Ατίντανες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χάρτης με την περιοχή που ζούσαν οι Ατίντανοι βόρεια του ποταμού Αώου τον 4ο αιώνα π.Χ.

Οι Ατιντάνες ή Ατιντάνιοι ήταν μια αρχαία φυλή που κατοικούσε στα σύνορα μεταξύ της Ηπείρου και της Ιλλυρίας σε μια περιοχή που είχε το όνομα "Ατιντανία", αναφέρονται επίσης και στην Μακεδονία. Πολλοί τους καταγράφουν ανάμεσα στα βορειοδυτικά φύλλα των Ηπειρωτών, άλλοι στους Ιλλυριούς.[1][2][3][4] Σε διάφορες χρονικές περιόδους τους είχαν περιστασιακά υποτάξει οι Μολοσσοί.[5] Η κατάληξη "άνες" είναι χαρακτηριστική στα Δωρικά ονόματα της Ηπείρου, βρίσκεται σε πολλά εθνικά επωνύμια στην Ήπειρο όπως και σε άλλες περιοχές μακριά από την Ήπειρο.[6]

Ο Άρνολντ Τόινμπι τους κατατάσσει με βάση την κατάληξη "άνες" στα Ελληνικά φύλλα.[7] Σημειώνει επιπλέον ότι οι φυλές αυτές πήραν το όνομα τους από τους Τιτάνες στην Αρχαία ελληνική μυθολογία.[8] Ο Άρνολντ Τόινμπι συνδέει το όνομα των Ατιντάνων με το εθνικό όνομα Τυντενοί που βρέθηκε στα νομίσματα και στις επιγραφές. Το τελικό του συμπέρασμα είναι ότι οι Ατιντάνες της Ιλλυρίας ήταν μιά Δωρική μορφή του Ιωνικού ονόματος των Τυντενών.[9][10] Την κατάληξη "άνες" συναντάμε στις περισσότερες από τις Δωρικές φυλές που μετανάστευσαν προς τον νότο στην Γεωμετρική εποχή (1000 π.Χ. - 800 π.Χ.) με αρχική κοιτίδα την Ήπειρο.[11]

Αρχαίες πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τους Ατίντανες καταγράφουν σημαντικοί αρχαίοι συγγραφείς στην βορειοανατολική Ήπειρο όπως ο Θουκυδίδης, ο Περίπλους του Ψευδοσκύλακα, ο Ψευδοαριστοτέλης, ο Λυκόφρων ο Χαλκιδεύς, ο Πολύβιος, ο Στράβων, ο Τίτος Λίβιος, ο Αππιανός, ο Πολύαινος ο ρήτορας, και ο Στέφανος ο Βυζάντιος. Οι ίδιες πηγές κάνουν πολλές αναφορές για τους Ατίντανους όταν ξέσπασαν ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, οι Ιλλυρικοί πόλεμοι, ο Πρώτος Μακεδονικός Πόλεμος και στην Ρωμαϊκή κατάκτηση της Μακεδονίας (167 π.Χ.).[12][13] Κατά την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου, εμφανίστηκαν υπό την ηγεσία του βασιλέα Θαρύπα της Ηπείρου, ως σύμμαχοι της Σπάρτης εναντίον της Ακαρνανίας. Στο ιερό της Δωδώνης αποσπασματική επιγραφή του 4ου αιώνα π.Χ. αναφέρει σε αυτούς.[14] Στη Συνθήκη της Φοινίκη, 205 π.Χ., η Ατιντάνια ανατέθηκε στο Μακεδονικό Βασίλειο. Υπήρχε επίσης μια φυλή με ένα παρόμοιο όνομα στην Ιλλυρία, βόρεια της Εγνατίας Οδού. Ο Αππιανός την αναφέρει κοντά στην Επίδαμνο.

