Ινδο-Πακιστανικός Πόλεμος 1965
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Ινδο-πακιστανικός πόλεμος του 1965 | |||
|---|---|---|---|
| Μέρος των Ινδο-πακιστανικών πολέμων | |||
| Χρονολογία | Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1965 | ||
| Τόπος | Ινδική υποήπειρος | ||
| Έκβαση | Κατάπαυση πυρός κατόπιν παρέμβασης του Ο.Η.Ε.-Κανένα σημαντικό κέρδος εκατέρωθεν | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απώλειες | |||
| |||
Ο Ινδο-Πακιστανικός Πόλεμος του 1965 ήταν μια σειρά από αψιμαχίες μεταξύ των στρατιωτικών δυνάμεων Ινδίας και Πακιστάν, από τον Αύγουστο του 1965 έως τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς. Η πολεμική αυτή σύγκρουση έγινε γνωστή ως Β' Πόλεμος του Κασμίρ, διότι οι μάχες έλαβαν χώρα στη διεκδικούμενη και από τους δύο εδαφική αυτή περιοχή, και αποτέλεσαν συνέχεια των μαχών που διεξήχθησαν εκεί το 1947.
Ο πόλεμος ξεκίνησε με την επιχείρηση Γιβραλτάρ των πακιστανικών δυνάμεων, η οποία αποσκοπούσε στη διείσδυση στην περιοχή Τζαμού και Κασμίρ ώστε να καταστείλουν ανταρσία εναντίον της κυβέρνησης, υποκινούμενη από την Ινδία. Ο πόλεμος, διάρκειας 5 εβδομάδων, προκάλεσε βαρείς απώλειες και στις δυο πλευρές. Τερματίστηκε μετά από παρέμβαση του Ο.Η.Ε και τη συνακόλουθη Διακήρυξη της Τασκένδης.
Οι συγκρούσεις έλαβαν χώρα στο μεγαλύτερο μέρος τους εντός του Κασμίρ και κατά μήκος των συνόρων Ινδίας-Πακιστάν. Κατά τη διάρκειά τους, σημειώθηκε η μεγαλύτερη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων στο έδαφος του Κασμίρ από το διαμελισμό της βρετανικής Ινδίας το 1947, συγκέντρωση που επισκιάστηκε σε αριθμούς μόλις το 2001-2002 κατά τη διάρκεια έντασης, υπό μορφή ψυχρού πολέμου, στις σχέσεις των δύο χωρών.
Οι περισσότερες μάχες διεξήχθησαν μεταξύ δυνάμεων πεζικού και τεθωρακισμένων, με ικανή υποστήριξη εναέριων μέσων και συνδρομή ναυτικών δυνάμεων. Πολλές λεπτομέρειες του πολέμου παραμένουν ωστόσο, ακόμα και σήμερα, ασαφείς, όπως σε όλους τους ινδο-πακιστανικούς πολέμους (ένεκα τού γεγονότος ότι και οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει ατομικό οπλοστάσιο, της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, όταν έλαβαν χώρα αυτές οι συγκρούσεις καθώς και της συνεχιζόμενης έως σήμερα αντιπαλότητάς τους, οι πληροφορίες που δίδονται από αρμόδιες πηγές είναι εξαιρετικώς περιορισμένες).
Αναδρομή στο παρελθόν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κασμίρ και το μελλοντικό στάτους αυτής της τριχοτομημένης περιοχής είναι αναμφίβολα ένα από τα πλέον δυσεπίλυτα προβλήματα διεθνώς. Η περιοχή αυτή βρίσκεται μεταξύ βορειοδυτικής Ινδίας, βορειοανατολικού Πακιστάν και Θιβέτ και έχει περί τα 5 εκατομμύρια κατοίκους.
Όταν το 1947 αποχώρησαν οι Άγγλοι από τις Ινδίες, δημιουργήθηκαν δύο κράτη: η Ινδία με ινδουιστική πλειονότητα και το Πακιστάν με μουσουλμανική. Το Πακιστάν απαρτιζόταν από το Δυτικό Πακιστάν (νυν Πακιστάν) και το Ανατολικό Πακιστάν (νυν Μπανγκλαντές) τα οποία χωρίζονταν μεταξύ τους γεωγραφικώς από την Ινδία.
Οι λαοί των 625 πριγκιπάτων των βρετανικών Ινδιών βρέθηκαν με βάση τη δημογραφική σύνθεση κάθε περιοχής είτε στο μουσουλμανικό Πακιστάν είτε στην ινδουιστική Ινδία, ένα διαχωρισμό τον οποίο επέλεξαν οι Άγγλοι (παρά τις εκκλήσεις του Μαχάτμα Γκάντι για συμφιλίωση και συμβίωση των δύο κοινοτήτων), βάζοντας προς τούτο μπροστά τον εθνικιστή μουσουλμάνο Μουχάμαντ Αλί Τζίναχ, ο οποίος έθεσε ζήτημα ανεξάρτητου μουσουλμανικού κράτους των Ινδιών.
