Υπόθεση Μονής Βατοπεδίου

Με την ονομασία σκάνδαλο Μονής Βατοπεδίου χαρακτηρίστηκε από μερίδα των μέσων μαζικής ενημέρωσης, μια σειρά ανταλλαγών ακινήτων, εκτάσεων και οικοπέδων, μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, με απώτερο σκοπό να περιέλθουν αυτά, δια πλαγίας οδού - αγοραπωλησιών, μέσω της Ιεράς Μονής, σε συγκεκριμένες υπεράκτιες εταιρείες.

Γενικά

Το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, αν και αρχικά ξεκίνησε ως αίτημα αναγνώρισης ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Ι. Μονής Βατοπεδίου από το Ελληνικό Δημόσιο, το 1998 - 1999, στη συνέχεια, στη δεκαετία του 2000, τούτο μετεξελίχθηκε, (όπως δόθηκε στη δημοσιότητα), σ΄ ένα πανούργο σχέδιο ανταλλαγών ακινήτων με κυρίαρχο σημείο αναφοράς τη λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα και τις παρόχθιες περιοχές της.
Πραγματικός όμως στόχος δεν ήταν αυτός, αλλά άλλες ανταλλάξιμες εκτάσεις του Ελληνικού Δημοσίου, χαρακτηριζόμενες εκ της αξίας αυτών ως "φιλέτα", στη Βόρεια Ελλάδα, στη πετρελαϊκού ενδιαφέροντος Δυτική Ελλάδα και κυρίως στη χρυσοφόρο Χαλκιδική καθ΄ον χρόνο μάλιστα εξελίσσονταν παράλληλα κάποιες σπουδαίες ενέργειες επ΄ αυτών.
Το σχέδιο, σύμφωνα πάντα με δημοσιογραφικές έρευνες - δημοσιεύματα που τέθηκαν στη διάθεση της Δικαιοσύνης, προέβλεπε δύο στάδια.
1. Στο πρώτο στάδιο η Μονή Βατοπεδίου θα ήγειρε αξιώσεις ιδιοκτησίας στη λιμνοθάλασσα που κατέχει πράγματι με αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, καθώς και σε παρόχθιες εκτάσεις που όμως ποτέ στο παρελθόν δεν διεκδίκησε. Το γεγονός αυτό ήταν βέβαιο ότι θα ξεσήκωνε τον εκεί πληθυσμό που εκμεταλλεύεται το χώρο αλιευτικά, με μίσθωση, ενάντια των διεκδικήσεων αυτών . Στο σημείο αυτό όταν οι αντιδράσεις θα έφθαναν στο αποκορύφωμα η κυβέρνηση θα έσπευδε "πυροσβεστικά" να δώσει λύση, οπότε και θα ακολουθούσε το δεύτερο στάδιο.
2. Εφαρμογή του 2ου σταδίου ήταν η κυβέρνηση να σπεύσει και να δώσει άμεση λύση, βεβαίως "υπέρ των κατοίκων", προβαίνοντας έτσι, "...εξ ανάγκης", σε ανταλλαγές οικοπέδων και ακινήτων του Δημοσίου άλλων περιοχών, έναντι της λιμνοθάλασσας και των περί αυτής εκτάσεων, προς τη Μονή Βατοπεδίου. Έτσι αφενός οι κάτοικοι της περιοχής θα ησύχαζαν, αφού δεν θα άλλαζε η υφιστάμενη κατάσταση και αφετέρου στη Μονή Βατοπεδίου θα περιέρχονταν διάφορα ακίνητα και κτήματα τα οποία ελεύθερα θα μπορούσε πλέον η ίδια να διαχειριστεί "ασφαλέστερα" και "εποικοδομητικότερα" προς ίδιο όφελος, με σημαντικότερο όμως όφελος κάποιων τρίτων, ιδιαίτερα ενδιαφερομένων στην υπόθεση.
Και είναι γεγονός, η υπόθεση εξελίχθηκε ακριβώς σύμφωνα με το παραπάνω σχέδιο μετά και τις φερόμενες επίσημες σχετικές δηλώσεις.

