Sede vacante

Sede vacante (κενή έδρα και συνηθέστερα χηρεύων θρόνος) είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται στο Κανονικό Δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας και της Εκκλησίας της Αγγλίας, η οποία αναφέρεται στην μη πλήρωση της επισκοπικής έδρας μιας συγκεκριμένης εκκλησίας. Είναι η Λατινική απόδοση της έκφρασης "η έδρα που είναι κενή" (η αφαιρετική απόλυτη του sedes vacans "κενή έδρα"), με την συγκεκριμένη έδρα να είναι η καθέδρα της συγκεκριμένης εκκλησίας.

Χηρεία της Αγίας Έδρας

Μετά τον θάνατο ή την παραίτηση ενός πάπα η Αγία Έδρα γίνεται sede vacante. Σε αυτή την περίπτωση η συγκεκριμένη εκκλησία είναι η Επισκοπή της Ρώμης και η "κενή έδρα" είναι η καθέδρα του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού, ο καθεδρικός ναός του επισκόπου Ρώμης. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, η Αγία Έδρα διοικείται από μια αντιβασιλεία του Κολλεγίου των Καρδιναλίων.

Σύμφωνα με το Universi Dominici Gregis, η κυβέρνηση της Αγίας Έδρας sede vacante (και κατ' επέκταση της Καθολικής Εκκλησίας) εμπίπτει στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων, αλλά με πολύ περιορισμένες δυνατότητες. Την ίδια στιγμή, όλοι οι επικεφαλής της Ρωμαϊκής Κούρια παραιτούνται των αξιωμάτων τους. Οι εξαιρέσεις είναι ο Καρδινάλιος Καμεράριος, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την διαχείριση της ιδιοκτησίας της Αγίας Έδρας, και ο Μέγας Σωφρονιστής, ο οποίος συνεχίζει να ασκεί τον κανονικό του ρόλο. Αν κάποιος από τους δύο πρέπει να κάνει κάτι που κανονικά απαιτεί την συγκατάθεση του Πάπα, πρέπει να το υποβάλει στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων. Οι παπικοί λεγάτοι συνεχίζουν να ασκούν τα διπλωματικά τους καθήκοντα υπερπόντια, και αμφότεροι ο Γενικός Βικάριος της Ρώμης και ο Γενικός Βικάριος για το Κράτος της Πόλης του Βατικανού συνεχίζουν να ασκούν τον ποιμαντικό ρόλο τους κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου. Η ταχυδρομική διοίκηση του Κράτους της Πόλης του Βατικανού προετοιμάζει και εκδίδει ειδικά γραμματόσημα για χρήση κατά την διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου, γνωστά ως "γραμματόσημα sede vacante".

Το έμβλημα της Αγίας Έδρας αλλάζει αυτή την περίοδο. Αντί της παπικής τιάρας πάνω από τα κλειδιά, η τιάρα αντικαθίσταται με ένα umbraculum ή ombrellino στα Ιταλικά. Αυτό συμβολίζει την έλλειψη ενός Πάπας και επίσης την διακυβέρνηση του Καμεράριου επί των temporalities της Αγίας Έδρας. Ως επιπλέον δείγμα, ο Καμεράριος στολίζει τον θυρεό του με αυτό το σύμβολο κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, το οποίο ακολούθως αφαιρεί αφότου εκλεγεί ένας πάπας. Ο θυρεός του Καμεράριου εμφανίζεται στα αναμνηστικά ευρώ του Βατικανού που κόβονται κατά την διάρκεια αυτής της περιόδους, τα οποία είναι δεκτά σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.