Ενώ λοιπόν όλες οι περιοχές αποδόθηκαν με βάση την περίφημη γραμμή Ράντκλιφ (την οποία χάραξε με αυθαίρετα κριτήρια ο Σίριλ Ράντκλιφ, δικηγόρος, ο οποίος χωρίς να γνωρίζει τίποτε για την Ινδία, ανέλαβε μέσα σε 5 εβδομάδες να χαράξει τα σύνορα μιας περιοχής 450.000 τ. χλμ. όπου ζούσαν εκατομμύρια πολίτες), ανεφάνη το πρόβλημα του Κασμίρ, το οποίο αποδείχθηκε δυσεπίλυτο. Η μεν Ινδία ισχυρίζεται ότι το Κασμίρ αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ενώ το Πακιστάν προτάσσει την προσφυγή στη βούληση των κατοίκων του Κασμίρ ως τον παράγοντα που θα αποσαφηνίσει τον κάτοχο της περιοχής, κάτι που δεν δέχεται η Ινδία.
Ο Πόλεμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Χωρισμένο από το 1947 με μία απλή γραμμή ανακωχής μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, το κρατίδιο του Κασμίρ παρέμενε επί σχεδόν είκοσι χρόνια ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί, εν αναμονή ενός δημοψηφίσματος που η Ινδία δεν επέτρεψε ποτέ.
Στις 5 Αυγούστου του 1965, περίπου 26.000 με 33.000 Πακιστανοί στρατιώτες με πολιτική περιβολή (ντυμένοι με ενδυμασίες των κατοίκων του Κασμίρ), αλλά και άτακτοι εκπαιδευμένοι στον ανορθόδοξο πόλεμο, διέσχισαν τη συνοριακή γραμμή, διεισδύοντας στο ινδικό Κασμίρ, σε μία ανεπιτυχή προσπάθεια να υποδαυλίσουν εξέγερση των μουσουλμάνων, οι οποίοι αποτελούσαν το 80% του τοπικού πληθυσμού. Ινδικές δυνάμεις, ειδοποιημένες στο μεταξύ από τον τοπικό πληθυσμό, διέσχισαν τη γραμμή εκεχειρίας του 1947, στις 15 Αυγούστου. Οι Ινδοί εντόπισαν και συνέλαβαν δύο αξιωματικούς, από τους οποίους εκμαίευσαν, όπως ανακοίνωσαν, το πλήρες πακιστανικό σχέδιο για την αποσταθεροποίηση του Κασμίρ. Παράλληλα, δεκάδες άτακτοι, ο συνολικός αριθμός των οποίων πιστεύεται πως αγγίζει τις 5.000, συνελήφθησαν από τις ινδικές δυνάμεις, ενώ εκατοντάδες άλλοι έχασαν τη ζωή τους στις συγκρούσεις. Αρχικώς ο ινδικός Στρατός σημείωσε σημαντικές επιτυχίες, καταλαμβάνοντας τους σημαντικούς από γεωστρατηγικής απόψεως ορεινούς όγκους του Κασμίρ, μετά από παρατεταμένο και σύντονο φραγμό πυρών του πυροβολικού. Οι αψιμαχίες, με εκατέρωθεν καταλήψεις μεθοριακών φυλακίων και ανταλλαγές πυρών, συνεχίστηκαν ολόκληρο τον Αύγουστο. Στα τέλη Αυγούστου, οι δυο πλευρές είχαν σημειώσει σχετική μόνο πρόοδο. Το Πακιστάν είχε σημειώσει επιτυχίες στις περιοχές Τιθουάλ, Ούρι και Πουντς και η Ινδία είχε καταλάβει το πέρασμα του Χατζί Πιρ, 8 χιλιόμετρα μέσα στο πακιστανοκρατούμενο έδαφος του Κασμίρ.
Την 1η Σεπτέμβρη του 1965, το Πακιστάν εξαπέλυσε ανοικτή στρατιωτική εισβολή, με την ονομασία Επιχείρηση Μεγάλο Χτύπημα, στο πεδινό νότιο άκρο της ινδικής ζώνης του Κασμίρ επικαλούμενο, μάλλον ανειλικρινώς, γενικευμένη επανάσταση των κατοίκων. Αντικειμενικός σκοπός ήταν η κατάληψη της ζωτικής σημασίας πόλεως Αχνούρ στην επαρχία Τζαμού, η κατοχή τής οποίας θα δυσχέραινε τις επικοινωνίες και θα απέκοπτε τις οδούς εφοδιασμού των ινδικών στρατευμάτων. Ο Πακιστανός στρατηγός Αγιούμπ Χαν υπολόγιζε ότι το ινδουιστικό ηθικό (όπως ονόμαζε τον ινδικό στρατό), δε θα άντεχε περισσότερο από δύο σκληρές επιθέσεις, εκτελεσμένες φυσικά τη σωστή ώρα και στο σωστό μέρος, παρότι μέχρι τότε η επιχείρηση Γιβραλτάρ είχε αποτύχει και η Ινδία κατείχε πια το σημαντικό πέρασμα του Χατζί Πιρ.