Έρευνα

Η διερεύνηση της υπόθεσης αυτής ξεκίνησε μετά την πρώτη μηνυτήρια αναφορά και κατάθεση των δημοσιογράφου Ιωάννη Ντάσκα και του αντιστράτηγου ε.α. Ιωάννη Σεργιάννη.

Στη συνέχεια η υπόθεση ερευνήθηκε από τρεις εξεταστικές των πραγμάτων επιτροπές της Βουλής, το 2008, το 2010 και αρχές του 2011, η τελευταία η οποία και ήταν προανακριτική, ενώ ακολούθησε έρευνα από το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γιώργο Σανιδά, την Τράπεζα της Ελλάδος, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κ.α.

1η Εξεταστική Επιτροπή (2008)

Στις 4 Νοεμβρίου 2008, κατόπιν της από 22 Οκτωβρίου 2008 ομόφωνης απόφασης της Ολομέλειας της Βουλής, σχηματίστηκε επί τούτου Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής με σκοπό τη διερεύνηση "του συνόλου της υπόθεσης της Μονής Βατοπεδίου" και την αναζήτηση τυχόν πολιτικών ευθυνών. Πρόεδρος τοποθετήθηκε ο Βουλευτής Χανιών με τη Νέα Δημοκρατία, Χρήστος Μαρκογιαννάκης. Η Επιτροπή αυτή συνεδρίασε από 30 Οκτωβρίου μέχρι 15 Δεκεμβρίου προσερχόμενη σε 47 συνεδριάσεις, με συνολικό χρόνο εργασιών 250 ώρες και της οποίας τα Πρακτικά έφθασαν τις 13.000 σελίδες και μετά από εξέταση 122 μαρτύρων.

Σύμφωνα με το πόρισμα της εν λόγω Επιτροπής, "Πόρισμα 15 Δεκεμβρίου 2008", όπως αυτό κατατέθηκε, αναγνωρίστηκαν μεν πολιτικές ευθύνες, (σελ.94, Πορίσματος) χαρακτηριζόμενες μόνο ως "πλημμελούς εποπτείας" εμπλεκομένων πολιτικών προσώπων και πολιτικών προϊσταμένων δημοσίων φορέων, δηλαδή υπουργών, υφυπουργών, διευθυντών, διοικητών κ.λπ. Παρά ταύτα το καθένα από τα 5 πολιτικά κόμματα της Βουλής, εκπρόσωποι των οποίων συμμετείχαν στην Επιτροπή, εξέδωσε χωριστό πόρισμα σε καταλογισμούς.

Χρονολόγιο Καταθέσεων στην Εξεταστική Επιτροπή (2008)