Η μεσοβασιλεία συνήθως κυριαρχείται από την Μάζα για την κηδεία του αποθανόντα πάπα, τις γενικές συνεδριάσεις του κολλεγίου των καρδιναλίων για τον καθορισμό των λεπτομερειών της εκλογής, και τελικά κορυφώνεται με το παπικό κονκλάβιο για να εκλεγεί ο διάδοχος. Αφ' ης στιγμής ένας πάπας έχει εκλεγεί (και χειροτονηθεί επίσκοπος αν είναι απαραίτητο) η sede δεν είναι πλέον κενή, οπότε αυτή η περίοδος λήγει επίσημα. Μετά ακολουθεί η Παπική Ορκωμοσία ή η Παπική Στέψη, ανάλογα με την μορφή της ορκωμοσίας και της investiture που επιλέγει ο νέος πάπας, και η επίσημη παραλαβή της καθέδρας του Αγίου Ιωάννη Λατερανού.

Οι Καρδινάλιοι που είναι παρόντες στη Ρώμη απαιτείται να περιμένουν τουλάχιστον δεκαπέντε ημέρες μετά την έναρξη της μη πληρότητας για το υπόλοιπο του κολλεγίου προτού δυνηθούν να διεξαγάγουν το κονκλάβιο για να εκλέξουν τον νέο Πάπα. Όμως, μετά την παρέλευση είκοσι ημερών, πρέπει να διαξαγάγουν το κονκλάβιο ακόμη και αν κάποιοι καρδινάλιοι είναι απόντες. Μέρες πριν την παραίτηση του, στο Αποστολικό Γράμμα Normas Nonnullas, ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ τροποποίησε τους κανόνες για να επιτραπεί στους Καρδινάλιους να αρχίσουν το κονκλάβιο ταχύτερα αν όλοι οι Καρδινάλιοι είναι παρόντες.^[1] Ιστορικά, οι περίοδοι sede vacante έχουν συχνά υπάρξει αρκετά μακριές, διαρκώντας αρκετούς μήνες, ή ακόμη και χρόνια λόγω των μακριών αδιέξοδων κονκλαβίων. Επί πολλά έτη μέχρι το 1922 η περίοδος από τον θάνατο του Πάπα μέχρι την έναρξη του κονκλαβίου ήταν βραχύτερη, αλλά μετά την αργοπορημένη άφιξη του Ουίλλιαμ Χένρι Καρδινάλιου Ο'Κόνελ επί δύο διαδοχικά κονκλάβια , ο Πίος ΙΑ΄ επεξέτεινε το χρονικό όριο. Με το επόμενο κονκλάβιο το 1939, οι καρδινάλιοι άρχισαν να ταξιδεύουν αεροπορικά.

Η πιο πρόσφατη περίοδος sede vacante της Αγίας Έδρας άρχισε την 1η Μαρτίου 2013^[2], την πρώτη ολόκληρη ημέρα^[3] μετά την παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ΄ στις 19:00 UTC στις 28 Φεβρουαρίου 2013.^[4]

Η τελευταία εκτεταμένη περίοδος χωρίς Πάπα ήταν επί περίπου μισό χρόνο μεταξύ του θανάτου στη φυλακή το Πίου ΣΤ΄ το 1799 και την εκλογή του Πίου Ζ΄ το 1800.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Κατάλογος περιόδων sede vacante στην Αγία Έδρα από τον 19ο αιώνα

