Άγιος Χριστόφορος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
| Γραμμή 33: | Γραμμή 33: | ||
Σε αρχαϊκές τοιχογραφίες της [[Καππαδοκία]]ς ο Χριστόφορος απεικονίζεται νέος αγένειος φέροντας χλαμύδα (γύρω στον 11ο αιώνα) κάτι που αποδεικνύει πως η παράδοση περί κυνοκεφάλου αγίου δεν είχε δημιουργηθεί την περίοδο αυτή ή δεν είχε επηρεάσει την εικονογραφία της Καππαδοκίας.<ref name="Xyggopoulos 1977-79, p.14">Ξυγγόπουλος 1977-1979, σελ. 14.</ref> Σαν στρατιωτικός νεαρός και ωραίος άγιος απεικονίζεται σε βυζαντινές τοιχογραφίες<ref name="Chatzinikolaou-Marava 1957, p.227"/> Τον 12ο αιώνα τον εντοπίζουμε ως νέο αγένειο με στρατιωτική πανοπλία και ασπίδα (Άγιοι Ανάργυροι Καστοριάς), στους Παλαιολόγιους χρόνους ως νέο κατά τον τύπο των μαρτύρων κρατώντας σταυρό και την ίδια περίοδο ως νέο φέροντα στους ώμους το Βρέφος Ιησού.<ref name="Xyggopoulos 1977-79, p.14"/> Της τελευταίας αναπαράστασης έχουν εντοπιστεί τοιχογραφίες στο Τίρνοβο της Βουλγαρίας και σε εικόνα της Πάτμου. Είναι μάλλον προϊόντα δυτικών προτύπων-χαλκογραφίας η οποία κυκλοφορούσε στην Ανατολή.<ref>Ξυγγόπουλος 1977-1979, σελ. 15.</ref> |
Σε αρχαϊκές τοιχογραφίες της [[Καππαδοκία]]ς ο Χριστόφορος απεικονίζεται νέος αγένειος φέροντας χλαμύδα (γύρω στον 11ο αιώνα) κάτι που αποδεικνύει πως η παράδοση περί κυνοκεφάλου αγίου δεν είχε δημιουργηθεί την περίοδο αυτή ή δεν είχε επηρεάσει την εικονογραφία της Καππαδοκίας.<ref name="Xyggopoulos 1977-79, p.14">Ξυγγόπουλος 1977-1979, σελ. 14.</ref> Σαν στρατιωτικός νεαρός και ωραίος άγιος απεικονίζεται σε βυζαντινές τοιχογραφίες<ref name="Chatzinikolaou-Marava 1957, p.227"/> Τον 12ο αιώνα τον εντοπίζουμε ως νέο αγένειο με στρατιωτική πανοπλία και ασπίδα (Άγιοι Ανάργυροι Καστοριάς), στους Παλαιολόγιους χρόνους ως νέο κατά τον τύπο των μαρτύρων κρατώντας σταυρό και την ίδια περίοδο ως νέο φέροντα στους ώμους το Βρέφος Ιησού.<ref name="Xyggopoulos 1977-79, p.14"/> Της τελευταίας αναπαράστασης έχουν εντοπιστεί τοιχογραφίες στο Τίρνοβο της Βουλγαρίας και σε εικόνα της Πάτμου. Είναι μάλλον προϊόντα δυτικών προτύπων-χαλκογραφίας η οποία κυκλοφορούσε στην Ανατολή.<ref>Ξυγγόπουλος 1977-1979, σελ. 15.</ref> |
||
| ⚫ | |||
===Ο Άγιος απεικονιζόμενος ως κυνοκέφαλος=== |
===Ο Άγιος απεικονιζόμενος ως κυνοκέφαλος=== |
||
| ⚫ | |||
Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό φιλόλογο-ιστορικό [[Θεοχάρης Δετοράκης|Θεοχάρη Δετοράκη]] «μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση της επίδρασης των παγανιστικών επιβιώσεων και των λαϊκών θρύλων στη διαμόρφωση της αγιολογικής παράδοσης βρίσκουμε στα σχετικά με τον άγιο Χριστόφορο κείμενα»<ref name="Detorakis 1992, p.82">Δετοράκης 1992, σελ. 82.</ref>. |
Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό φιλόλογο-ιστορικό [[Θεοχάρης Δετοράκης|Θεοχάρη Δετοράκη]] «μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση της επίδρασης των παγανιστικών επιβιώσεων και των λαϊκών θρύλων στη διαμόρφωση της αγιολογικής παράδοσης βρίσκουμε στα σχετικά με τον άγιο Χριστόφορο κείμενα»<ref name="Detorakis 1992, p.82">Δετοράκης 1992, σελ. 82.</ref>. |
||
Έκδοση από την 07:10, 26 Ιουνίου 2020
| Άγιος Χριστόφορος | |
|---|---|
.jpg) Νωπογραφία , Μοναστήρι Πολοβράγκι, Ρουμανία. | |
