Ιδιόφωνο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ αφαιρέθηκε η Κατηγορία:Μουσικά όργανα,προστέθηκε η Κατηγορία:Οργανολογία (με το HotCat) |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[ |
[[Αρχείο:Poppenreuth-glocke-1695.jpg|thumb|250px|Η [[καμπάνα]] είναι ιδιόφωνο μουσικό όργανο.]] |
||
Στην ορολογία της [[μουσικολογία]]ς και ειδικότερα στον κλάδο της [[οργανολογία]]ς -την επιστήμη της μελέτης και ταξινόμησης των [[μουσικό όργανο|μουσικών οργάνων]]- '''ιδιόφωνα''' (από τα αρχαιοελληνικά ''ἴδιος'' + ''φωνή'') ονομάζονται τα μουσικά όργανα, η ηχοπαραγωγή των οποίων οφείλεται στην δόνηση του σώματός τους αυτού καθαυτού. Τα ιδιόφωνα είναι κατασκευασμένα συνήθως από ξύλο, μέταλλο ή πέτρα, ενώ κατά κύριο λόγο δεν διαθέτουν [[χορδή (μουσική)|χορδές]] ή [[μεμβράνη|μεμβράνες]]. Σύμφωνα με το σύστημα Χορνμπόστελ-Σακς περί ταξινόμησης μουσικών οργάνων, τα ιδιόφωνα διαιρούνται στις εξής τέσσερις κύριες κατηγορίες: |
|||
'''Ιδιόφωνα''' (ἴδιος + φωνή) ονομάζονται τα μουσικά όργανα, τα οποία δεν διαθέτουν χορδές ή μεμβράνες, ενώ παράγουν ήχο όταν δονούνται. Είναι κατασκευασμένα συνήθως από ξύλο, μέταλλο ή πέτρα. |
|||
==[[Κρουστά]]== |
|||
Η κατηγορία των κρουστών ιδιοφώνων αποτελεί τη μεγαλύτερη του κλάδου και περιλαμβάνει όργανα τα οποία ηχούν μέσω της άμεσης κρούσης αυτών, είτε με κάποιο άλλο αντικείμενο (π.χ. με [[μπαγκέτα]] ή κόπανο, στο [[ξυλόφωνο]] και το [[νταούλι]] αντίστοιχα), είτε με ιδιοκρουσία (π.χ. [[πιατίνια]], [[καστανιέτες]]). |
|||
==Έμμεσης κρούσης== |
|||
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει όργανα στα οποία η ηχοπαραγωγή δεν οφείλεται σε άμεση κίνηση/κρούση του εκτελεστή, αλλά σείοντας ή ξύνοντας τρόπον τινά την επιφάνειά τους (π.χ. [[σείστρο]] και [[γκουίρο]] αντίστοιχα). |
|||
==Νυκτά ή γλωττιδόφωνα== |
|||
Τα νυκτά ιδιόφωνα δεν πρέπει να συγχέονται με τα νυκτά [[έγχορδα]], με τα οποία εντούτοις μοιράζονται το χαρακτηριστικό της νύξης (τσίμπημα, τράβηγμα). Παραδείγματα αυτής της ομάδας περιλαμβάνουν την [[γκιμπάρντ]] ή ''εβραϊκή άρπα'' και την αφρικανική [[καλίμπα]]. |
|||
==Τριφτά== |
|||
Η ηχοπαραγωγή των οργάνων της κατηγορίας αυτής οφείλεται στην [[τριβή]] του σώματός τους, η οποία και τρέπει το σώμα του οργάνου να δονείται παράγοντας ήχο. Τυπικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι τα [[μουσικά ποτήρια]] και η πιο εξελιγμένη [[υάλινη αρμόνικα]], ενώ δεν πρέπει να συγχέεται με την αντίστοιχη υποκατηγορία των [[μεμβρανόφωνα|μεμβρανόφωνων]] οργάνων, στα οποία δονείται μόνο η μεμβράνη (π.χ. ινδική [[τάμπλα]]). |
|||
==Πνευστά== |
|||
Τα πνευστά ιδιόφωνα αποτελούν μια μάλλον περιορισμένη κατηγορία, το μοναδικό γνωστό παράδειγμα της οποίας ανευρίσκεται στο [[αιολικό κλαβιέ]] (''aeolsklavier''). Η επινόησή του ανήκει στον Γερμανό Schortmann, ο οποίος περί το 1822 παρουσίασε ένα όργανο παρόμοιο με το [[πιάνο]], όπου η παροχέτευση πεπιεσμένου αέρα έθετε σε κίνηση λεπτές ξύλινες λεπίδες. Το εν λόγω όργανο ήταν μάλλον αποτυχημένο εμπορικά, ωστόσο αναφέρεται πως διέθετε μαλακό και ατμοσφαιρικό ήχο. |
