Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αμαντιείς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Ήπειρος και οι γειτονικές σε αυτήν περιοχές κατά την διάρκεια της Αρχαιότητας.

Οι Αμαντιείς ή Άμαντες ήσαν πιθανώς ένα αρχαίο Ελληνικό φύλο που βρισκόταν εσωτερικά του Κόλπου του Αυλώνα, βόρεια από τα Κεραύνια Όρη, νότια από την Ιλλυρική Απολλωνία, στην σημερινή Αλβανία, στα σύνορα με την Ήπειρο.[1][2][3] Η περιοχή που ζούσαν ταυτίζεται με τα αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην Αμάντια πάνω από τον ποταμό Αώο, ήταν η κυριότερη εγκατάσταση τους.[4][5] Οι Αμαντιείς κατοικούσαν στην περιοχή του αρχαίου ιερού της εσωτερικής φλόγας που ονομαζόταν "Νυμφαίον".[2] Οι Αμαντιείς εμφανίζονται για πρώτη φορά στην αρχαία λογοτεχνία τον 4ο αιώνα π.Χ. στο έργο Περίπλους του Ψευδοσκύλακα ως μία Ιλλυρική φυλή στα σύνορα με τους Χάονες.[6][7] Στις πηγές της Ελληνιστικής περιόδου καταγράφονται ως Αρχαίοι Ηπειρώτες.[8] Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία εμφανίζονται ως Βάρβαροι.[8] Στην σύγχρονη ιστοριογραφία μερικοί ιστορικοί τους παρουσιάζουν σαν Ιλλυριούς,[9] άλλοι ως Ηπειρώτες.[10] Δεν υπάρχουν αρχαίες πηγές που να καταγράφουν την κοινωνική τους οργάνωση ως Συμπολιτεία, τα αρχαιολογικά ευρήματα ωστόσο πιστοποιούν την ύπαρξη τους.[11] Το Κοινόν των Άμαντων και οι Βυλλίονες θεωρούνται εξαιρετικά παραδείγματα Ιλλυρικών Κοινών παρόμοια με τα αντίστοιχα των Ηπειρωτών.[11][12][13]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μπρούτζινο νόμισμα των Άμαντων με τις κεφαλές του Διός και της Διόνης

Οι Άμαντες αναφέρονται για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα π.Χ. στον Ψευδοσκύλακα ως Ιλλυριοί.[6][7][14][15] Τον 3ο αιώνα π.Χ. ο αυλικός ιστορικός του βασιλιά Πύρρου Πρόξενος και ο λεξικογράφος Ησύχιος κατέγραψαν τους Άβαντες ανάμεσα στους Ηπειρώτες.[16][17][18] Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος τους καταγράφει ως "βάρβαρους".[8][18] Ο Παυσανίας τοποθετεί την περιοχή των Αμάντων στην Θεσπρωτία "πέρα από τα Κεραύνια Όρη" και εποικίστηκε από τους Άβαντες που ήρθαν από την Εύβοια.[18] Ο Στέφανος ο Βυζάντιος έγραψε τέλος ότι στην Αμαντία κατοικούσαν Ιλλυριοί μέχρι την εποχή που εποικίστηκε από τους Άβαντες.[18][19] Η εθνική τους καταγωγή έχει γίνει μεγάλο αντικείμενο συζήτησης και διαφωνιών ανάμεσα στους ιστορικούς.[20] Η ιστορικός και αρχαιολόγος Φανούλα Παπάζογλου θεωρεί ότι είναι Ιλλυριοί.[21] Ο Άρνολντ Τόινμπι έγραψε ότι μιλούσαν την Ιλλυρική γλώσσα.[22] Ο Νίκολας Χάμοντ τους αναφέρει αντίθετα ως καθαρούς Έλληνες.[23] Η Χρυσούλα Ιωακειμίδου (1997) θεωρεί ότι δεν είναι βέβαιο ότι είναι Έλληνες επειδή ο Πλίνιος τους καταγράφει ως "βάρβαρους", ωστόσο δεν είναι ούτε Ιλλυριοί.[24] Ο Γουίνιφριθ (2002) τονίζει ότι ο Πρόξενος και ο Ησύχιος έγραψαν την σωστή άποψη ότι ήταν Ηπειρώτες, αντίθετα ο Πλίνιος που τους αποκαλούσε "βάρβαρους" έσφαλε. Στην Ελληνιστική περίοδο είχαν σε κάθε περίπτωση εξελληνιστεί.[8]

Αμάντια και Άβαντες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενδοχώρα της Αμάντιας