| Μεγαλομάρτυρας | |
| Γέννηση | άγνωστο Καναάν (δυτική παράδοση) Μαρμαρική (ανατολική παράδοση) |
| Κοίμηση | περ. 251 Μικρά Ασία |
| Τιμάται από | Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία Ανατολική Ορθοδοξία Αγγλικανισμό Λουθηρανισμό |
| Εορτασμός | 9 Μαΐου (Ορθόδοξη Εκκλησία) 25 Ιουλίου (Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) |
| Σύμβολα | στηριζόμενος / κρατώντας δέντρο ή κλαδί, ως γίγαντας, κρατώντας τον Ιησού στον ώμο του και διασχίζοντας ποτάμι, δόρυ, ασπίδα, ως κυνοκέφαλος. |
| Προστάτης | συγκοινωνία (αυτοκινητιστές, οδηγοί), ταξίδια, κηπουροί, (προστασία εναντίον) καταιγίδες, επιληψία. |
| Πολιούχος | Χώρες: Σεντ Κίττις Πόλεις: Αγρίνιο, Πικέρμι, Βίλνιους, Μπράουνσβαϊγκ, Ραμπ. |
| δεδομένα () | |
Η παράδοση λέει πως έζησε και μαρτύρησε στα χρόνια του Ρωμαίου αυτοκράτορα Δεκίου (249-251 μ.Χ.). Στη διάρκεια ενός πολέμου συνελήφθη αιχμάλωτος μαζί με άλλους στρατιώτες και μεταφέρθηκε στην Αντιόχεια όπου βαπτίστηκε από τον εκεί επίσκοπο, ιερομάρτυρα Βαβύλα. Πήρε τότε το όνομα Χριστόφορος ή Χριστοφόρος εγκαταλείποντας το προηγούμενο όνομά του που ήταν Ρέπροβος.
Λέγεται ότι η αφορμή για τον αποκεφαλισμό του (το έτος 250 μ.Χ.) ήταν η μεταστροφή στον χριστιανισμό από το κήρυγμα του αγίου, δύο γυναικών ελευθέρων ηθών, της Καλλίνικης και της Ακυλίνας, αλλά και Ρωμαίων στρατιωτών.
Ο Άγιος Χριστόφορος στη λαογραφία
Κατά την παράδοση του ελληνικού λαού ο άγιος Χριστοφόρος θεωρείται προστάτης των χωραφιών και των αμπελιών από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα από την πτώση χαλαζιού. Στους νεώτερους χρόνους, άρχισε να θεωρείται προστάτης των αυτοκινητιστών, των οδοιπόρων και του Σώματος Εφοδιασμού-Μεταφορών του Στρατού, ενώ είναι και ο πολιούχος της πόλης του Αγρινίου.
Η μνήμη του τιμάται στις 9 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 25 Ιουλίου από την Καθολική. Θεωρείται επίσης άγιος από την Λουθηρανική και την Αγγλικανική εκκλησία.
Απεικονίσεις του Αγίου Χριστόφορου
Σε αρχαϊκές τοιχογραφίες της Καππαδοκίας ο Χριστόφορος απεικονίζεται νέος αγένειος φέροντας χλαμύδα (γύρω στον 11ο αιώνα) κάτι που αποδεικνύει πως η παράδοση περί κυνοκεφάλου αγίου δεν είχε δημιουργηθεί την περίοδο αυτή ή δεν είχε επηρεάσει την εικονογραφία της Καππαδοκίας.[1] Σαν στρατιωτικός νεαρός και ωραίος άγιος απεικονίζεται σε βυζαντινές τοιχογραφίες[2] Τον 12ο αιώνα τον εντοπίζουμε ως νέο αγένειο με στρατιωτική πανοπλία και ασπίδα (Άγιοι Ανάργυροι Καστοριάς), στους Παλαιολόγιους χρόνους ως νέο κατά τον τύπο των μαρτύρων κρατώντας σταυρό και την ίδια περίοδο ως νέο φέροντα στους ώμους το Βρέφος Ιησού.[1] Της τελευταίας αναπαράστασης έχουν εντοπιστεί τοιχογραφίες στο Τίρνοβο της Βουλγαρίας και σε εικόνα της Πάτμου. Είναι μάλλον προϊόντα δυτικών προτύπων-χαλκογραφίας η οποία κυκλοφορούσε στην Ανατολή.[3]
Ο Άγιος απεικονιζόμενος ως κυνοκέφαλος
Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό φιλόλογο-ιστορικό Θεοχάρη Δετοράκη «μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση της επίδρασης των παγανιστικών επιβιώσεων και των λαϊκών θρύλων στη διαμόρφωση της αγιολογικής παράδοσης βρίσκουμε στα σχετικά με τον άγιο Χριστόφορο κείμενα»[4].
