Τα Βασκικά όρη είναι σύνολο ορεινών όγκων που εντοπίζονται στις ισπανικές περιφέρειες της Χώρας των Βάσκων και Ναβάρας στα βόρεια της Ιβηρικής χερσοννήσου και λειτουργούν ως μορφολογική γέφυρα μεταξύ της Κανταβρικής οροσειράς (στα δυτικά) και των Πυρηναίων (στα ανατολικά).

Τα μοναδικά εδάφη της ιστορικής Χώρας των Βάσκων που εντάχθηκαν στη μουσουλμανική Ιβηρική υπήρξαν η πεδινή Ναβάρα και η Άλαβα που πλήρωναν τον κεφαλικό φόρο (جزْية) η μεν μέχρι το 920 η δε για περίπου έναν αιώνα (μέχρι τα τέλη του 8ου αι.).^[1]

Μπανού Κάσι

Οι Μπάνου Κάσι ήταν οικογένεια της μουσουλμανικής Ιβηρίας, γνωστή για τον πρωταγωνιστικό τους ρόλο στην ανάδειξη του γειτονικού βασιλείου της Παμπλόνα.^[2] Θεωρείται ότι η προέλευση της οικογένειας εντοπίζεται στον Βησιγότθο κυβερνήτη της σημερινής νότιας Ναβάρας και Ριόχα, Κάσιο, ο οποίος, με την μουσουλμανική εισβολή στη χερσόνησο το 714 προσηλυτίστηκε στο Ισλάμ, διατηρώντας έτσι τα εδάφη του που κληροδότησε στους απογόνους του. Από το 842 ξεκίνησε η επέκτασή τους προς τον νότο και τα ανατολικά (μέχρι το 862), φτάνοντας να απορροφήσουν τη μουσουλμανική Σαραγόσα και ολοκληρώνοντάς την μεταξύ 872-902, ενσωματώνοντας τη μουσουλμανική Λιέιδα και Ουέσκα και μεγάλο μέρος των πρόποδων των αραγωνικών και καταλανικών Πυρηναίων.^[3]

778

Η ειρήνη μεταξύ των χριστιανών της Παμπλόνα και των μουσουλμάνων στα νότια διερρήχθη οριστικά τον 10ο αιώνα, με την πρώτη μουσουλμανική επιδρομή να εντοπίζεται στο 920, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του πρώτου ανεξάρτητου κύριου της πόλης της Παμπλόνα, Ίνιγο Αρίστα και ιδρυτή της δυναστείας από την οποία θα προέκυπτε ο πρώτος βασιλιάς της Παμπλόνα, Σάντσο Γκαρθές Α΄.^[4] Μέχρι τότε στην Παμπλόνα κατοικούσαν μουσουλμάνοι και πολλοί χριστιανοί είχαν υιοθετήσει μουσουλμανικά πολιτισμικά στοιχεία όπως αποδεικνύουν τα νεκροταφεία της εποχής. Ο κύριος παράγοντας που απομάκρυνε τους χριστιανούς της επικράτειας από τον μουσουλμανικό έλεγχο ήταν η όλο και αυξανόμενη επιρροή του βασιλείου των Φράγκων, που από το 778 και την αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της Σαραγόσα (που περιελάμβανε τον εμπρησμό της Παμπλόνα και την ήττα μέρους των στρατευμάτων του στη Ρονθεσβάγιες) δεν είχαν πάψει να προσπαθούν να διεισδήσουν στην περιοχή.^[5]

Μέχρι και τον 7ο αιώνα μεγάλο μέρος των κατοίκων παρέμειναν παγανιστές δεδομένου ότι στα νεκροταφεία τους δεν εντοπίζονται χριστιανικά σύμβολα.^[6] Csa, Csb

Cwa, Cwb, Cwc

Cfb, Cfc

Dsa, Dsb, Dsc, Dsd

Ηπειρωτικό κλίμα

Υφίσταται μεγάλη ποικιλία ηπειρωτικών κλιμάτων, με όλα τους να έχουν ως κοινό στοιχείο τις ακραίες θερμοκρασίες.

· Ηπειρωτικό ψυχρό, σιβηριανό: το πιο ακραίο, χαρακτηριστικό της Σιβηρίας και του κεντρο-ανατολικού Καναδά. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι χαμηλότερη των 0 °C, με τεράστια διακύμανση της θερμοκρασίας (< 50 °C), μακρείς χειμώνες και σύντομα καλοκαίρια.

