Μετάβαση στο περιεχόμενο

Απάτη (μυθολογία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Απάτη
Προσωποποίηση της απάτης, του δόλου, της πανουργίας και του ψέματος
ΓονείςΝυξ
ΑδέλφιαΜόρος, Μώμος, Νέμεσις, Φιλότης, Οϊζύς, Γήρας, Έρις, οι Μοίρες, οι Κήρες, η Κηρ, οι Εσπερίδες, Όνειρα, Θάνατος, Ύπνος

Η Απάτη στην ελληνική μυθολογία ήταν η προσωποποίηση ή πνεύμα (δαίμονας) της εξαπάτησης, παραπλάνησης, πονηριάς και της απάτης. Ο Ησίοδος αναφέρει στη Θεογονία την Απάτη ως κόρη (από παρθενογένεση) της Νυκτός, τέκνα της οποίας ήταν και ο Μόρος, η Κηρ, ο Θάνατος, ο Ύπνος, τα Όνειρα, ο Μώμος, η Οϊζύς, οι Εσπερίδες, οι Μοίρες, οι Κήρες, η Νέμεσις, η Φιλότης, το Γήρας και η Έρις.[1][α]

Μερικές πηγές λένε ότι είναι ήταν από τα κακά πνεύματα που είχαν ελευθερωθεί από το κουτί της Πανδώρας.[εκκρεμεί παραπομπή]

  1. Στη συνέχεια ο Ησίοδος αναφέρει ότι από την Έριδα γεννήθηκαν ο Πόνος, η Λήθη, ο Λιμός, τα Άλγη, οι Υσμίνες, οι Φόβοι, οι Μάχες, οι Ανδρικτασίες, τα Νείκη, οι Ψευδολογίες, οι Αμφιλογίες, η Δυσνομία, η Άτη, και ο Όρκος: «αὐτὰρ Ἔρις στυγερὴ τέκε μὲν Πόνον ἀλγινόεντα / Λήθην τε Λιμόν τε καὶ Ἄλγεα δακρυόεντα / Ὑσμίνας τε Μάχας τε Φόνους τ᾽ Ἀνδροκτασίας τε / Νείκεά τε Ψεύδεά τε Λόγους τ᾽ Ἀμφιλλογίας τε / Δυσνομίην τ᾽ Ἄτην τε, συνήθεας ἀλλήλῃσιν, / Ὅρκόν θ᾽, ὃς δὴ πλεῖστον ἐπιχθονίους ἀνθρώπους / πημαίνει, ὅτε κέν τις ἑκὼν ἐπίορκον ὀμόσσῃ».[2]
    Σε ορισμένες εκδόσεις η Ἄτη γραφόταν ως Ἀάτη και συγχεόταν με την Απάτη: «Δυσνομίην τ᾽ Ἀάτην τε, συνήθεας ἀλλήλῃσιν» (Θεογονία, 230· έκδ. B.G. Teubner, Λειψία 1908, σε επιμέλεια Α. Rzach).[3] Στα αρχαία ελληνικά ἀτη ήταν η «σύγχυσις φρενών», η απερισκεψία που οφειλόταν σε πλάνη που απέστελναν οι θεοί. Ως θεότητα, η Ἂτη ήταν η προσωποποίηση της βλάβης του μυαλού και των απερίσκεπτων πράξεων.[4][5]
  1. Βλ. στην Εισαγωγή του Παναγή Λεκατσά στο Ησίοδου (1939). Θεογονία - Ασπίς - Αποσπάσματα Ηοιών. (Μετάφραση, σχόλια Π. Λεκατσά). Αθήνα: Ιω. & Π. Ζαχαρόπουλος (Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ελλήνων Πεζογράφων και Ποιητών, αρ. 37). σελ. 79.  Πβ. Θεογονία (223-225): «/.../ τίκτε δὲ καὶ Νέμεσιν, πῆμα θνητοῖσι βροτοῖσι, / Νὺξ ὀλοή· μετὰ τὴν δ᾽ Ἀπάτην τέκε καὶ Φιλότητα / Γῆράς τ᾽ οὐλόμενον, καὶ Ἔριν τέκε καρτερόθυμον».
  2. Βλ. Θεογονία (226-232), στο: Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Ανακτήθηκε στις 24-12-2016.
  3. Bλ. Θεογονία - Ασπίς - Αποσπάσματα Ηοιών, σ. 123, όπου ο Λεκατσάς μεταφράζει την Ἀάτην ως Απάτη.
  4. Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης. Α΄. Αθήνα: Εκ του Tυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου. 1901. σελ. 427. 
  5. Στην αγγλική μετάφραση του Hugh G. Evelyn-White (Κέιμπριτζ Μασαχ.: Harvard University Press & Λονδίνο: William Heinemann, 1914) η Ἂτη αποδίδεται ως Ruin. Βλ. Hesiod, Theogony (207-239). Perseus Digital Library - Tufts University. Ανακτήθηκε στις 25-12-2016.