Στην περιγραφή του για την εκστρατεία στην Ακαρνανία (429 π.Χ.) ο Θουκιδίδης καταγράφει Ηπειρωτικές φυλές όπως οι Ατίνταντες, οι Χάονες, οι Θεσπρωτοί και οι Μολοσσοί ως "βάρβαροι" που ζούσαν βορειοδυτικά από τα Ελληνικά εδάφη.[15][16][17] Οι Ατίνταντες και οι Μολοσσοί βρίσκονταν υπό την ηγεσία του ίδιου στρατηγού.[18] Ο Θουκυδίδης κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στους καθαρούς Έλληνες και στους βάρβαρους, τους Μακεδόνες και τους συνοδούς τους κατατάσσει στους βαρβάρους.[19] Οι Ατίνταντες σε κάθε περίπτωση δεν ήταν βάρβαροι κατά τον Θουκυδίδη για τα ήθη, τα έθιμα, την γλώσσα και την θρησκεία αλλά με την έννοια του ότι ήταν Έλληνες "κατώτερης τάξης".[20] Ο Περίπλους του Ψευδοσκύλακα αναφέρει ότι οι Ατίνταντες ζούσαν στην ίδια περιοχή με τους Αμαντιείς και τους Χάονες, στα βόρεια της Δωδώνης.[21][22] Το ποίημα "Αλεξάνδρα" του Λυκόφρωνα τοποθετεί τους Ατίνταντες στην Αμάντια, στην ενδοχώρα της Ιλλυρικής Απολλωνίας.[23] Ο Στράβων βασισμένος σε λογαριασμούς του Εκαταίου (6ος αιώνας π.Χ.) τους καταγράφει μεταξύ των 14 Ηπειρώτικων φυλών με σαφή διάκριση από τους Ιλλυριούς που ζούσαν στα βόρεια.[24] Ο Τίτος Λίβιος που έγραψε την εποχή του Ιησού αναφέρει ότι η Αταντανία ήταν τμήμα της Άνω Μακεδονίας υπό Ρωμαϊκή διοίκηση. Η Άνω Μακεδονία ήταν περιοχή γειτονική τόσο με την Ήπειρο όσο και με την Ιλλυρία, συνεπώς τμήμα της Ατιντανίας βρισκόταν σαφέστατα στην Ήπειρο.[25] Τον 2ο αιώνα π.Χ. ο Αππιανός ήταν ο μόνο συγγραφέας που καταγράφει τους Ατίντανες ως "Ιλλυριούς".[26] Ο Χατζόπουλος ισχυρίζεται ότι αυτή η αναφορά έχει σχέση με το γεγονός ότι βρίσκονταν υπό Ιλλυρική διοίκηση.[27] Στο έργο "Εθνικά" του Στέφανου του Βυζάντιου τον 6ο αιώνα μ.Χ. η Ατιντανία θεωρείται τμήμα της Μακεδονίας με γενάρχη τον Ατιντάν, γιο του Μακεδόνα, του ενός από τους 50 γιους του Λυκάωνα.[28] Την παράδοση αυτή φαίνεται ότι δημιούργησε ο Φίλιππος Ε΄ της Μακεδονίας με στόχο να συσφίξει τους δεσμούς ανάμεσα στις ηγεσίες των δύο λαών.[29]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Hammond 1994a, σ. 430
  2. ↑ Jaupaj 2019, σ. 17
  3. ↑ Filos 2017, σ. 224
  4. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 226
  5. ↑ Kinzl 2010, σ. 125
  6. ↑ Filos 2017, σ. 240
  7. ↑ Toynbee 1969, σ. 113
  8. ↑ Toynbee 1969, σ. 112
  9. ↑ Hammond 1989, σ. 12
  10. ↑ Toynbee 1969, σ. 113
  11. ↑ Edwards, Iorwerth Eiddon Stephen (1977). The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. σ. 701
  12. ↑ Hatzopoulos 2020, σ. 45
  13. ↑ https://epigraphy.packhum.org/text/304735
  14. ↑ «PHI Greek Inscriptions». epigraphy.packhum.org. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2018. 
