Ταξιάρχης Βελιδιού
| Ταξιάρχης Βελιδιού | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°23′46″N 24°26′1″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Κύθνου |
| Χώρα | Ελλάδα |
| δεδομένα (π) | |
Ο Ταξιάρχης Βελιδιού είναι ορθόδοξη εκκλησία στην Κύθνο. Βρίσκεται ανάμεσα στη Χώρα και στη Δρυοπίδα[1] στη θέση Βελίδι.
Αρχιτεκτονική ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ταξιάρχης του Βελιδιού έχει αρχιτεκτονική βασιλικής με τρούλο[1][2]. Εξωτερικά ο ναός είναι λευκός και πέτρινος με τετράγωνη κάτοψη και τρούλο θολωτό, ελαφρά κωνικό στο τελείωμά του[3]. Η μοναδική είσοδος του ναού βρίσκεται στη δυτική πλευρά του. Πριν την πόρτα της εισόδου έχει χτιστεί νάρθηκας. Εξωτερικά του νάρθηκα, αριστερά και δεξιά, αντίστοιχα, υπάρχουν σκάλες που οδηγούν στις στέγες του ναού. Πάνω από τον νάρθηκα βρίσκεται το μικρό καμπαναριό[4]. Ο ναός αποτελείται από τρία μέρη, τα κλίτη[σημ. 1], που έχουν σχεδόν το ίδιο πλάτος και είναι σκεπασμένα από κτιστές ημικυκλικές καμάρες. Το μεσαίο κλίτος συνδέεται με την είσοδο του ναού και καταλήγει στην Αγία Τράπεζα[3].
Εσωτερικά το τέμπλο του ναού είναι ξύλινο, με χρώμα κυανό και χρυσοκαφέ αποχρώσεις. Έχει μόνο ένα άνοιγμα, αυτό της ξυλόγλυπτης Ωραίας Πύλης και αποτελείται από 3 μέρη. Στο κάτω μέρος βρίσκονται δύο θωράκια[σημ. 2], ένα από τα οποία καλύπτεται από νεότερη εικόνα. Το μεσαίο μέρος περιλαμβάνει δύο δεσποτικές εικόνες[σημ. 3]. Το ψηλότερο μέρος περιλαμβάνει το επιστύλιο με 11 εικόνες του δωδεκάορτου[σημ. 4] και είναι στολισμένο με ανάγλυφα μοτίβα λουλουδιών και αμπελόφυλλων. Στο ψηλότερο και πιο κεντρικό σημείο του, στην επίστεψη, υπάρχει ένας σταυρός, κομμάτια του οποίου λείπουν. Κατά μήκος του τέμπλου βρίσκονται επίσης τέσσερις ξυλόγλυπτοι πεσσοί[σημ. 5] που καταλήγουν σε γλυπτά κιονόκρανα στην κορυφή[5].
Τα βημόθυρα[σημ. 6] της Ωραίας Πύλης και η επίστεψη του τέμπλου δεν παρουσιάζουν την ίδια τεχνοτροπία με τον υπόλοιπο ναό, γιατί είναι μεταγενέστερα[6].
Το φως στον ναό μπαίνει από τέσσερα μικρά παράθυρα στον τρούλο, ένα στην αψίδα του ιερού[σημ. 7] και δύο πιο μεγάλα στη νότια πλευρά. Επίσης στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν ηχητικά αγγεία[σημ. 8] για την καλύτερη ποιότητα ήχου στις λειτουργίες.
Ιστορική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναός κατασκευάστηκε κατά τον 16ο αιώνα και αρχικά λειτουργούσε ως Καθολικό μοναστήρι[1]. Σύμφωνα με πληροφορίες αργότερα λειτουργούσε και ως μικτός ναός, δηλαδή, καθολικός και ορθόδοξος ταυτόχρονα[7]. Μετά την απελευθέρωση σταμάτησε να είναι μοναστήρι, γιατί η Αντιβασιλεία έπαψε τη λειτουργία των μοναστηριών που είχαν λίγους μοναχούς[8]. Αναφέρεται πως μερικά χρόνια αργότερα έγινε μετόχι της μονής Ταξιαρχών Σερίφου. Πλέον σώζεται μόνο η εκκλησία και τα κελιά των μοναχών χρησιμοποιούνται ως κελαρικά[σημ. 9]. Λειτουργεί ως ορθόδοξη εκκλησία και έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο[9], καθώς αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής των ναών του νησιού.
Εορτασμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναός λειτουργείται μια φορά το χρόνο. Ο Σύνδεσμος Επαγγελματιών Δρυοπίδας και Κύθνου έχει αναλάβει τη συντήρηση και καθαριότητα του χώρου. Ο ίδιος Σύνδεσμος οργανώνει πανηγύρι, όταν λειτουργεί ο ναός[10]. Κάθε 4 χρόνια η εικόνα της Παναγιάς Κανάλας μεταφέρεται από την Κανάλα στην εκκλησία της Δρυοπίδας και από εκεί στη Χώρα. Τότε γίνεται πομπή η οποία σταματάει στον Ταξιάρχη του Βελιδιού, προκειμένου να ξεκουραστούν οι πιστοί.
Εξωτερικές όψεις ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Δυτική πλευρά -
Είσοδος, νάρθηκας, καμπαναριό -
Τρία κλίτη -
Τρούλος -
Καμπαναριό Βελιδιού
Εσωτερικές όψεις ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Πανόραμα εσωτερικού Ταξιάρχη Βελιδιού -
Σταυρός και Δωδεκάορτο τέμπλου
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Κλίτος είναι το ένα από τα τρία μέρη μιας βασιλικής.
- ↑ Το κάτω μέρος του τέμπλου πάνω στο οποίο βρίσκονται εικόνες.
- ↑ Κεντρικές εικόνες του τέμπλου. Η δεξιά είναι του Χριστού και η αριστερή της Παναγίας. Δίπλα από την εικόνα του Χριστού βρίσκεται πάντα η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου ή η εικόνα του Αγίου της εκκλησίας.
- ↑ Το σύνολο δώδεκα σημαντικών εορτών του εκκλησιαστικού λειτουργικού έτους της Ορθοδοξίας.
- ↑ Πεσσοί είναι τετράγωνες κολόνες που λειτουργούν ως στηρίγματα.
- ↑ Το ένα από τα δυο φύλλα της Ωραία Πύλης.
- ↑ Τμήμα κάθε χριστιανικού ναού μέσα στο οποίο βρίσκεται η Αγία Τράπεζα.
- ↑ Τρύπες διαμπερείς οι οποίες βοηθούν στον ήχο.
- ↑ Βοηθητικοί χώροι δίπλα σε εκκλησίες.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Αγναντοπούλου, σελ. 399
- ↑ Βασιλειάδης, σελ. 330
- ↑ 3,0 3,1 Σύνδεσμος Κυθνίων, σσ. 99-100
- ↑ Σύνδεσμος Κυθνίων, σελ. 100
- ↑ Αγναντοπούλου, σσ. 399-401
- ↑ Αγναντοπούλου, σελ. 403
- ↑ Βασιλειάδης, σελ. 343
- ↑ Ταξιάρχης στο Βελίδι
- ↑ «http://listedmonuments.culture.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2023. Εξωτερικός σύνδεσμος στο
|title=(βοήθεια) - ↑ «Πανηγύρια της Κύθνου». Κύθνος. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2023.
Βιβλιογραφικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αγναντοπούλου Ευαγγελία. Δ. (2020). Διδακτορική διατριβή: Το ξύλο στην πολιτιστική κληρονομιά των Κυκλάδων: Είδη, χρήσεις, προστασία. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
- Βασιλειάδης, Δ. (1958). Από τας εκκλησίας της νήσου Κύθνου. Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών (τόμος ΚΗ’): 324-361.
- Λεβαντής Γιάννης Φ., επιμ. (2000). Το Μοναστήρι Παναγιάς Νικούς και η Σχολή Μακαρίου. Ο Ταξιάρχης του Βελιδιού. Αθήνα: Σύνδεσμος Κυθνίων.