|||
== Πηγές == |
== Πηγές == |
||
{{Commonscat| |
{{Commonscat|Ιδιόφωνο}} |
||
* Brockhaus Riemann Musiklexikon, Band 2, S. 228. |
* Brockhaus Riemann Musiklexikon, Band 2, S. 228. |
||
* Baines, A. ''The Oxford companion to musical instruments'', λήμμα ''Classification of musical instruments § Idiophones'', Οξφόρδη, 1992 ISBN 0-19-311334-1 |
|||
{{μουσικό όργανο-επέκταση}} |
|||
[[Κατηγορία:Οργανολογία]] |
[[Κατηγορία:Οργανολογία]] |
Έκδοση από την 14:46, 9 Μαρτίου 2013
Στην ορολογία της μουσικολογίας και ειδικότερα στον κλάδο της οργανολογίας -την επιστήμη της μελέτης και ταξινόμησης των μουσικών οργάνων- ιδιόφωνα (από τα αρχαιοελληνικά ἴδιος + φωνή) ονομάζονται τα μουσικά όργανα, η ηχοπαραγωγή των οποίων οφείλεται στην δόνηση του σώματός τους αυτού καθαυτού. Τα ιδιόφωνα είναι κατασκευασμένα συνήθως από ξύλο, μέταλλο ή πέτρα, ενώ κατά κύριο λόγο δεν διαθέτουν χορδές ή μεμβράνες. Σύμφωνα με το σύστημα Χορνμπόστελ-Σακς περί ταξινόμησης μουσικών οργάνων, τα ιδιόφωνα διαιρούνται στις εξής τέσσερις κύριες κατηγορίες:
Κρουστά
Η κατηγορία των κρουστών ιδιοφώνων αποτελεί τη μεγαλύτερη του κλάδου και περιλαμβάνει όργανα τα οποία ηχούν μέσω της άμεσης κρούσης αυτών, είτε με κάποιο άλλο αντικείμενο (π.χ. με μπαγκέτα ή κόπανο, στο ξυλόφωνο και το νταούλι αντίστοιχα), είτε με ιδιοκρουσία (π.χ. πιατίνια, καστανιέτες).
Έμμεσης κρούσης
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει όργανα στα οποία η ηχοπαραγωγή δεν οφείλεται σε άμεση κίνηση/κρούση του εκτελεστή, αλλά σείοντας ή ξύνοντας τρόπον τινά την επιφάνειά τους (π.χ. σείστρο και γκουίρο αντίστοιχα).
Νυκτά ή γλωττιδόφωνα
Τα νυκτά ιδιόφωνα δεν πρέπει να συγχέονται με τα νυκτά έγχορδα, με τα οποία εντούτοις μοιράζονται το χαρακτηριστικό της νύξης (τσίμπημα, τράβηγμα). Παραδείγματα αυτής της ομάδας περιλαμβάνουν την γκιμπάρντ ή εβραϊκή άρπα και την αφρικανική καλίμπα.
Τριφτά
Η ηχοπαραγωγή των οργάνων της κατηγορίας αυτής οφείλεται στην τριβή του σώματός τους, η οποία και τρέπει το σώμα του οργάνου να δονείται παράγοντας ήχο. Τυπικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι τα μουσικά ποτήρια και η πιο εξελιγμένη υάλινη αρμόνικα, ενώ δεν πρέπει να συγχέεται με την αντίστοιχη υποκατηγορία των μεμβρανόφωνων οργάνων, στα οποία δονείται μόνο η μεμβράνη (π.χ. ινδική τάμπλα).
Πνευστά
Τα πνευστά ιδιόφωνα αποτελούν μια μάλλον περιορισμένη κατηγορία, το μοναδικό γνωστό παράδειγμα της οποίας ανευρίσκεται στο αιολικό κλαβιέ (aeolsklavier). Η επινόησή του ανήκει στον Γερμανό Schortmann, ο οποίος περί το 1822 παρουσίασε ένα όργανο παρόμοιο με το πιάνο, όπου η παροχέτευση πεπιεσμένου αέρα έθετε σε κίνηση λεπτές ξύλινες λεπίδες. Το εν λόγω όργανο ήταν μάλλον αποτυχημένο εμπορικά, ωστόσο αναφέρεται πως διέθετε μαλακό και ατμοσφαιρικό ήχο.
Πηγές
- Brockhaus Riemann Musiklexikon, Band 2, S. 228.
- Baines, A. The Oxford companion to musical instruments, λήμμα Classification of musical instruments § Idiophones, Οξφόρδη, 1992 ISBN 0-19-311334-1