· Μουσωνικό ηπειρωτικό κλίμα ή κλίμα της Μαντζουρίας: ηπιότερο του ηπειρωτικού ψυχρού, χαρακτηρίζεται από θερμότερα καλοκαίρια. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι υψηλότερη των 0 °C αλλά χαμηλότερη των 10 °C και παρουσιάζει μια περίοδο βροχοπτώσεων που φτάνουν τα 500 mm. Είναι παρόμοιο με το μουσωνικό εύκρατο κλίμα μόνο που παρουσιάζει μεγαλύτερες διακυμάνσεις θερμοκρασίας.

· Υγρό ηπειρωτικό: ίδιον της Ευρωπαϊκής Ρωσίας, του μεγαλύτερου μέρους της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, των κεντρικών και ΒΑ ΗΠΑ και του ΝΑ Καναδά. Ομοιάζει με το κλίμα της Μαντζουρίας με τη διαφορά ότι χαρακτηρίζεται από χαμηλότερες μέσες θερμοκρασίες και πιο άναρχες και λιγότερες βροχοπτώσεις.

· Υποπολικό κλίμα: ίδιον του Πολικού Κύκλου με πολύ ψυχρούς χειμώνες και ήπια καλοκαίρια.

· Ξηρό ηπειρωτικό: Μογκολία

Υγρό ηπειρωτικό

Το υγρό ηπειρωτικό κλίμα (D και τρίτο γράμμα a ή b) είναι τύπος κλίματος που χαρακτηρίζεται από σημαντικές εποχιακές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας με θερμά (και συχνά υγρά) καλοκαίρια και ψυχρούς (ορισμένες φορές ιδιαίτερα ψυχρούς στις βόρειες περιοχές) χειμώνες, με σταθερά επίπεδα υετού κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου.

Για να ενταχθεί ένα κλίμα σε αυτή την κατηγορία, η μέση θερμοκρασία του κρυότερου μήνα πρέπει να είναι < −3 °C ή < 0 °C, με τέσσερις τουλάχιστον μήνες με θερμοκρασίες ίσες ή υψηλότερες των 10 °C και να μην είναι ξηρό ή ημίξηρο.

Τα υγρά ηπειρωτικά κλίματα εντοπίζονται συνήθως μεταξύ τα γεωγραφικά πλάτη 40° Β και 60° Β, στην κεντρική και ΒΑ Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και Ασία. Παραθαλάσσιες περιοχές όπως η Σκανδιναβία, η Νέα Σκωτία και η Νέα Γη και Λαμπραντόρ επηρεάζονται ιδιαίτερα από τον ωκεανό, φτάνοντας μετά βίας τα όρια παγετού τον χειμώνα και έχοντας δροσερά καλοκαίρια. Αντίθετα, περιοχές με πιο ξεκάθαρο ηπειρωτικό χαρακτήρα όπως η Σιβηρία, ο κεντρικός νότιος Καναδάς, η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών στη Βόρεια Αμερική παρουσιάζουν ψυχρότερους χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια

Ορισμοί

Το όριο που έθεσε ο Κέππεν για να ορίσει τη μέση θερμοκρασία του κρυότερου μήνα ως μικρότερο των −3 °C (μαζί με το τυπικό 0 °C) αντιστοιχούσε στην ισόθερμη γραμμή που δήλωνε την νοτιότερη εξάπλωση των περιοχών που παρουσιάζουν μαζικές συγκεντρώσεις χιονιού. Αντίστοιχα, το όριο των 10 °C φαίνεται να είναι η ελάχιστη θερμοκρασία που επιτρέπει την ανάπτυξη δέντρων.

Το δεύτερο γράμμα της κατάταξης του Κέππεν (s, w ή f) ορίζει την εποχιακή βροχόπτωση ως εξής:

· s: Ξηρό καλοκαίρι: ο ξηρότερος μήνας λαμβάνει λιγότερο από 40 mm βροχόπτωσης και έχει λιγότερο από 1/3 από την βροχόπτωση του υγρότερου χειμερινού μήνα.

· w: Ξηρός χειμώνας: ο ξηρότερος μήνας του χειμώνα λαμβάνει λιγότερο από το 1/10 της βροχόπτωσης του υγρότερου καλοκαιρινού μήνα.

· f: Δίχως ξηρή εποχή, υγρό ηπειρωτικό κλίμα.

