλώσσα.[2] Στην αρχή του έργου δύο φίλοι, ο Σωτήριος και ο Αύγουστος, συζητούν για τη νέα εφεύρεση του Κορακισμού[3]. Στο έργο παρελαύνουν διάφορα πρόσωπα, Γιαννιώτες, Χιώτες, Μυτιληνιοί και Κύπριοι, ο καθένας με την ντοπιολαλιά του. Κι ενώ οι δυο φίλοι αποσύρονται για να βρουν την ετυμολογία της λέξης γάδαρος η κόρη του Σωτήριου, η Ελένη, ζητά από τον υπηρέτη του σπιτιού να της κανονίσει ένα ραντεβού με τον εραστή της, αφού κι αυτή τον βοήθησε να τα φτιάξει με τη δική του φίλη. Ο Σωτήρης θέλει να παντρέψει την κόρη του με τον γερο-Αύγουστο. Ο εραστής της Ελένης έρχεται και διαβάζει ένα ποίημα γραμμένο στα κορακιστικά για να τον συμπαθήσει ο πατέρας της. Διάφοροι ξένοι, Γιαννιώτες, Χιώτες, Μυτιληνιοί, Κύπριοι έρχονται για να μάθουν τη νέα αυτή γλώσσα, τα κορακιστικά. Οι δύο φίλοι κρίνουν το ποίημα του φίλου της Ελένης και διαβάζουν μεγαλόφωνα ετυμολογίες που δημοσιεύει το (μοναδικό) λογοτεχνικό περιοδικό της εποχής ο Ερμής ο Λόγιος.

Πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συγγραφή της τοποθετείται γύρω στα 1811 και πρωτομνημονεύεται στο περιοδικό Λόγιου Ερμή . Το έργο υπήρχε αρχικά σε χειρόγραφη μορφή. Έφτασε στο τυπογραφείο χωρίς την επιμέλεια του δημιουργού του, από τους φίλους του[4].

Μορφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τρίπρακτη κωμωδία διαιρεμένη σε περισσότερες σκηνές.[5] Πρόκειται για διαλογική σάτιρα που προοριζόταν για «τους μυημένους στις λεπτομέρειες του γλωσσικού αγώνα φαναριώτικους κύκλους της εποχής»[6] και όχι για θεατρική παράσταση. Η πλοκή και η δράση είναι είναι άνισα καταμερισμένες. Οι χαρακτήρες είναι πλασματικοί και οι συγκρούσεις συμβατικές.[7]

Εκδοτική απήχηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Λειψία σημειώνει δεύτερη έκδοση το 1816, μια κλεψίτυπη στη Βιέννη ίσως το 1819, στην Αθήνα το 1835, το 1889 και σε γαλλική μετάφραση στο Παρίσι το 1928[8] από την Π.Λάσκαρη.[9]

