Αντιπυρετικό
Αντιπυρετικό ονομάζεται κάθε φάρμακο που μειώνει ή και εξαφανίζει το σύμπτωμα του πυρετού.[1] Τα αντιπυρετικά οδηγούν τον υποθάλαμο να παρακάμψει μια επαγόμενη από προσταγλανδίνη τάση αυξήσεως της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το κανονικό (πυρετό). Κατόπιν το ίδιο το σώμα λειτουργεί έτσι ώστε να μειώσει τη θερμοκρασία του, δηλαδή μειώνει («ρίχνει») τον πυρετό.
Τα περισσότερα αντιπυρετικά φάρμακα έχουν και άλλες δράσεις: συνήθως είναι και αντιφλεγμονώδη και συχνά αναλγητικά (παυσίπονα). Τα συνηθέστερα στη σύγχρονη εποχή αντιπυρετικά είναι σε πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου η ιβουπροφαίνη και η ασπιρίνη, που αμφότερα ανήκουν στα λεγόμενα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και χρησιμοποιούνται περισσότερο ως αντιφλεγμονώδη και παυσίπονα. Επίσης, η παρακεταμόλη είναι αντιπυρετικό και παυσίπονο, αλλά όχι αντιφλεγμονώδες φάρμακο.[2]
Υπάρχει κάποια συζήτηση σχετικώς με την κατάλληλη χρήση των αντιπυρετικών φαρμάκων, καθώς ο πυρετός είναι μέρος της ανοσολογικής αποκρίσεως του σώματος σε μολύνσεις.[3][4] Μια μελέτη που δημοσίευσε η Βασιλική Εταιρεία ισχυρίζεται ότι η καταπολέμηση του πυρετού προκαλεί τουλάχιστον 1% περισσότερους θανάτους από γρίπη στις ΗΠΑ, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 700 επιπλέον θανάτους ετησίως.[5]
Τα κυριότερα αντιπυρετικά φάρμακα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο κατάλογος των αντιπυρετικών φαρμάκων περιλαμβάνει πολλά γνωστά και συνηθισμένα φάρμακα, αρκετά από τα οποία πωλούνται σε πολλές χώρες χωρίς ιατρική συνταγή. Ανήκουν σε γενικές κατηγορίες, όπως:
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Εκτός από αντιφλεγμονώδη, τείνουν να είναι ισχυρά αναλγητικά και αντιπυρετικά φάρμακα. Τα περισσότερα δρουν αναστέλλοντας τη δράση των ενζύμων του σώματος που ανήκουν στην οικογένεια της κυκλοοξυγενάσης (COX).
- Μη επιλεκτικοί αναστολείς της COX, όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη.[6]
- Παράγωγα του σαλικυλικού οξέος, όπως η ασπιρίνη (ακετυλοσαλικυλικό οξύ), το σαλικυλικό μαγνήσιο και το σαλικυλικό νάτριο. Και αυτά τα φάρμακα είναι επίσης μη επιλεκτικοί αναστολείς της COX, αλλά επιπλέον δρουν και μέσω άλλων μηχανισμών, όπως την ενεργοποίηση του ενζύμου AMP-activated πρωτεϊνική κινάση.[7]
- Αναστολείς της COX που είναι σχετικώς επιλεκτικοί ως προς το ένζυμο COX-1, όπως η κετοπροφαίνη και η φλουρμπιπροφαίνη.[6]
- Αναστολείς της COX που είναι σχετικώς επιλεκτικοί ως προς το ένζυμο COX-2, όπως η νιμεσουλίδη, η δικλοφαινάκη και η σελεκοξίμπη.[6]
- Πυραζολόνες, πολλές από τις οποίες δεν χρησιμοποιούνται πλέον εξαιτίας ανησυχιών για τις παρενέργειές τους στις περισσότερες χώρες: π.χ. η μεταμιζόλη, που απαγορεύθηκε σε περισσότερα από 30 κράτη επειδή προκαλεί κοκκιοπενία, αλλά παραμένει διαθέσιμη σε άλλα μέρη ή για ειδικούς σκοπούς, όπως για τη θεραπεία της ωτίτιδας του μέσου ωτός, με τη μορφή σταγόνων στο αφτί.