Ημερομηνία	Μάρτυρες
4 Νοεμβρίου 2008	Γιώργος Βλάχος (δημοσιογράφος)
5 Νοεμβρίου 2008	Αριστέα Μπουγάτσου (δημοσιογράφος)
6 Νοεμβρίου 2008	Αθανάσιος Ξυνίδης (πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ξάνθης)
7 Νοεμβρίου 2008	Γιώργος Παυλίδης (Νομάρχης Ξάνθης)
10 Νοεμβρίου 2008	Γιάννης Μουρμούρας (πρόεδρος Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών)
11 Νοεμβρίου 2008	Τρύφων Μιτιντζής (προέδρος Τοπικού Συμβουλίου Ουρανούπολης)
12 Νοεμβρίου 2008	Χριστόδουλος Μπότσιος (νομικός σύμβουλος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης)
13 Νοεμβρίου 2008	Τάνια Σωτηροπούλου (δικηγόρος)
14 Νοεμβρίου 2008	Σταύρος Ζερβουδάκης (νομικός σύμβουλος της ΚΕΔ) Θωμάς Αληφακιώτης (πρώην ΓΓ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης) Νικόλαος Στασινόπουλος (πρόεδρος Συμβολαιογραφικού Συλλόγου) κος Παυλίδης (διευθυντής ΚΕΔ) Κωνσταντίνος Βλαχάκης (μέλος ΔΣ Συμβολαιογραφικού Συλλόγου)
17 Νοεμβρίου 2008	Γιώργος Στίκας (νομικός σύμβουλος ΚΕΔ) Αθανάσιος Πάπιστας (επιχειρηματίας)
18 Νοεμβρίου 2008	Γιώργος Μητρόπουλος (διευθυντής διαχείρισης ακινήτων ΚΕΔ) Δημήτρης Πελέκης (δικηγόρος), πεθερός υπουργού
19 Νοεμβρίου 2008	Κατερίνα Πελέκη-Βουλγαράκη (συμβολαιογράφος), σύζυγος υπουργού
20 Νοεμβρίου 2008	Κωνσταντίνα Κάνου (χορεύτρια) Σωτήρης Μπασούκας (δικηγόρος) Γιώργος Βαγιωνάς (βουλευτής Χαλκιδικής) Αθηναίος Φλωρίνης (βουλευτής Χαλκιδικής) Σταματούλα Μαντέλη (πρώην προϊσταμένη Διεύθυνσης Πολιτικής Γης υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης)
21 Νοεμβρίου 2008	Κωνσταντίνος Γκράτζιος (διευθύνων σύμβουλος ΚΕΔ)
22 Νοεμβρίου 2008	Πέτρος Παπαγεωργίου (πρόεδρος ΔΣ ΚΕΔ) Σπύρος Τζανής και Γιάννης Θεοδωρακόπουλος (μεγαλομέτοχοι Noliden) Κωνσταντίνος Σκιαδάς (ΓΓ υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης)
25 Νοεμβρίου 2008	Στυλιανός Γκρόζος (εισαγγελέας)
27 Νοεμβρίου 2008	Μοναχός Ευδόκιμος (υπεύθυνος οικονομικών Μονής)
1 Δεκεμβρίου 2008	Άθως Κοιρανίδης (αντιπρόσωπος Μονής στην Κύπρο) Ιωάννης Βαρδάκος (νομικός σύμβουλος ΚΕΔ)

2η Εξεταστική Επιτροπή (2010)

Η 2η στη σειρά Εξεταστική Επιτροπή συνεστήθη σύμφωνα με την από 25 Ιανουαρίου του 2010 ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής η οποία είχε κάνει δεκτή την πρόταση 128 βουλευτών του κόμματος του ΠΑΣΟΚ για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για την ολοκλήρωση της διερεύνησης του συνόλου του σκανδάλου. Σύμφωνα με την ίδια απόφαση της Ολομέλειας ορίσθηκε επιτροπή από 19 μέλη και με προθεσμία ολοκλήρωσης και υποβολής πορίσματος μέχρι τις 15 Μαρτίου 2010. Τελικά η επιτροπή συγκροτήθηκε σε Σώμα, σύμφωνα με τον κανονισμό της Βουλής, στις 10 Φεβρουαρίου με πρόεδρο τον Εμμ. Μπετενιώτη (ΠΑΣΟΚ), αντιπρόεδρο Νικόλαο Ζωΐδη (ΠΑΣΟΚ) και γραμματέα τον Αναστ. Σιδηρόπουλο (ΠΑΣΟΚ). Τα υπόλοιπα μέλη ήταν, εκ μέρους ΠΑΣΟΚ, οι Χρύσα Αράπογλου, Κωνσταντίνα Γιαννακοπούλου, Παν. Δημητρουλόπουλος, Σπ. Μοσχόπουλος, Αικ. Περλεπέ - Σηφουνάκη, Κ. Ρόβλιας, και Δ. Τσιρώνης, εκ μέρους ΝΔ ήταν οι Σ. Αναστασιάδης, Ελ. Αυγενάκης, Ελ. Βόζενμπεργκ, Ν.Γ. Δένδιας, Ι. Πλακιωτάκης και Ευρ. Στυλιανίδης, καθώς και οι Αντ. Σκυλλάκος (ΚΚΕ), Αθ. Πλεύρης (ΛΑΟΣ) και Ν. Τσούκαλης (ΣΥ.ΡΙΖ.Α).