Η πρόσληψη του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στους αριστοκρατικούς κύκλους των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών το έργο ήταν γνωστό πριν από τη δημοσίευσή του. Ο Αθανάσιος Χριστόπουλος σε επιστολή προς τον Ψαλίδα στα 1811 την χαρακτηρίζει αξιόλογον κωμωδία που όταν τη στείλει στον Ψαλίδα εκείνος θα πεθάνει από τα γέλια.[10] Ο Αδαμάντιος Κοραής αντέδρασε, όπως σημειώνει ο Μοσχονάς, νευρικά και επειδή ο Παναγιώτης Κοδρικάς είχε υιοθετήσει τον τίτλο Κορακιστικά, σχολίασε δεικτικά: Εάν τις, καθ' υπόθεσιν, ετόλμα να του παρωδήση τ' όνομα, μεταβάλλων εις το Π το τρίτον στοιχείον.[11] Αναζητεί τον τρόπο που αυτή διαδίδεται: τυπωμένη ή σε αντίγραφα και σε επιστολή του το 1814 χαρακτηρίζει τον συντάκτη της παχύδερμο τσελέπη που θέλει από τους απαιδεύτους δόξαν.[12] Στα Επτάνησα οι γύρω από τον Σολωμό την θεωρούν νόστιμην κωμωδίαν όπως μαρτυρεί ο Αντώνιος Μάτεσις.[13] Στον ελλαδικό χώρο στην αλληλογραφία των λογίων (στην αλληλογραφία μεταξύ Χρήστου Κονομάτη και Νικόλαου Λογοθέτη, στα 1816 και 1819), υπάρχουν διάσπαρτα χωρία από την κωμωδία του Νερουλού σαν κοινοί τόποι.[14] Έγινε πρότυπο για την έκδοση άλλου σατιρικού δημοτικιστικού κειμένου στην Κωνσταντινούπολη και τη Λειψία και μιας τρίτης συναφούς έκδοσης μετά τον θάνατο του Κοραή. Το έργο δεν έμεινε ανεκμετάλλευτο από τους οπαδούς τους αρχαϊσμού που το ενέταξαν στην φαρέτρα των επιχειρήματων τους κατά του Κοραή.[15] Ωστόσο ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός έσπευσε σε επιστολή του προς τον Βάμβα το 1815 να μετριάσει τον πολεμικό χαρακτήρα του έργου του σε βάρος του Κοραή: "δεν εσυγγράφη επί σκοπώ να εκδοθή ή να βλάψη την υπόληψιν του σοφού Κοραή".[16] Ο Κοραής εκτίμησε την διευκρινιστική μεταστροφή του Νερουλού που τη θέωρησε ευγενούς ψυχής επιθυμίαν να λησμονηθή η κωμωδία.[17] Το Όνειρον είναι ένα σύντομο κείμενο που συνοδεύει τα Λυρικά του Χριστόπουλου (1811) και αποδίδεται στον Στέφανο Κανέλλο ο οποίος παραδέχεται πως αντλεί και από το σκωπτικό ύφος του Νερουλού.[18] Στα 1818 στον Λόγιο Ερμή δημοσίευσε ο Κοραής με ψευδώνυμο στιχούργημα κατά του Νερουλού. [19] Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος γράφει ένα επίγραμμα για την έκδοση των Κορακιστικών του 1835.[20]

Ιδεολογικά χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόκειται για σάτιρα των γλωσσικών θεωριών του Κοραή. Έχοντας ως μέσα την παρωδία, τη σάτιρα, την υπερβολή, την υποβάθμιση και την ειρωνεία,[21] την πυκνή χρήση των ιδιωμάτων τα υπονοούμενα και τα λογοπαίγνια[22] ο Νερουλός επιδιώκει να καταξιώσει στη συνείδηση της κοινής γνώμης την ιδεολογία της τάξης του.[23] Θέλει, όπως σημειώνει ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζιδάκις σε βιβλιοκρισία του 1914, «να χλευάση τούς την μέσην οδόν χωρούντας, τους φεύγοντας και την αρχαίαν και την όλως δημώδη, Κοραϊστάς».[24]

