Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ

Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ
	Bibiheybət məscidi
Είδος	τζαμί και πρώην κτίριο ή κατασκευή
Αρχιτεκτονική	ισλαμική αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°18′31″N 49°49′13″E
Θρήσκευμα	Ισλάμ
Διοικητική υπαγωγή	Μπακού και Bibiheybət
Χώρα	Αζερμπαϊτζάν
Έναρξη κατασκευής	1281
Αρχιτέκτονας	Μαχμούντ ίμπν Σάντ
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 40°18′31″N 49°49′13″E / 40.30861°N 49.82028°E / 40.30861; 49.82028

Το Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ (αζερικά: Bibiheybət məscidi‎‎) είναι ιστορικό τζαμί στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Η υπάρχουσα κατασκευή, που χτίστηκε τη δεκαετία του 1990, είναι μια αναπαράσταση του τζαμιού με το ίδιο όνομα που χτίστηκε τον 13ο αιώνα από τον Σιρβανσάχ Φαρουχζάντ Ιλ Ιμπν Αχσιτάν Ιλ, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Μπολσεβίκους το 1936.

Το Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ περιλαμβάνει τον τάφο της Ουκέιμα Χανούμ (απόγονο του Προφήτη Μωάμεθ), και σήμερα είναι το πνευματικό κέντρο για τους Μουσουλμάνους της περιοχής και ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ισλαμικής αρχιτεκτονικής στο Αζερμπαϊτζάν.

Μερικές φορές είναι γνωστό ως «τζαμί της Φατίμα», όπως το ονόμασε ο Αλέξανδρος Δουμάς όταν περιέγραψε το τζαμί κατά την επίσκεψή του τη δεκαετία του 1850.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τζαμί χτίστηκε πάνω από τον τάφο της κόρης του έβδομου Σιίτη Ιμάμη, του Μούσα αλ-Καντίμ, ο οποίος κατέφυγε στο Μπακού από τις διώξεις το Χαλιφάτο των Αββασιδών. Στον τάφο υπάρχει σκαλισμένη επιγραφή σε μια πέτρα που δείχνει ότι η Ουκέιμα Χανούμ ανήκει στην ιερή οικογένεια: «Εδώ θάφτηκε η Ουκέιμα Χανούμ, απόγονος του προφήτη Μωάμεθ, εγγονή του έκτου Ιμάμη, Τζαφάρ αλ-Σαντίκ, κόρη του ο έβδομου Ιμάμη, Μούσα αλ-Καντίμ, αδελφή του όγδοου Ιμάμη, Άλι αλ-Ρίντα».^[1]

Άποψη του παλιού τζαμιού πριν από την αποκατάσταση το 1911.

Με βάση τα γραπτά στον νότιο τοίχο ενός τζαμιού, οι ιστορικοί αποδίδουν την κατασκευή στα τέλη του 13ου αιώνα. Η αραβική επιγραφή στον τοίχο του τζαμιού γράφει: «Έργο του Μαχμούντ ίμπν Σάντ», που είναι ο ίδιος αρχιτέκτονας που έχτισε το Φρούριο του Ναρνταράν κοντά στο Μπακού.^[2]^[3]

Ο Χατζί Σεΐχης Σαρίφ ήταν μεταξύ πολλών Μουσουλμάνων που είναι θαμμένοι κοντά στο τζαμί. Έφτασε στο Μπακού για να διαδώσει τον Σουφισμό και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του σε αυτό το τζαμί.^[2]

Ο διάσημος Γάλλος συγγραφέας, Αλέξανδρος Δουμάς, ο οποίος επισκέφτηκε το τζαμί τη δεκαετία του 1840, στο βιβλίο του «Ο Κόσμος» έγραψε: Το τζαμί - ένας τόπος λατρείας για στείρες γυναίκες, έρχονται εδώ με τα πόδια, προσκυνούν και μέσα σε ένα χρόνο αποκτούν την ικανότητα να γεννήσουν.

Το 1911, ο προστάτης του Μπακού, Αλασγκάρ Αγκά Νταντάσοφ, μαζί με τον αρχιτέκτονα Χατζί Ναγιάφ, κατασκεύασαν ένα νέο κτίριο του τζαμιού. Επίσης, η ανακατασκευή του τάφου και του παλιού τζαμιού πήρε κυβική μορφή.

Καταστροφή του τζαμιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας στο Αζερμπαϊτζάν το 1920, οι Μπολσεβίκοι άρχισαν να επιτίθενται εναντίον οτιδήποτε είχε σχέση με τη θρησκεία. Το Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ, μαζί με τον Ρωσικό Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό Αλέξανδρου Νιέφσκι του Μπακού και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Άμωμης Σύλληψης έγιναν στόχος του νέου καθεστώτος. Το τζαμί ανατινάχθηκε το 1934 ως αποτέλεσμα της σοβιετικής αντιθρησκευτικής εκστρατείας.^[1]^[4]

Μόνο μετά την καταστροφή του τζαμιού, την ίδια χρονιά στη Μόσχα, η σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε τη συντήρηση αρχιτεκτονικών μνημείων ιστορικής σημασίας, ενώ ο πρόεδρος της Αζκομσταρίσα Σαλάμοφ, καταδικάστηκε σε 20ετή εξορία στη Σιβηρία για την καταστροφή του τζαμιού.^[1]

Ανακατασκευή του τζαμιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1994, αφού το Αζερμπαϊτζάν κέρδισε την ανεξαρτησία του, ο τότε πρόεδρος, Χεϊντάρ Αλίγιεφ, διέταξε την κατασκευή ενός νέου κτιρίου για το Τζαμί Μπίμπι-Χέιμπατ στο ίδιο σημείο όπου καταστράφηκε.^[1] Η διάταξη και το μέγεθος του συγκροτήματος αποκαταστάθηκαν το 1980 με βάση φωτογραφίες που τραβήχτηκαν λίγο πριν την έκρηξη. Τα αρχεία διαφόρων περιηγητών, συμπεριλαμβανομένου του σημαντικού ρόλου που έπαιξε ένα μικρό άρθρο του Γ. Σαντίγκ, που γράφτηκε το 1925, το οποίο περιέγραφε την κατάσταση του συγκροτήματος του τζαμιού στα μέσα της δεκαετίας του 1920, έπαιξαν επίσης καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση του τζαμιού.

Μια τελετή αφιερώματος, στην οποία παρευρέθηκε ο Πρόεδρος Χεϊντάρ Αλίγιεφ, πραγματοποιήθηκε στις 11 Ιουλίου 1997.^[1] Τον Μάιο του 1999 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του νέου τζαμιού, ενώ το 2008 αποκαλύφθηκαν ένα μνημείο του Σιρβανσάχ Φαρουχζάντε και του Χεϊντάρ Αλίγιεφ.

Το τζαμί ανακατασκευάστηκε και διευρύνθηκε με προεδρικό διάταγμα το 2005. Έχουν κατασκευαστεί νέες αίθουσες για την εξασφάλιση της διευκόλυνσης των προσκυνητών.^[5]