Η Εξεταστική Επιτροπή 2010, μετά και τις κατόπιν αιτημάτων της χορηγηθείσες τρεις παρατάσεις συμπλήρωσης του έργου της, μέχρι 8 Ιουνίου 2010, εργαζόμενη εντατικά σε 42 συνολικά συνεδριάσεις, εκ των οποίων οι 34 με πολύωρες εξετάσεις 62 μαρτύρων, (συνολικά 143 ωρών), συμπληρώνοντας στενογραφημένα πρακτικά 6.615 σελίδων και λαμβάνοντας υπόψη, πέραν του φακέλλου της επιτροπής 2008, ένα πλήθος άλλων εγγράφων κοινών και απορρήτων, αντίγραφα συμβολαίων, αλληλογραφίας εμπλεκομένων φορέων, γνωμοδοτήσεις, έκθεση στελεχών της ΤτΕ για κινήσεις λογαριασμών, όσων ζητήθηκε το άνοιγμα, κ.ά. επιβεβαίωσε το πόρισμα της προηγούμενης Επιτροπής 2008.

Χρονολόγιο Καταθέσεων στην Εξεταστική Επιτροπή (2010)

Ημερομηνία	Μάρτυρες
16 Φεβρουαρίου 2010	Αλέξανδρος Τζεφεράκος (πρόεδρος του ΝΣΚ)
17 Φεβρουαρίου 2010	Παναγιώτης Κιούσης (νομικός σύμβουλος του κράτους) Μιχαήλ Σταθόπουλος (καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός
18 Φεβρουαρίου 2010	Δ. Αναστασόπουλος (αντιπρόεδρος του ΝΣΚ) Ιωάννης Καπελέρης (ειδικός γραμματέας της υπηρεσίας ειδικών ελέγχων του υπουργείου Οικονομικών)
23 Φεβρουαρίου 2010	Α. Τζεφεράκος (2η, συμπληρωματική κατάθεση) Φωκίων Γεωργακόπουλος (νομικός σύμβουλος του κράτους)
24 Φεβρουαρίου 2010	Φωκίων Γεωργακόπουλος (συνέχιση κατάθεσης) Διονύσιος Χειμώνας (πάρεδρος του ΝΣΚ) Στυλιανός Γκρόζος (πρόεδρος της επιτροπής καταπολέμησης νομιμοποίησης παράνομων εσόδων)
25 Φεβρουαρίου 2010	Παναγιώτης Μαντούβαλος (προϊστάμενος υπηρεσίας ελέγχων Αττικής) Ιωάννης Γούσιος (στέλεχος της ΤτΕ)
2 Μαρτίου 2010	Σωτήριος Γκασούκας (δικηγόρος της ΚΕΔ) Κωνσταντίνος Γκράτσιος (πρώην σύμβουλος της ΚΕΔ)
3 Μαρτίου 2010	Ευστάθιος Μιχαλόπουλος (γενικός διευθυντής ελέγχων υπουργείου οικονομικών)
4 Μαρτίου 2010	Θεόδωρος Θεοφανόπουλος (αντιπρόεδρος του ΝΣΚ) Γεώργιος Φουρκιώτης (Δασάρχης Αρναίας) Γεώργιος Φραγκιαδάκης (Δασάρχης Καπανδριτίου)

3η Εξεταστική Επιτροπή (2011) - Προανακριτική

Στις 17 Νοεμβρίου 2010 η Ολομέλεια της Βουλής με μυστική ψηφοφορία αποφάσισε να παραπέμψει τους Ευάγγελο Μπασιάκο, Αλέξανδρο Κοντό και Πέτρο Δούκα στο Δικαστικό Συμβούλιο με τις κατηγορίες της αυτουργίας και συναυτουργίας σε απιστία σε βάρος του Δημοσίου