Μια μυθολογική ιστορία που στηρίζεται στο έργο του Παυσανία συνδέει τους Άμαντες με τους Ευβοείς Άβαντες που έφτασαν στην περιοχή όταν έληξε ο Τρωικός Πόλεμος.[20][25] Η ορολογία "Αβαντία" με την αντίστοιχη "Αμάντια" συνδέεται στενά με την άφιξη των Ευβοιτών στην περιοχή. Η βασική τους αποικία το Ιλλυρικό Θρόνιο, πιθανότατα η μετέπειτα Κανίνε είχε το ίδιο όνομα με μια Λοκρική πόλη στην Εύβοια.[26] Η άφιξη των Ευβοιτών στην περιοχή χρονολογούνται ιστορικά τον 5ο αιώνα π.Χ. μαζί με τους υπόλοιπου Έλληνες, τα τοπωνύμια ωστόσο υπάρχουν πριν από την Αρχαϊκή εποχή (800 π.Χ.-480 π.Χ.). Το μνημείο που ανήγειραν στην Ολυμπία οι Ιλλυριοί της Απολλωνίας για να γιορτάσουν την νίκη τους στο Θρόνιο αναγνωρίζει αυτές τις Λοκρο-Ευβοικές τοποθεσίες.[26] Η θέση που περιγράφει ο Παυσανίας ταυτίζεται με το Θρόνιο μπροστά από τα Κεραύνια Όρη και βορειοδυτικά του Αυλώνα, η Αμαντία βρισκόταν γειτονικά, στην ενδοχώρα του Αυλώνα, στην κοιλάδα του Αώου.[25][27] Οι πηγές του Παυσανία συνδέονται με το μνημείο του Απόλλωνα, αποδεικνύει ότι υπήρχε μιά αντίπαλη προγενέστερη εθνότητα πριν φτάσουν οι νέοι Έλληνες έποικοι της κλασσικής περιόδου.[28] Οι δύο πόλεις Απολλωνία και Θρόνιο είναι Ελληνικοί οικισμοί.[29]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Green 2007, σ. 382
  2. ↑ 2,0 2,1 Bejko et al. 2015, σ. 4
  3. ↑ The Illyrian Atintani, the Epirotic Atintanes and the Roman Protectorate N. G. L. Hammond, The Journal of Roman Studies Vol. 79 (1989), pp. 11-25 "There were Illyrian Amantini in Pannonia and Greek Amantes in North Epirus"
  4. ↑ Elsie 2015, σ. 2
  5. ↑ Lippert & Matzinger 2021, σ. 100
  6. ↑ 6,0 6,1 Shipley 2019, σσ. 62, 115
  7. ↑ 7,0 7,1 Šašel Kos 2005, σ. 276
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Winnifrith 2002, σ. 174
  9. ↑ Elsie 2015, σ. 2; Counillon 2006, σ. 27; Tzitzilis 2007, σ. 745; Picard 2013, σ. 79; Ceka 2012, σ. 60; Mesihović 2014, σ. 116; Jaupaj 2019, σ. 449
  10. ↑ Haensch 2012, σ. 75; Warnecke 2014, σσ. 307–308; Smoot 2015, σ. 266; Dominguez 2020, σ. 82
  11. ↑ 11,0 11,1 Jaupaj 2019, σσ. 450–453
  12. ↑ Shpuza 2022, σ. 13
  13. ↑ Zindel et al. 2018, σσ. 42–43
  14. ↑ Ceka 2012, σ. 60
  15. ↑ Jaupaj 2019, σσ. 87–88
  16. ↑ Hammond 1989, σ. 19
  17. ↑ Sakellariou 2018, p. 89
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Chatzopoulos 1997, σ. 143
  19. ↑ Billerbeck 2008, σ. 253
  20. ↑ 20,0 20,1 Cabanes 2011, σσ. 76–77
  21. ↑ Toynbee 1969, σ. 109
  22. ↑ Papazoglou 1986, σ. 439
  23. ↑ Hammond 1989, σ. 11
  24. ↑ Ioakimidou, Chrissula (1997). Die Statuenreihen griechischer Poleis und Bünde aus spätarchaischer und klassischer Zeit (in German). Tuduv-Verlagsgesellschaft. σ. 245
  25. ↑ 25,0 25,1 Cabanes 2008, σ. 171
  26. ↑ 26,0 26,1 Dominguez-Monedero 2014, σ. 197
  27. ↑ Cabanes 2011, σ. 76
  28. ↑ Malkin 2001, σσ. 192–193
  29. ↑ Winnifrith 2002, σσ. 46–47

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Anamali, Skënder (1992). "Santuari di Apollonia". In Stazio, Attilio; Ceccoli, Stefania (eds.). La Magna Grecia e i grandi santuari della madrepatria: atti del trentunesimo Convegno di studi sulla Magna Grecia. Atti del Convegno di studi sulla Magna Grecia (in Italian). Vol. 31. Istituto per la storia e l'archeologia della Magna Grecia.