Το τρίτο γράμμα υποδηλώνει την ένταση της ζέστης το καλοκαίρι:

· a: Θερμό καλοκαίρι, ο θερμότερος μήνας κατά μέσο όρο φτάνει τουλάχιστον του 22 °C

· b: Ήπιο καλοκαίρι: ο θερμότερος μήνας κατά μέσο όρο δεν φτάνει τους 22 °C ενώ τέσσερις μήνες τουλάχιστον έχουν ένα μέσο όρο υψηλότερο από 10 °C.

Βλάστηση

Τα δάση είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό αυτών των κλιμάτων. Τυπικά μεγαοικοσυστήματα αποτελούν οι εύκρατοι δασότοποι και λιβάδια, εύκρατα φυλλοβόλα (το φθινόπωρο), αειθαλή και κωνοφόρα δάση. Σε υγρότερες περιοχές εντοπίζονται σφένδαμοι, έλατα, ελάτες, βελανιδιές και πεύκα.

Κλίματα με θερμό καλοκαίρι

Τα ηπειρωτικά κλίματα με θερμά καλοκαίρια παρουσιάζουν μια ελάχιστη μέση θερμοκρασία υψηλότερη των 22 °C κατά τον θερμότερο μήνα τους. Δεδομένου ότι τέτοιες περιοχές υπάρχουν μόνο στο βόρειο ημισφαίριο, ο θερμότερος μήνας είναι συνήθως ο Ιούλιος ή ο Αύγουστος. Οι περίοδοι χωρίς παγετό διαρκούν μεταξύ τεσσάρων και επτά μηνών.

Στη Βόρεια Αμερική τέτοιο κλίμα χαρακτηρίζει το Τορόντο και ορισμένες περιοχές των κεντρικών και ανατολικών ΗΠΑ, ανατολικά του 100ού μεσημβρινού προς τον Ατλαντικό. Οι δυτικές πολιτείες των κεντρικών ΗΠΑ (Μοντάνα, Ουαϊόμινγκ, νότιο Άινταχο, ανατολικό Ουάσινγκτον, κλπ.), παρότι παρουσιάζουν θερμικά χαρακτηριστικά ανάλογα του κλίματος Dfa, εντάσσονται συνήθως στην κατηγορία της ψυχρής στέπας λόγω του ξηρού χαρακτήρα τους.

Στο ανατολικό ημισφαίριο, αυτό το κλίμα εντοπίζεται στο εσωτερικό της Ευρασίας, την ανατολική κεντρική Ασία και ορισμένα μέρη της Ινδίας. Στην Ευρώπη τέτοιο κλίμα παρουσιάζουν οι χώρες της Μαύρης Θάλασσας (νότια Ουκρανία, νότια Ρωσία, νότια Μολδαβία, Σερβία, νότια Ρουμανία και Βουλγαρία) παρότι συνήθως τείνουν προς το ημίξερο κλίμα. Στην ανατολική Ασία, οι περιοχές με αυτό το κλίμα χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερο επίπεδο υετού το καλοκαίρι σε σχέση με το χειμώνα (μια τάση παρόμοια με τους μουσώνες) και χαμηλότερες θερμοκρασίες τον χειμώνα λόγω της επιρροής του Σιβηρικού Αντικυκλώνα. Επίσης λαμβάνουν λιγότερη χιονόπτωση, με εξαίρεση την δυτική Ιαπωνία που παρουσιάζει ισχυρές χιονοπτώσεις. Επίσης, στη Βόρεια Κίνα, τη Μαντζουρία και την Κορεατική χερσόνησο υφίσταται μια παραλλαγή με ξηρότερους χειμώνες και καλοκαιρινές βροχοπτώσεις μουσωνικού τύπου. Οι γειτονικές περιοχές τους στην Κεντρική Ασία, την ΒΔ Κίνα και τη νότια Μογκολία κατατάσσονται ως ψυχρές στέπες ή ψυχρές έρημοι λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων.

Εύκρατο

Όσον αφορά τη θερμοκρασία, το εύκρατο κλίμα παρουσιάζει μέσες ετήσιες θερμοκρασίες της τάξης των 18 °C και μέσο επίπεδο ετήσιου υετού μεταξύ 600 και 2000 mm. Οι κύριες υποκατηγορίες του είναι το ωκεάνιο (Cf), μεσογειακό (Cs) και υποτροπικό υγρό «κινεζικό» κλίμα (Cw).