- Αντιπυρετικά της τάξεως της παρακεταμόλης (ακεταμινοφαίνης), τα οποία έχουν αμελητέα αντιφλεγμονώδη δράση. Εκτός από την ίδια την παρακεταμόλη, τα φάρμακα αυτά χορηγούνταν κυρίως κατά το παρελθόν και αποσύρθηκαν από ανησυχίες σχετικώς με την ασφάλειά τους, με ένα παράδειγμα να είναι η φαινακετίνη.
- Λίγα άλλου είδους φάρμακα με μικρή αντιπυρετική δράση ή υπερβολικές παρενέργειες, ώστε να μη χορηγούνται κυρίως ως αντιπυρετικά, αλλά περιπτωσιακά το αντιπυρετικό τους αποτέλεσμα ίσως να είναι χρήσιμο. Π.χ. υπάρχουν θεωρητικοί λόγοι να πιστεύεται[8] και μικρή ένδειξη από μία κλινική δοκιμή[9] ότι οι α-2 αδρενεργικοί υποδοχείς και ιδίως η κλονιδίνη (συνηθισμένο φάρμακο για την υπέρταση, τη ΔΕΠΥ και αρκετές άλλες καταστάσεις), μπορεί να έχουν αντιπυρετική δράση. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, θα μπορούσε δυνητικά να είναι χρήσιμα σε ασθενείς με σηπτικό σοκ ή με σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας.[10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Definition of antipyretic». Merriam-Webster Online Dictionary. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2007.
- ↑ «Acetaminophen», National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine. Modified 2016-08-07, Accessed 2016-08-16.
- ↑ «Mayo Clinic».
- ↑ «Medline Plus».
- ↑ Kupferschmidt, Kai (2014-01-21). «Fight the Flu, Hurt Society?». ScienceNow. https://www.science.org/content/article/fight-flu-hurt-society.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Cryer B., Feldman M. (Μάιος 1998). «Cyclooxygenase-1 and cyclooxygenase-2 selectivity of widely used nonsteroidal anti-inflammatory drugs». Am. J. Med. 104 (5): 413-421. doi:. PMID 9626023. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-medicine_1998-05_104_5/page/413.
- ↑ Hawley S.A., Fullerton M.D., Ross F.A., Schertzer J.D., Chevtzoff C., Walker K.J., Peggie M.W., Zibrova D., Green K.A., Mustard K.J., Kemp B.E., Sakamoto K., Steinberg G.R., Hardie D.G. (Μάιος 2012). «The ancient drug salicylate directly activates AMP-activated protein kinase». Science 336 (6083): 918-922. doi:. PMID 22517326. Bibcode: 2012Sci...336..918H.
- ↑ Madden C.J., Tupone D., Cano G., Morrison S.F. (Ιανουάριος 2013). «α2 Adrenergic receptor-mediated inhibition of thermogenesis». J. Neurosci 33 (5): 2017-2028. doi:. PMID 23365239.
- ↑ Mokhtari M., Sistanizad M,, Farasatinasab M. (Ιανουάριος 2017). «Antipyretic Effect of Clonidine in Intensive Care Unit Patients: A Nested Observational Study». J. Clin. Pharmacol. 57 (1): 48-51. doi:. PMID 27264198.
- ↑ Petitjeans F., Leroy S., Pichot C., Geloen A., Ghignone M., Quintin L. (2018). «Hypothesis: Fever control, a niche for alpha-2 agonists in the setting of septic shock and severe acute respiratory distress syndrome?». Temperature (Austin) 5 (3): 224-256. doi:. PMID 30393754.