  15. ↑ Hatzopoulos 2020, σ. 43
  16. ↑ Cabanes 1988, σσ. 27–28
  17. ↑ Parzinger, Hermann (1992). "Archäologisches zur Frage der Illyrer"
  18. ↑ Jaupaj 2019, σ. 83
  19. ↑ Hall 2001, σ. 160
  20. ↑ Hall 2001, σ. 172
  21. ↑ Shipley, Graham (14 December 2019). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World: Text, Translation and Commentary. Oxford University Press. σσ. 62, 114
  22. ↑ Jaupaj 2019, σ. 85
  23. ↑ Jaupaj 2019, σσ. 84–85
  24. ↑ Parzinger, Hermann (1992). "Archäologisches zur Frage der Illyrer"
  25. ↑ Fox, Robin J.; Fox, Robin Lane (22 June 2011). Brill's Companion to Ancient Macedon: Studies in the Archaeology and History of Macedon, 650 BC - 300 AD. BRILL. σ. 95
  26. ↑ Šašel Kos 2005, σ. 276
  27. ↑ Hatzopoulos 2020, σ. 46
  28. ↑ Mallios 2011, σ. 134
  29. ↑ Mallios 2011, σ. 134

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Burton, Paul J. (2011). Friendship and Empire: Roman Diplomacy and Imperialism in the Middle Republic (353–146 BC). Cambridge University Press.
  • Cabanes, Pierre (1976). L'Épire: De la mort de Pyrrhos à la conquête romaine, 272-167 av. J.-C (in French). Paris: Annales Littéraires de l'Université de Besancon.
  • Cabanes, Pierre (1988). Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (in French). Paris: SEDES.
  • Castiglioni, Maria Paola (2003). "Il monumento degli Apolloniati a Olimpia". Mélanges de l'École française de Rome: Antiquité. 115 (2): 867–880.
  • Hatzopoulos, M. B. (1997). "The Borders of Hellenism in Epirus during Antiquity". In M. V. Sakellariou (ed.). Ηπειρος: 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Ekdotike Athenon.
  • Hatzopoulos, M. B. (2020). Ancient Macedonia. Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
  • Ceka, Olgita (2012). "Il koinon e la città. L'esempio di Byllis". In G. de Marinis; G.M. FabriniG. Paci; R. Perna; M. Silvestrini (eds.). I processi formativi ed evolutividella città in area adriatica. BAR International Series. Vol. 2419. Archaeopress.
  • Dausse, Marie-Pierre (2015). Souchon, Cécile (ed.). "La Grèce du Nord aux IVe et IIIe siècles avant J.-C. : des États puissants aux frontières floues?". Actes des congrès nationaux des sociétés historiques et scientifiques: 24–31.
  • Filos, Panagiotis (2017). "The Dialectal Variety of Epirus". In Giannakis, Georgios; Crespo, Emilio; Filos, Panagiotis (eds.). Studies in Ancient Greek Dialects: From Central Greece to the Black Sea. Walter de Gruyter GmbH & Co KG.
  • Habicht, Christian (1997) [1995]. Athens from Alexander to Antony. Translated by Deborah Lucas Schneider. Harvard University Press.
  • Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1966). "The Kingdoms in Illyria circa 400-167 B.C.". The Annual of the British School at Athens. British School at Athens. 61: 239–253.
  • Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1967). Epirus: the Geography, the Ancient Remains, the History and Topography of Epirus and Adjacent Areas. Clarendon P.
  • Hammond, N. G. L. (1989). "The Illyrian Atintani, the Epirotic Atintanes and the Roman Protectorate". The Journal of Roman Studies. 79: 11–25.
  • Hammond, N. G. L. (1994a). "Illyrians and North-west Greeks". In Lewis, D. M.; Boardman, John; Hornblower, Simon; Ostwald, M. (eds.). The Cambridge Ancient History: The Fourth Century B.C. Cambridge University Press.
  • Hammond, N. G. L. (1994). Collected studies. Hakkert.
  • Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Thesis). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
  • Katsikoudis, Nikos (2000). "Το θέατρο στην αρχαία Ήπειρο" (PDF). Dodona (18).
  • King, Carol J. (2017). Ancient Macedonia. Routledge.