Πρωτότυπο κείμενο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κείμενο έχει επανεκδοθεί το 1981.[25] Είναι διαθέσιμο σε ψηφιακή μορφή [3], στην έκδοση του 1835.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Notice sur la comédie intitulée Κορακιστικά de Rizos Néroulos (Queux de Saint - Hilaire, 1837-1889)». Βιβλιοπωλείο Λεμόνι. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2024. 
  2. ↑ Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.292
  3. ↑ Σημείωση στην πρώτη σελίδα του κειμένου της κωμωδίας[1]: «Η Κορακιστική νέα γλώσσα μεταμόρφωσε:» και συνεχίζει με παραδείγματα αλλαγών: «1 προπατώ και προβατώ αντίς περιπατώ, 2 κορμός αντίς κορμί, 3. γοργορυτά αντίς γουργουρυτά...». Το πλήρες βιβλίο είναι διαθέσιμο στην Ψηφιακή βιβλιοθήκη Ανέμη στη διεύθυνση: [2]
  4. ↑ Βάλτερ Πούχνερ, «Κορακιστικά», 2006, σελ.420
  5. ↑ Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.298
  6. ↑ Βάλτερ Πούχνερ, «Κορακιστικά», 2006, σελ.425
  7. ↑ Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.293
  8. ↑ Βάλτερ Πούχνερ, «Κορακιστικά», 2006, σελ.420-421
  9. ↑ Κωνσταντίνος Άμαντος,«Αδαμάντιος Κοραής»,Ελληνικά, τομ.6 (1933), σελ26,υποσ.3 Δες και ελληνική βιβλιοκρισία Διονύσιος Ζακυθηνός, «Βιβλιοκρισία: Lascaris P.A. Rizos Neroulos, Les Korakistiques,texte et tradition par-.Paris Agor, 1928», Ελληνικά, τομ.2 (1929), σελ244
  10. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.ά. Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό, εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.μθ'
  11. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.μθ', υποσ. 137
  12. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.νβ
  13. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.μθ'
  14. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.μθ-ν
  15. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.ν
  16. ↑ Το παράθεμα στο: Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.να
  17. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.νβ
  18. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.νγ
  19. ↑ Κωνσταντίνος Άμαντος,«Ποιήματα και άλλα δημοσιεύματα του Αδαμάντιου Κοραή», Ελληνικά, τομ.6 (1933), σελ.169
  20. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.νγ
  21. ↑ Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.293
  22. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.μη
  23. ↑ Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.293
  24. ↑ Γεώργιος Χατζιδάκις, «Βιβλιοκρισία: Untersuchungen zu den neugriechischen Sprachkomodien Babylonia von D. K. Byzantios und Korakistika von K. I. Rhizos von Gustav Soyter, Munchen 1912 = Έρευναι εις τας γλωσσικάς κωμωδίας, Βαβυλωνίαν του Δ. Κ. Βυζαντίου και Κορακίστικα του Κ. Ι. Ρίζου υπό Gustav Soyter», Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Επιστημονική Επετηρίς, εν Αθήναις, 1913, τομ.θ', σελ.61
  25. ↑ Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.8-72

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Διονύσιος Ζακυθηνός, «Βιβλιοκρισία: Lascaris P.A. Rizos Neroulos, Les Korakistiques,texte et tradition par-.Paris Agor, 1928», Ελληνικά, τομ.2 (1929), σελ244
  • Κωνσταντίνος Άμαντος,«Αδαμάντιος Κοραής»,Ελληνικά, τομ.6 (1933), σελ.7-36
  • Κωνσταντίνος Άμαντος,«Ποιήματα και άλλα δημοσιεύματα του Αδαμάντιου Κοραή»,Ελληνικά, τομ.6 (1933), σελ.161-188
  • Κορακιστικά ή διόρθωσις της ρωμαίικης γλώσσας. Κωμωδία εις τρεις πράξαις διαιρεμένη, στο: Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.8-72
  • Εμμανουήλ Μοσχονάς, εισαγωγή-επιμέλεια, Βηλαράς Χριστόπουλος κ.α, Η δημοτικιστική αντίθεση στην Κοραϊκή μέση οδό,εκδ.Οδυσσέας, Αθήνα, 1981, σελ.ζ-πβ
  • Βάλτερ Πούχνερ, «Κορακιστικά», Ανθολογία Νεοελληνικής Δραματουργίας, τομ. Α', Από την Κρητική Αναγέννηση ως την Επανάσταση του 1821, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2006, σελ. 420-432
  • Θόδωρος Γραμματάς, «Δύο αντικοραϊκά κείμενα: τα Κορακιστικά του Ιάκ. Ρίζου Νερουλού και το Όνειρο του Αθ. Χριστόπουλου», Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τομ.12 (1983), σελ.291-303
  • Γεώργιος Χατζιδάκις, «Βιβλιοκρισία: Untersuchungen zu den neugriechischen Sprachkomodien Babylonia von D. K. Byzantios und Korakistika von K. I. Rhizos von Gustav Soyter, Munchen 1912 = Έρευναι εις τας γλωσσικάς κωμωδίας, Βαβυλωνίαν του Δ. Κ. Βυζαντίου και Κορακίστικα του Κ. Ι. Ρίζου υπό Gustav Soyter», Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Επιστημονική Επετηρίς, εν Αθήναις, 1913, τομ.θ', σελ.60-64
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κορακιστικά&oldid=10503675"