  • Bakhuizen, Simon (1976). Chalcis-in-Euboea: Iron and Chalcidians Abroad. Brill Archive.
  • Bejko, Lorenc; Morris, Sarah; Papadopoulos, John; Schepartz, Lynne (2015). The Excavation of the Prehistoric Burial Tumulus at Lofkend, Albania. ISD LLC.
  • Billerbeck, Margarethe (2008). Jan Felix Gaertner; Beatrice Wyss; Christian Zubler (eds.). Stephani Byzantii Ethnica. Vol. I: Α–Γ. Walter de Gruyter.
  • Cabanes, Pierre (2008). "Greek Colonisation in the Adriatic". In Tsetskhladze, Gocha R. (ed.). Greek Colonisation: An Account of Greek Colonies and Other Settlements Overseas. Vol. 2. Brill.
  • Cabanes, Pierre (2011). "Disa çështje mbi Amantët / Interrogations sur les Amantes". Iliria. 35: 75–98.
  • Cabanes, Pierre; Jaupaj, Lavdosh; Sina, Ermal; Trushaj, Aleks; Vrekaj, Bashkim (2016). "Nouvelles inscriptions grecques en Albanie". Revue des Études Anciennes. Presses Universitaires de Bordeaux. 118 (2): 403–411.
  • Çabej, Eqrem (1996). Studime etimologjike në fushë të shqipes. Vol. 4. Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë.
  • Ceka, Neritan (2009). "Atintanët: një rivështrim mbi territorin dhe historinë e tyre / Les Atintanes, un nouvel aperçu de leur territoire et de leur histoire". Iliria. 34: 5–23.
  • Ceka, Neritan; Ceka, Olgita (2017). "A Peripolarchos inscription from the castle of Matohasanaj". In Luan Përzhita; Ilir Gjipali; Gëzim Hoxha; Belisa Muka (eds.). New archaeological discoveries in the Albanian regions: proceedings of the international conference 30 - 31 January, Tirana 2017. Vol. 1. Botimet Albanologjike. Academy for Albanian Studies, Institute of Archaeology.
  • Ceka, Olgita (2012). "Il koinon e la città. L'esempio di Byllis". In G. de Marinis; G.M. FabriniG. Paci; R. Perna; M. Silvestrini (eds.). I processi formativi ed evolutividella città in area adriatica. BAR International Series. Vol. 2419. Archaeopress.
  • Chatzopoulos, M. B. (1997). "The Borders of Hellenism in Epirus during Antiquity". In M. V. Sakellariou (ed.). Ηπειρος: 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού. Ekdotike Athenon.
  • Christopoulos, George A. (1975). The Archaic Period. Pennsylvania State University Press.
  • Çipa, Kriledjan (2020). "The fortified settlement of Borshi and its role in Chaonia fortification system". In Luigi Maria Caliò; Gian Michele Gerogiannis; Maria Kopsacheili (eds.).
  • Counillon, Patrick (2006). "Le Périple du Pseudo-Scylax et l' Adriatique , 17-24". In Čače, Slobodan; Kurilić, Anamarija; Tassaux, Francis (eds.). Les routes de l'Adriatique antique: géographie et économie: actes de la table ronde du 18 au 22 septembre 2001, Zadar. Ausonius.
  • Dominguez, Adolfo (2020). "Greeks on Both Sides: Interaction between Colonists and Local Peoples in Ancient Epirus". Colloquia Antiqua. 26: 59–91. Retrieved 27 April 2023.
  • Dominguez-Monedero, Adolfo J. (2014). "Eubeos y locrios entre el Jónico y el Adriático". L. Breglia, A. Moleti (Eds.) Hespería. Tradizioni, rotte, paesaggi. Tekmeria, 16. Paestum. Pandemos. 2014. P. 189-210.
  • Elsie, Robert (2015). "The Early History of Albania" (PDF). Keeping an Eye on the Albanians: Selected Writings in the Field of Albanian Studies. Albanian Studies.
