Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τύπος του Λάιμπνιτς για τις ορίζουσες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Στην άλγεβρα, ο τύπος Λάιμπνιτς[1], που έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Γκότφριντ Λάιμπνιτς, καθορίζει την ορίζουσα ενός τετραγωνικού πίνακα ως προς τις μεταθέσεις των στοιχείων του πίνακα[2]. Αν ο είναι ένας πίνακας, όπου είναι η εγγραφή στην -th γραμμή και -th στήλη του , ο τύπος είναι ο εξής

όπου είναι η συνάρτηση προσήμου των μεταθέσεων στην ομάδα μεταθέσεων , η οποία επιστρέφει και για ζυγές και περιττές μεταθέσεις, αντίστοιχα.

Ένας άλλος συνήθης συμβολισμός που χρησιμοποιείται για τον τύπο είναι σε όρους του συμβόλου Λεβί-Κιβίτα και κάνει χρήση του συμβολισμού του αθροίσματος του Αϊνστάιν, όπου γίνεται

που μπορεί να είναι πιο οικεία στους φυσικούς.

Η άμεση αξιολόγηση του τύπου Λάιμπνιτς από τον ορισμό απαιτεί πράξεις γενικά - δηλαδή έναν αριθμό πράξεων ασυμπτωτικά ανάλογο του παραγοντικό- επειδή είναι ο αριθμός των μεταθέσεων τάξης-. Αυτό είναι πρακτικά δύσκολο ακόμη και για σχετικά μικρά . Αντ' αυτού, η ορίζουσα μπορεί να εκτιμηθεί σε πράξεις σχηματίζοντας την LU αποσύνθεση (συνήθως μέσω απαλοιφής Γκάους ή παρόμοιων μεθόδων), οπότε και οι ορίζουσες των τριγωνικών πινάκων και είναι απλά τα γινόμενα των διαγώνιων καταχωρήσεων τους. (Στις πρακτικές εφαρμογές της αριθμητικής γραμμικής άλγεβρας, ωστόσο, σπάνια απαιτείται ρητός υπολογισμός της ορίζουσας). Βλέπε, για παράδειγμα, Trefethen & Bau (1997). Η ορίζουσα μπορεί επίσης να εκτιμηθεί σε λιγότερες από πράξεις αναγάγοντας το πρόβλημα σε πολλαπλασιασμό πινάκων, αλλά οι περισσότεροι τέτοιοι αλγόριθμοι δεν είναι πρακτικοί.

Τυπική δήλωση και απόδειξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεώρημα. Υπάρχει ακριβώς μία συνάρτηση η οποία είναι εναλλασσόμενη πολυγραμμική ως προς τις στήλες και τέτοια ώστε [3][4].

Απόδειξη.

Μοναδικότητα: Έστω μια τέτοια συνάρτηση, και έστω ένας πίνακας. Καλούμε την -th στήλη του , δηλαδή , έτσι ώστε

Επίσης, έστω το -th διάνυσμα στήλης του πίνακα ταυτότητας.

Τώρα γράφουμε κάθε ένα από τα ως προς το , δηλ.

.

Καθώς η είναι πολυγραμμική, έχουμε

Από την εναλλαγή προκύπτει ότι κάθε όρος με επαναλαμβανόμενους δείκτες είναι μηδενικός. Το άθροισμα μπορεί επομένως να περιοριστεί σε πλειάδες με μη επαναλαμβανόμενους δείκτες, δηλαδή μεταθέσεις:

Επειδή το F είναι εναλλασσόμενο, οι στήλες μπορούν να αντικατασταθούν μέχρι να γίνει η ταυτότητα. Η συνάρτηση προσήμου ορίζεται για να μετρά τον αριθμό των απαραίτητων ανταλλαγών και να λαμβάνει υπόψη την αλλαγή προσήμου που προκύπτει. Τελικά παίρνουμε:

καθώς το απαιτείται να είναι ίσο με .

Επομένως, καμία συνάρτηση εκτός από τη συνάρτηση που ορίζεται από τον τύπο Λάιμπνιτς δεν μπορεί να είναι μια πολυγραμμική εναλλασσόμενη συνάρτηση με .

Ύπαρξη: Μπορούμε τώρα να δείξουμε ότι η F, όπου F είναι η συνάρτηση που ορίζεται από τον τύπο του Λάιμπνιτς, έχει αυτές τις τρεις ιδιότητες.

Πολυγραμμικό

Εναλλασσόμενο

Για κάθε έστω η πλειάδα που ισούται με με τους δείκτες και αλλαγμένους.

Έτσι, αν τότε .

Τέλος, :

Έτσι, οι μόνες εναλλασσόμενες πολυγραμμικές συναρτήσεις με περιορίζονται στη συνάρτηση που ορίζεται από τον τύπο του Λάιμπνιτς, και στην πραγματικότητα διαθέτει επίσης αυτές τις τρεις ιδιότητες. Επομένως, η ορίζουσα μπορεί να οριστεί ως η μόνη συνάρτηση με αυτές τις τρεις ιδιότητες.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. «Linear Algebra with Mathematica». www.cfm.brown.edu. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2024. 
  2. «DETERMINANTS - University of Illinois Urbana-Champaign» (PDF). 
  3. «More Determinants - 11.1.3 Theorem (Leibniz formula)» (PDF). 
  4. Obsieger, Boris (25 Οκτωβρίου 2013). Numerical Methods I - Basis and Fundamentals. university-books.eu. ISBN 978-953-7919-02-3.