Τα ακίνητα

Η λίμνη Βιστωνίδα και οι παρόχθιες περιοχές της (27.000 στρέμματα) αποτελεί μέρος του δικτύου Natura 2000, συνεπώς δεν μπορούν να οικοδομηθούν· επιτρέπεται μόνο η ήπια εκμετάλλευση. Οι εκτάσεις αυτές είχαν μεταβιβασθεί από την Κτηματική Εταιρεία Ξάνθης στη Μονή Βατοπεδίου στις 25 Ιουνίου 2003 με απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Pοδόπης. Η κυριότητα των εκτάσεων αυτών αμφισβητούταν στα δικαστήρια μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Μονής Βατοπεδίου, καθώς η Μονή υποστήριζε με βάση χρυσόβουλα βυζαντινών αυτοκρατόρων και της κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου ότι η έκταση της ανήκει από το 1080. Πριν να εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου, ο Υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Πέτρος Δούκας υπέγραψε απόφαση με την οποία ενέκρινε την παραίτηση του Δημοσίου από τη δίκη, αποδεχόμενος γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτος και του Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων.

Στις 25 Ιανουαρίου 2005 ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Ευάγγελος Μπασιάκος εξέδωσε την απόφαση 3822, με την οποία η Μονή Βατοπεδίου επέστρεψε τις εκτάσεις αυτές στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ), και σε αντάλλαγμα η Μονή απέκτησε από την ΚΕΔ:

1. δύο κτίρια συνολικού εμβαδού 20.664 τ.μ. του Ολυμπιακού Χωριού στους Θρακομακεδόνες, τα οποία μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων είχαν αναπλαστεί από την ΚΕΔ με στόχο να στεγάσουν το Υπουργείο Απασχόλησης, αλλά η "μετακόμιση" ακυρώθηκε λόγω αντιδράσεων των συνδικαλιστών. Πωλήθηκαν στη "Noliden".
2. 8.600 στρέμματα στην περιοχή της Ουρανούπολης με αντίτιμο €1,1 εκατομμύριο.

Αυτή η υπουργική απόφαση δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) όπως θα έπρεπε. Σημειώνεται ότι Νόμοι, Διατάγματα, Υπ. Αποφάσεις, Κανονισμοί κ.λπ. έχουν ισχύ μόνο εφόσον δημοσιευτούν σε ΦΕΚ.

Υπεράκτιες (offshore) εταιρίες

Στην υπόθεση εμπλέκονται ως τελικοί αποδέκτες ή διαχειριστές των ακινήτων μια σειρά από υπεράκτιες (offshore) εταιρίες (συνήθως με έδρα στην Κύπρο) που είτε ανήκουν στη Μονή Βατοπεδίου, είτε συνδέονται έμμεσα με αυτή:

• Rassadel (Κύπρος). Ελέγχεται από τον εκπρόσωπο της Μονής στην Κύπρο Άθω Κοιρανίδη. Σε αυτήν κατατέθηκε το ποσό αγοράς του Ολυμπιακού Ακινήτου από τη "Noliden".
• Madeus (Κύπρος). Ελέγχεται από τον εκπρόσωπο της Μονής στην Κύπρο Άθω Κοιρανίδη. Κατέχει το 30% του Ομίλου Πάπιστα.
• Ανθεμιάς Κατασκευαστική Α.Ε.. Ιδιοκτήτης είναι ο Αθανάσιος Πάπιστας με ποσοστό 70%, ενώ το υπόλοιπο 30% κατέχει η Rassadel. Μέλη στο ΔΣ της "Ανθεμιάς" είναι ο Άθως Κοϊρανίδης και ο Αλέξανδρος Χατζηαλεξάνδρου, δικηγόρος της Μονής Βατοπεδίου.
• Noliden Ltd (Κύπρος). Του εφοπλιστή Σπύρου Πολέμη. Σε αυτή κατέληξαν τα ακίνητα του Ολυμπιακού Χωριού. Μαζί με τα €41 εκατομμύρια για την αγορά των ακινήτων, κατέθεσε και "δωρεά" €9 εκατομμυρίων.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με δήλωση του κ. Κοϊρανίδη, η Μονή αγόρασε τις offshore Rassadel και Madeus από το δικηγορικό γραφείο του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσου Παπαδόπουλου.