  • Funke, Peter; Moustakis, Barbara; Hochschulz (2004). "Epeiros". In Mogens Herman Hansen; Thomas Heine Nielsen (eds.). An Inventory of Archaic and Classical Poleis. Oxford University Press.
  • Galaty, Michael L. (2002). "Modeling the Formation and Evolution of an Illyrian Tribal System: Ethnographic and Archaeological Analogs". In William A. Parkinson (ed.). The Archaeology of Tribal Societies. Berghahn Books.
  • Green, Peter (2007). The Argonautika: Apollonios Rhodios. Classical Literature Series. University of California Press.
  • Haensch, Rudolf (2012). "Vorausschauender Euerget und Getreideversorgung einer Kleinstad". Tyche: Beiträge zur Alten Geschichte, Papyrologie und Epigraphik. 27. Retrieved 4 December 2020.
  • Hammond, N. G. L. (1989). "The Illyrian Atintani, the Epirotic Atintanes and the Roman Protectorate". The Journal of Roman Studies. 79: 11–25.
  • Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Thesis). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
  • Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag.
  • Malkin, Irad (2001). "Greek Ambiguities: Between "Ancient Hellas" and "Barbarian Epirus"". In Malkin, Irad (ed.). Ancient Perceptions of Greek Ethnicity. Center for Hellenic Studies colloquia. Vol. 5. Center for Hellenic Studies, Trustees for Harvard University.
  • Mesihović, Salmedin (2014). ΙΛΛΥΡΙΚΗ (Ilirike) (in Bosnian). Sarajevo: Filozofski fakultet u Sarajevu.
  • Papazoglou, Fanoula (1986). "Politarques en Illyrie". Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. Franz Steiner Verlag. 35 (4): 438–448.
  • Picard, Olivier (2013). "Ilirët, kolonitë greke, monedhat dhe lufta". Iliria. 37: 79–97.
  • Quantin, François; Dimo, Arjan (2011). "Nga Amantia në Apoloni: Kërkime mbi një hyjni të Ilirisë Antike / D'Amantia à Apollonia: Enquête sur une divinité dans le sud de l'Illyrie antique". Iliria (in Albanian and French). 35: 123–153.
  • Sakellariou, M. V. (2018). Hellēnika ethnē kata tēn epochē tou chalkou [Greek people in the Bronze Age] (in Greek). Panepistēmiakes Ekdoseis Krētēs.
  • Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni muzej Slovenije.
  • Shehi, Eduard (2015). Terra sigillata en Illyrie méridionale et en Chaonie: importations et productions locales (IIe S. AV. J.-C. -IIe S. AP. J.-C.). Col·lecció Instrumenta (in French). Vol. 48. Barcelona: Universitat de Barcelona, Publicacions i Edicions.
  • Shipley, Graham (2019). Pseudo-Skylax's Periplous: The Circumnavigation of the Inhabited World: Text, Translation and Commentary. Oxford University Press.
  • Shpuza, Saimir (2017). Dyczek, Piotr (ed.). "Scodra and the Labeates. Cities, rural fortifications and territorial defense in the Hellenistic period". Novensia. Warszawa: Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. 28: 41–64.
  • Shpuza, Saimir (2022). La Romanisation de l'Illyrie méridionale et de la Chaônie. Collection de l'École française de Rome. Publications de l'École française de Rome.
  • Smoot, Guy P. (16 May 2015). Ethnicity, Ethnogenesis and Ancestry in the Early Iron Age Aegean as Background to and through the Lens of the Iliad (Thesis). Harvard University, Graduate School of Arts & Sciences.
  • Stocker, Sharon R. (2009). Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony.
  • Toynbee, Arnold J. (1969). Some Problems of Greek History. Oxford University Press.
  • Tzitzilis, Ch. (2007). "Greek and Illyrian". In A.-F. Christidis (ed.). A History of Ancient Greek: From the Beginnings to Late Antiquity. Cambridge University Press.
  • Walker, Keith G. (2004). Archaic Eretria:A Political and Social History form the Earliest Times to 490 BC. London: Routledge.
  • Warnecke, Heinz (2014). "Lykophron und die westgriechischeInsel Melite" (PDF). Theologia (in German). 85.
  • Winnifrith, Tom (2002). Badlands, Borderlands: A History of Northern Epirus/Southern Albania. Duckworth.
  • Zindel, Christian; Lippert, Andreas; Lahi, Bashkim; Kiel, Machiel (2018). Albanien: Ein Archäologie- und Kunstführer von der Steinzeit bis ins 19. Jahrhundert (in German). Vandenhoeck & Ruprecht.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αμαντιείς&oldid=10767350"