Επιτιθέμενο με συντριπτική αναλογία στρατευμάτων και τεχνικώς ανώτερων τεθωρακισμένων, το Πακιστάν κατάφερε πλήγματα εναντίον των Ινδών, οι οποίοι πιάστηκαν απροετοίμαστοι και υπέστησαν βαρείς απώλειες. Η Ινδία απάντησε με τη συνδρομή της πολεμικής αεροπορίας της, η οποία άμβλυνε μερικώς την πακιστανική σφοδρότητα. Την επόμενη μέρα, το Πακιστάν ανταπέδωσε με την πολεμική αεροπορία του να επιτίθεται σε επίγειες ινδικές δυνάμεις και αεροπορικές βάσεις τόσο στο Κασμίρ όσο και στην ινδικό τμήμα της επαρχίας Παντζάμπ.
Πέντε ημέρες μετά την επίθεση του Πακιστάν, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1965, και αφού κατόρθωσαν να ακινητοποιήσουν τις πακιστανικές δυνάμεις, οι Ινδοί διέσχισαν τα ντε φάκτο διεθνή σύνορα με το Πακιστάν στο δυτικό μέτωπο, σηματοδοτώντας την επίσημη έναρξη του πολέμου. Τη μέρα αυτή, η 15η μεραρχία πεζικού του ινδικού στρατού, υπό τις διαταγές του βετεράνου του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αντιστράτηγου Πρασάντ, αντιμετώπισε μία μαζική αντεπίθεση των Πακιστανών κοντά στη δυτική όχθη του καναλιού Ιχογκίλ, το οποίο αποτελούσε το ντε φάκτο σύνορο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Το ίδιο το επιτελείο του Πρασάντ έπεσε σε ενέδρα και ο αντιστράτηγος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το όχημά του για να σωθεί. Μια δεύτερη επίθεση των Ινδών ήταν επιτυχής, καταφέρνοντας να διασχίσουν το κανάλι Ιχογκίλ μέσω της γέφυρας στο χωριό Μπαρκί, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της μεγάλης πακιστανικής πόλης Λαχόρη.
Οι ινδικές δυνάμεις εξαπέλυσαν τη δική τους αντεπίθεση, από τρία σημεία κατά μήκος ολόκληρης της ινδοπακιστανικής μεθορίου. Οι επιθέσεις αυτές συνοδεύτηκαν και από εκατέρωθεν αεροπορικές επιδρομές. Η απόφαση της Ινδίας να επεκτείνει το θέατρο του πολέμου, επιτιθέμενη με τη σειρά της στο πακιστανικό τμήμα της επαρχίας Παντζάμπ (το Παντζάμπ είναι μια τεράστια και πολυπληθής περιοχή, η οποία μοιράστηκε το 1947, μετά την κατάρρευση της βρετανικής Ινδίας, στις νέες χώρες της Ινδίας και του Πακιστάν), ανάγκασε τον πακιστανικό στρατό να αναδιατάξει στρατεύματα που ήδη επιχειρούσαν σε άλλα σημεία, τάσσοντάς τα προς υπεράσπιση του πακιστανικού Παντζάμπ. Η επιχείρηση Μεγάλο Χτύπημα απέτυχε, καθώς οι Πακιστανοί αναγκαζόμενοι σε αναδιάταξη δυνάμεων, δεν κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη Αχνούρ. Η επιλογή των Ινδών να αντεπιτεθούν νοτιότερα και να μην περιοριστούν απλώς στο να αμύνονται στις πακιστανικές επιθέσεις στο Κασμίρ, αποτέλεσε το σημείο καμπής του πολέμου, γλιτώνοντάς τους από βέβαιη ήττα. Οι προωθήσεις αυτές έφεραν τους Ινδούς στα περίχωρα του διεθνούς αεροδρομίου της Λαχόρης.