Ο Άγιος Χριστοφόρος περιγράφεται και εικονίζεται πολλές φορές και ως κυνοκέφαλος, προφανώς λόγω της σύνδεσής του με το έθνος των Σκυλοκεφάλων. Εντοπίζεται έτσι σε τοιχογραφίες, φορητές εικόνες ακόμα και σε μικρογραφίες χειρογράφων. Όλες αυτές οι αναπαραστάσεις προέρχονται από την περίοδο της ύστερης Τουρκοκρατίας, ιδίως του 17ου και 18ου αιώνων, σε λαϊκές επαρχιακές ζωγραφιές. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Ξυγγόπουλο, καμία παράσταση του αγίου ως κυνοκεφάλου απαντάται στα βυζαντινά χρόνια. Σύμφωνα με το Συναξάριο του Αγίου αναφέρεται ότι «Περὶ τούτου τοῦ ἐνδόξου καὶ μεγαλομάρτυρος τερατώδη λέγεταί τινα καὶ παράδοξα, ὅτι τε κυνοπρόσωπος ἦν ἐκ τῆς χώρας τῶν τοὺς ἀνθρώπους κατεσθιόντων καὶ ὅτι πρότερον ἀνθρώπους ἤσθιεν, ὕστερον δὲ μετὰ τὸ πιστεῦσαι Χριστῷ μετεμορφώθη. Οὐκ ἔστι δὲ τοῦτο, οὐκ ἔστιν· ἀλλὰ τινὲς αὐτὸν οὕτως ὑπενόησαν διὰ τὸ ἐθνικὸν καὶ ἄγριον καὶ φοβερόν.» Δηλαδή για την Εκκλησιαστική συνείδηση η λαϊκή αυτή παράδοση η σχετική με την απεικόνιση του Αγίου ως σκύλου, αποκρούσθηκε.[5]
Σε κώδικα του 11ου αιώνα ο Χριστόφορος «ἐκ τοῦ γένους τῶν κυνοκεφάλων ὐπῆρχεν, γῆς δὲ τῶν ἀνθρωποφάγων». Και περιγράφεται ως ἀνὴρ νεανίας, φοβερὸς τῷ εἴδει, καὶ ὑπερμεγέθης τῷ σώματι καὶ τῷ πάχει· οἱ δὲ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ ὡς ἀστὴρ ὁ πρωῒ ἀνατέλλων, καὶ οἱ ὀδόντες αὐτοῦ ὡς συάγρου ἐξέχοντες.[6] Έτσι από τα κείμενα προκύπτει πως υπήρχε παράδοση περί καταγωγής του Χριστόφορου από τη χώρα των Κυνοκεφάλων, χωρίς όμως να λέγεται ότι αυτός ήταν κυνοκέφαλος.[6] Το θέμα της ερμηνείας του Κυνοκέφαλου αγίου έχει απασχολήσει τους ερευνητές οι οποίοι το συνδέουν με τον Αιγύπτιο θεό Άνουβι αλλά δυσκολεύονται να βρουν τη συνέχεια αφού η μορφή αυτή είναι γνωστή περισσότερο από νεώτερες εικόνες.[2][7] Γενικά η απεικόνισή του αγίου ως σκύλου συνδέεται με μια λαϊκή, ανατολική μορφή του αγίου.[2][4].
Άγιοι με την ονομασία Χριστόφορος
Την ονομασία Χριστοφόρος φέρουν συνολικά επτά 'Αγιοι της Ορθόδοξης, ενώ 6 (εκ των 7) της Καθολικής Εκκλησίας οι οποίοι και είναι:
- Ο Άγιος Χριστόφορος που τιμάται στις 5 Ιουνίου.
- Ο Άγιος Χριστόφορος, τιμάται στις 9 Νοεμβρίου.
- Ο Άγιος Χριστόφορος, τιμάται στις 19 Νοεμβρίου.
- Ο Άγιος Χριστόφορος, τιμάται στις 22 Νοεμβρίου.
- Ο Άγιος Χριστόφορος, τιμάται στις 24 Νοεμβρίου.
- Ο Άγιος Χριστόφορος τιμάται στις 20 Απριλίου και
- Ο Άγιος Χριστοφόρος ο Μεγαλομάρτυς ή επίμαχος που τιμάται στις 9 Μαΐου.
Για τους πρώτους πέντε εξι αυτών δεν είναι γνωστό που και πότε μαρτύρησαν. Γνωστοί είναι μόνο οι βίοι που τιμώνται στις 20 Απριλίου και στις 9 Μαΐου του τελευταίου ως «Αγίου Χριστοφόρου του επιμάχου».
Δείτε επίσης
Παραπομπές
Πηγές
- Θεοχάρης Ε. Δετοράκης, Εισαγωγή στη σπουδή των αγιολογικών κειμένων (Πανεπιστημιακές παραδόσεις), Ρέθυμνο 1992, σελ. 82-84.
- Άννα Χατζηνικολάου-Μαραβά, «Εικόνες του αγίου Χριστοφόρου του Κυνοκεφάλου», Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier: à l'Occasion du 25e anniversaire de leur arrivée en Grèce, σειρά: "Collection de l'Institut Français d'Athènes, nos 92-94", τόμ. 3, εκδ. Institute Francais d’ Athens, Athenes 1957, σελ. 225-233.
- Ανδρέας Ξυγγόπουλος, «Κυνοκέφαλοι», Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, περίοδος Δ΄, τόμ. 9 (1977-1979), σελ. 1-19.