Μια περιοχή με εύκρατο κλίμα παρουσιάζει έναν μέσο ετήσιο όρο θερμοκρασιών μεγαλύτερο των 10 °C με αρκετές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του έτους, και -3 y 18 °C κατά τους κρύους μήνες. Χαρακτηρίζεται από τέσσερις εποχές ξεκάθαρα διαχωρισμένες: σχετικά θερμό καλοκαίρι, φθινόπωρο με σταδιακά μειούμενες θερμοκρασίες, ψυχρό χειμώνα και άνοιξη με σταδιακά αυξανόμενες θερμοκρασίες. Το επίπεδο υγρασίας εξαρτάται από τη γεωγραφική θέση της κάθε περιοχής.

Το τρίτο γράμμα της κατάταξης αναφέρεται στις θερμοκρασίες του καλοκαιριού:

a: η μέση θερμοκρασία του πιο θερμού μήνα είναι υψηλότερη των 22 °C

b: η μέση θερμοκρασία του πιο θερμού μήνα είναι χαμηλότερη των 22°C και τέσσερις τουλάχιστον μήνες παρουσιάζουν μέσες θερμοκρασίες υψηλότερες των 10 °C

c: τρεις ή λιγότεροι μήνες παρουσιάζουν μέσες θερμοκρασίες υψηλότερες των 10 °C

Cwa και Cfa: υποτροπικό υγρό κλίμα

Τύπος υποτροπικού κλίματος που εντοπίζεται σε μέσα γεωγραφικά πλάτη, με θερμά και υγρά καλοκαίρια και δροσερούς και ξηρούς χειμώνες, αποτελώντας το μόνο εύκρατο κλίμα με υγρό καλοκαίρι. Είναι χαρακτηριστικό πόλεων όπως το Μπουένος Άιρες, το Μιλάνο, το Σάο Πάουλο, η Ατλάντα ή η Σεούλ.

Csa και Csb: μεσογειακό κλίμα

Αυτό το κλίμα εντοπίζεται μεταξύ των γεωγραφικών πλατών 35 και 45 Β και είναι το μοναδικό κατά το οποίο ο χειμώνας ταυτίζεται με την εποχή των βροχών, δεδομένου ότι το καλοκαίρι τα επίπεδα υετού είναι σχεδόν μηδενικά. Οι χειμώνες είναι σχετικά ήπιοι λόγω των θαλάσσιων ρευμάτων που πνέουν ενώ τα καλοκαίρια είναι ιδιαίτερα θερμά και ξηρά, λόγω των βαρομετρικών κέντρων υψηλής πίεσης. Είναι παρόν στις παραλιακές κυρίως περιοχές της Μεσογείου, την Καλιφόρνια, το Όρεγκον και την κεντρική Χιλή.

Cfb, Cfc, Cwb y Cwc: ωκεάνιο κλίμα

Τα εύκρατα ωκεάνια κλίματα εντοπίζονται μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους 45 και 55 Β, δίπλα στα μεσογειακά κλίματα (εκτός από την Αυστραλία). Παρουσιάζουν δροσερά και νεφελώδη καλοκαίρια με ήπιους χειμώνες.

Εύκρατο κλίμα λόγω υψομέτρου

Αυτό το κλίμα εντοπίζεται σε περιοχές με υψηλό υψόμετρο που χαρακτηρίζονται από δροσερότερες θερμοκρασίες σε σχέση με τις γειτονικές τους περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο και ιδιαίτερα στους τροπικούς. Ιδιαίτερα εκεί, η θερμοκρασία μειώνεται κατά 1°C με κάθε 150 ή 200 μέτρα υψομετρικής διαφοράς. Τέτοιες περιοχές είναι οι ορεινές ζώνες του Μεξικού, της Κεντρικής Αμερικής και των Άνδεων όπως και τα υψώματα της ανατολικής Αφρικής. Ανάλογα με το βροχομετρικό τους καθεστώς μπορούν να ενταχθούν σε οποιοδήποτε από τα προαναφερθέντα τρία είδη εύκρατων κλιμάτων (κινεζικό, μεσογειακό ή ωκεάνιο). Πόλεις όπως η Πόλη του Μεξικού, η Μπογοτά, η Λα Πας, η Αντίς Αμπέμπα ή το Μεδεγίν χαρακτηρίζονται από τέτοιο κλίμα.

Aguilera Arilla et al. (2009), Geografía general I. Geografía Física. Μαδρίτη: UNED

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 12:22.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 16:22.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 15:50.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 19:30.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 26:26.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 35:29.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

[1] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 12:22.

[2] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 16:22.

[3] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 15:50.

[4] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 19:30.

[5] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 26:26.

[6] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.». Λεπτό 35:29.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]