Μοναχός Αρσένιος

Ο Αντώνιος Φίλος (γνωστός σήμερα ως Μοναχός Αρσένιος) είναι μοναχός της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους.

Γεννήθηκε το 1961 στην Αμπελιά Θεσπρωτίας. Οι γονείς του ήταν κτηνοτρόφοι. Σπούδασε Νομική, μα δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Κατά τα φοιτητικά του χρόνια υπήρξε μέλος της ΚΝΕ.

Το 1983, σε ηλικία 22 χρονών, εγκατέλειψε τις σπουδές του για να γίνει μοναχός. Είναι ο δεύτερος σε ιεραρχία μοναχός της Μονής Βατοπεδίου, μετά τον Ηγούμενο Εφραίμ και φέρεται ότι ενεπλάκη στο σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου.

Εξελίξεις Δεκεμβρίου 2011

• Μετά από διαφωνία ανάμεσα στην εφέτη-ανακρίτρια Ειρήνη Καλού και τον εισαγγελέα Παναγιώτη Μαντζούνη, το συμβούλιο εφετών έκρινε στις 23 Δεκεμβρίου προφυλακιστέο τον κατηγορούμενο για ξέπλυμα μαύρου χρήματος και ηθική αυτουργία στην έκδοση πλαστών βεβαιώσεων και σε απατη ηγούμενο της μονής Εφραίμ Κουτσού., ο οποίος μεταφέρθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού.
• Η προφυλάκισή του προκάλεσε αντιδράσεις από αξιωματούχους της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Ρωσικού Πατριαρχείου και βουλευτές του ΛΑ.Ο.Σ.

Δημοσιογραφική κάλυψη

Στις 27 Νοεμβρίου 2011, ο τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ ξεκίνησε να προβάλει σειρά εκπομπών υπό τον τίτλο "Βατοπαίδι: όλη η ιστορία" σύμφωνα με την οποία το σκάνδαλο ήταν κατασκευασμένο. Σύμφωνα με το δημοσιογράφο Κώστα Βαξεβάνη, επρόκειτο για αναπαραγωγή βίντεο δημιουργημένου από το "Σύλλογο των Φίλων της Μονής Βατοπαιδίου".

Πηγές

• vatopuzzle.pbworks.com Wiki-πέδιο
• e-write.gr Το Κουτί της πανδώρας - Μονή Βατοπεδίου
• naftemporiki.gr Μονή Βατοπεδίου
• Αρσένιος, το alter ego του ηγούμενου, Ελεύθερος Τύπος, 30 Νοεμβρίου 2008
• Εφραίμ Κουτσού: Ο μάνατζερ της Μονής Βατοπεδίου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πόρισμα Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής, 2010 (συνολικό πόρισμα)
• Πόρισμα Θοδωρή Δρίτσα (ΣΥΡΙΖΑ), 2010
• Πόρισμα (ΠΑΣΟΚ), 2008
• Πόρισμα (ΣΥΡΙΖΑ), 2008
• Βατοπαίδι: Όλη η αλήθεια Άρθρο στην ιστελίδα "Κουτί της Πανδόρας" δημοσιευμένο 28 Νοεμβρίου 2011. Ρεπορτάζ-εκπομπή για το σκάνδαλο του Βατοπαιδίου του δημοσιογράφου Κώστα Βαξεβάνη.