Απερχόμενος Πάπας	Επόμενος Πάπας	Έναρξη^[3]	Λήξη	Διάρκεια
Πίος ΣΤ΄	Πίος Ζ΄	30 Αυγούστου 1799	14 Μαρτίου 1800	207 ημέρες
Πίος Ζ΄	Λέων ΙΒ΄	21 Αυγούστου 1823	28 Σεπτεμβρίου 1823	39 ημέρες
Λέων ΙΒ΄	Πίος Η΄	11 Φεβρουαρίου 1829	31 Μαρτίου 1829	49 ημέρες
Πίος Η΄	Γρηγόριος ΙΣΤ΄	1 Δεκεμβρίου 1830	2 Φεβρουαρίου 1831	63 ημέρες
Γρηγόριος ΙΣΤ΄	Πίος Θ΄	2 Ιουνίου 1846	16 Ιουνίου 1846	15 ημέρες
Πίος Θ΄	Λέων ΙΓ΄	8 Φεβρουαρίου 1878	20 Φεβρουαρίου 1878	13 ημέρες
Λέων ΙΓ΄	Πίος Ι΄	21 Ιουλίου 1903	4 Αυγούστου 1903	15 ημέρες
Πίος Ι΄	Βενέδικτος ΙΕ΄	21 Αυγούστου 1914	3 Σεπτεμβρίου 1914	14 ημέρες
Βενέδικτος ΙΕ'	Πίος ΙΑ΄	23 Ιανουαρίου 1922	6 Φεβρουαρίου 1922	15 ημέρες
Pius XI	Πίος ΙΒ΄	11 Φεβρουαρίου 1939	2 Μαρτίου 1939	20 ημέρες
Πίος ΙΒ΄	Ιωάννης ΚΓ΄	10 Οκτωβρίου 1958	28 Οκτωβρίου 1958	19 ημέρες
Ιωάννης ΚΓ΄	Παύλος ΣΤ΄	4 Ιουνίου 1963	21 Ιουνίου 1963	18 ημέρες
Παύλος ΣΤ΄	Ιωάννης Παύλος Α΄	7 Αυγούστου 1978	26 Αυγούστου 1978	20 ημέρες
Ιωάννης Παύλος Α΄	Ιωάννης Παύλος Β΄	29 Σεπτεμβρίου 1978	16 Οκτωβρίου 1978	18 ημέρες
Ιωάννης Παύλος Β΄	Βενέδικτος ΙΣΤ΄	3 Απριλίου 2005	19 Απριλίου 2005	17 ημέρες
Βενέδικτος ΙΣΤ΄	Φραγκίσκος	28 Φεβρουαρίου 2013^[2]	13 Μαρτίου 2013	13 ημέρες
Φραγκίσκος	Λέων ΙΔ'	21 Απριλίου 2025	8 Μαΐου 2025	17 ημέρες

Αναφορές

↑ http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/motu_proprio/documents/hf_ben-xvi_motu-proprio_20130222_normas-nonnullas_en.html
1 2 Η περίοδος της Sede vacante αρχίζει την 1η Μαρτίου. Όλες οι επισκέψεις και οι δραστηριότητες οι οποίες χρειάζονται την παρουσία του Πάπα ακυρώνονται κατά την περίοδο αυτή. Από την 5th para on FR. LOMBARDI: BRIEFING ON PAPAL ACTIVITIES^{[νεκρός σύνδεσμος]}
1 2 Αν και η έδρα γίνεται κανονικά κενή σε περίπτωση θανάτου ή παραίτησης ενός Πάπα, η περίοδος της Sede Vacante δεν αρχίζει μέχει την πρώτη πλήρη ημέρα μετά από αυτά τα γεγονότα. (Ref: Canon law no 203: Canonical computation of time). The dates represented here are the first full day after the see became vacant.
↑ «Declaration of Resignation, News.va, 11 Feb 2013». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2013.

[1] ttp://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/motu_proprio/documents/hf_ben-xvi_motu-proprio_20130222_normas-nonnullas_en.html

[Lombardi-2] 1 2 Η περίοδος της Sede vacante αρχίζει την 1η Μαρτίου. Όλες οι επισκέψεις και οι δραστηριότητες οι οποίες χρειάζονται την παρουσία του Πάπα ακυρώνονται κατά την περίοδο αυτή. Από την 5th para on FR. LOMBARDI: BRIEFING ON PAPAL ACTIVITIES^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[canon203-3] 1 2 Αν και η έδρα γίνεται κανονικά κενή σε περίπτωση θανάτου ή παραίτησης ενός Πάπα, η περίοδος της Sede Vacante δεν αρχίζει μέχει την πρώτη πλήρη ημέρα μετά από αυτά τα γεγονότα. (Ref: Canon law no 203: Canonical computation of time). The dates represented here are the first full day after the see became vacant.

[4] «Declaration of Resignation, News.va, 11 Feb 2013». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]