Αμφότερες οι κυβερνήσεις επέμεναν ότι περιορίζονται σε αμιγώς στρατιωτικούς στόχους, αλλά ο φωτογραφικός φακός τις διέψευσε. Πόλεις, χωριά αλλά και νοσοκομεία έγιναν στόχος των πιλότων των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα δεκάδες άμαχοι να χάσουν τη ζωή τους, ενώ Λαχόρη και Δελχί εξέδιδαν πολεμικά ανακοινωθέντα που διαστρέβλωναν την εικόνα σε βαθμό που να την καθιστούν ακατάληπτη. Το βέβαιο ήταν ότι οι δύο δυνάμεις ήταν σχεδόν ισοδύναμες. Ο υπέρτερος βαρύς αμερικανικός εξοπλισμός του Πακιστάν, το οποίο ενισχύθηκε και από την Τουρκία και το Ιράν, αποδείχθηκε άχρηστο στα χέρια των ανεκπαίδευτων στρατιωτών του, ενώ, από την πλευρά της, η Ινδία αδυνατούσε να αξιοποιήσει τη συντριπτική αριθμητική της υπεροχή, λόγω της απασχόλησης των στρατευμάτων της στα σύνορα με την Κίνα και το ανατολικό Πακιστάν (Μπανγκλαντές). Ο Ο.Η.Ε. κινητοποιήθηκε αμέσως και οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας διαδέχονταν η μία την άλλη.
Τον καταλυτικό ρόλο στον τερματισμό των συγκρούσεων διαδραμάτισαν οι υπερδυνάμεις. Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ. άσκησαν έντονες πιέσεις προς τις δύο κυβερνήσεις, φοβούμενες κυρίως μία ενεργοποίηση της Κίνας, με τις Η.Π.Α. να κάνουν έκκληση για προσωρινή κατάπαυση πυρός μέχρι να εκκενώσουν την ευρύτερη περιοχή της Λαχόρης από τους υπηκόους τους. Οι Πακιστανοί παρ'όλα αυτά αντεπιτέθηκαν καταλαμβάνοντας την πόλη Χιεμ Καράν από τις ινδικές δυνάμεις, οι οποίες προσπάθησαν ανεπιτυχώς να στρέψουν την προσοχή των Πακιστανών μακριά από τη Χιεμ Καράν, εξαπολύοντας επίθεση στην επαρχία της Βεδιανής και τα γύρω χωριά.
Η σφήνα που άρχισε να προωθείται στα ενδότερα της Λαχόρης αποτελείτο από την ινδική 1η Μεραρχία Πεζικού, υποστηριζόμενη από τα τρία συντάγματα τεθωρακισμένων της 2ης ανεξάρτητης τεθωρακισμένης ταξιαρχίας. Γρήγορα προήλασαν κατά μήκος των συνόρων, φτάνοντας στο κανάλι Ιχογκίλ στις 6 Σεπτεμβρίου. Ο πακιστανικός στρατός κράτησε τις γέφυρες πάνω από το κανάλι και ανατίναξε όσες δεν μπορούσε να υπερασπιστεί, αναχαιτίζοντας κάθε περαιτέρω ινδική προέλαση στη Λαχόρη. Την ίδια μέρα, μία πακιστανική αντεπίθεση με τη συμμετοχή τεθωρακισμένης μεραρχίας και μίας μεραρχίας πεζικού, με τη συνδρομή της πακιστανικής αεροπορίας, ανάγκασε την ινδική 15η μεραρχία πεζικού να συμπτυχθεί συντεταγμένα στην αρχική γραμμή εξορμήσεώς της.
Στις 16 Σεπτεμβρίου, το Πεκίνο, το οποίο από την αρχή της σύγκρουσης είχε ταχθεί ανοιχτά υπέρ του Πακιστάν, κατηγόρησε την Ινδία ότι είχε καταλάβει εδάφη της στο Σικκίμ και επέδωσε στο Νέο Δελχί τελεσίγραφο 72 ωρών να εκκενώσει τα "καταληφθέντα" εδάφη και να επιστρέψει "τέσσερις απαχθέντες χωρικούς, 800 πρόβατα και 59 γιακ". Λίγες ημέρες αργότερα, οι εχθροπραξίες Ινδίας-Πακιστάν σταμάτησαν και οι δύο στρατοί, που κατά γενική ομολογία πολέμησαν με θάρρος και πείσμα, στάθηκαν εκ νέου αντιμέτωποι, χωρισμένοι όπως και πριν, από τα λίγα μέτρα μίας εύθραυστης "ζώνης εκεχειρίας"[1].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Συγκρούσεις Ινδίας-Πακιστάν για το Κασμίρ, Ιστορικό Λεύκωμα 1965, σελ. 94-99, Καθημερινή (1997)
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βικτόρια Σόνφιλντ, Kashmir in Conflict: India, Pakistan and the Unending War, Amazon.com
- Αλαίν Ντανιελού, Ιστορία της Ινδίας
- Ουίλιαμ Ντάλριμπλ, Η αυτοψία της σύγχρονης Ινδίας, εκδόσεις Μεταίχμιο
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Indo-Pakistani War of 1965 στο Wikimedia Commons