  • Kinzl, Konrad H. (2010). A Companion to the Classical Greek World. John Wiley & Sons.
  • Kirigin, Branko (2006). Pharos the Parian Settlement in Dalmatia: A Study of a Greek Colony in the Adriatic. Archeopress.
  • Lasagni, Chiara (2019). Cresci Marrone, Giovannella; Culasso Gastaldi, Enrica (eds.). Le realtà locali nel mondo greco: Ricerche su poleis ed ethne della Grecia occidentale. Studi e testi di epigrafia. Edizioni dell'Orso.
  • Leveque, P. (1997). "The Koinon of the Epirotes". In M. V. Sakellariou (ed.). Epirus, 4000 years of Greek history and civilization. Ekdotikē Athēnōn.
  • Hall, Jonathan M. (2001). "Contested Ethnicities: Perceptions of Macedonia within Evolving Definitions of Greek Identity". In Malkin, Irad (ed.). Ancient Perceptions of Greek Ethnicity. Center for Hellenic Studies colloquia. Vol. 5. Center for Hellenic Studies, Trustees for Harvard University.
  • Mallios, Georgios (2011). Μύθος και ιστορία: η περίπτωση της Αρχαίας Μακεδονίας (in Greek).
  • Martinez-Sève, Laurianne (2017). Atlas du monde hellénistique. Pouvoir et territoires après Alexandre le Grand. Autrement.
  • Mesihović, Salmedin; Šačić, Amra (2015). Historija Ilira [History of Illyrians] (in Bosnian). Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu [University of Sarajevo].
  • Parker, Victor (2014). A History of Greece, 1300 to 30 BC. John Wiley & Sons.
  • Pliakou, Georgia (2007). Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων και η ευρύτερη περιοχή της Μολοσσίας στην Κεντρική Ηπειρο: αρχαιολογικά κατάλοιπα, οικιστική οργάνωση και οικονομία [The basin of Ioannina and the wider area of Molossia in Central Epirus: archaeological remains sattlement patterns and economy] (PhD) (in Greek). University of Thessaloniki. Retrieved 28 November 2020.
  • Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni muzej Slovenije.
  • Šašel Kos, Marjeta (2002). "Pyrrhus and Illyrian Kingdom(s?)". Greek Influence Along the East Adriatic Coast. Knjiga Mediterana. 26: 101–119.
  • Shehi, Eduard (2015). Terra sigillata en Illyrie méridionale et en Chaonie: importations et productions locales (IIe S. AV. J.-C. -IIe S. AP. J.-C.). Col·lecció Instrumenta (in French). Vol. 48. Barcelona: Universitat de Barcelona, Publicacions i Edicions.
  • Shpuza, Saimir (2009). "L'Illyrie méridionale à l'époque romaine". Mélanges de l'École française de Rome: Antiquité. 121 (2): 481–502.
  • Stocker, Sharon R. (2009). Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony.
  • Thiry, Sébastien (2001). Les îles ioniennes de 480 à 167 avant J.-C.: étude de géopolitique (in French). Presses universitaires du Septentrion.
  • Thompson, F. H. (2003). The Archaeology of Greek and Roman Slavery. Bloomsbury Academic.
  • Toynbee, Arnold Joseph (1969). Some problems of Greek history. Oxford University Press.
  • Vasilyev, Andrey V. (2018). "First steps of the Roman diplomacy in the Eastern Mediterranean: development of the common political strategy". Studia Antiqua et Archaeologica. 24 (2). ISSN 1224-2284.
  • Waterfield, Robin (2014). Taken at the Flood: The Roman Conquest of Greece. Oxford: Oxford University Press.
  • Wilkes, John (1992). The Illyrians. Wiley-Blackwell.
  • Wilkes, John (1995). Pierre Cabanes (ed.). "L'Illyrie méridionale et l'Epire dans l'antiquité. II". Journal of Hellenic Studies.
  • Winnifrith, Tom J. (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. London: Duckworth.
  • Winnifrith, Tom (2021). Nobody's Kingdom: A History of Northern Albania. Andrews UK Limited.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ατίντανες&oldid=10256089"