Τάρια Τούρουνεν

Τάρια Τούρουνεν
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Tarja Turunen (Φινλανδικά)
Ψευδώνυμο	Tarja
Γέννηση	17  Αυγούστου 1977 Puhos
Κατοικία	Ανδαλουσία
Χώρα πολιτογράφησης	Φινλανδία
Σπουδές	Ακαδημία Σιμπέλιους και Hochschule für Musik Karlsruhe
Ιδιότητα	Καλλιτέχνις Μουσικός Τραγουδίστρια Στιχουργός Μουσικοσυνθέτρια Πιανίστα
Σύζυγος	Marcelo Cabuli (από 2003)
Όργανα	πιάνο και φωνή
Είδος τέχνης	Μουσική Τέχνη
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Η Τάρια Τούρουνεν (Tarja Soile Susanna Turunen-Cabuli, 17 Αυγούστου 1977) είναι Φινλανδή τραγουδίστρια κλασικής φωνητικής εκπαίδευσης. Είναι επίσης, μουσικοσυνθέτρια και στιχουργός. Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα φινλανδικά πρόσωπα στον κόσμο της μουσικής.

Ξεκίνησε επίσημα την καριέρα της, το 1996, τραγουδώντας ως φοιτήτρια της Μουσικής Ακαδημίας Σιμπέλιους, στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, σε κλασικά κονσέρτα. Το 1999 ολοκλήρωσε επιτυχώς σπουδές της, μετά από τέσσερα χρονια, στη φινλανδική Ακαδημία Σιμπέλιους, και συνέχισε για μια άλλη τετραετία, τις σπουδές της στη Γερμανία, στο Μουσικό Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης, και το 2003 ολοκλήρωσε επίσης με επιτυχία τις σπουδές της, αποκτώντας δίπλωμα φωνητικής διδασκαλίας αλλά και διπλώματα που πιστοποιούν τη γνώση μουσικών οργάνων, όπως πιάνο, βιολί, κλπ.

Συνεχίζει, μέχρι σήμερα, την καριέρα της στην κλασική μουσική, παράλληλα με τη χέβυ μέταλ. Έχει μια ιδιαίτερη επαφή με τα δύο αυτά είδη τραγουδιού, τα λατρεύει και απολαμβάνει να πειραματίζεται μουσικά, αναφέροντας πως όσο διαφορετικά και αν είναι μεταξύ τους, έχουν πάρα πολλές ομοιότητες στα έντονα συναισθήματα που εκφράζουν, τα οποία είναι εξίσου στομφώδη και πομπώδη. Άλλωστε, η Τάρια, όπως η ίδια έχει αναφέρει, αγαπάει την καλή μουσική σε όλες τις μορφές της, είτε πρόκειται για ποπ, είτε για τζαζ, είτε για οποιοδήποτε άλλο είδος.

Έγινε κυρίως γνωστή ως τραγουδίστρια του Φινλανδικού συγκροτήματος οπερατικής χέβι μέταλ μουσικής Nightwish, που ίδρυσε μαζί με τους Τουόμας Χολοπάινεν και Έμπου Βουόρινεν το 1997. Αποχώρησε από το συγκρότημα στα τέλη του 2006 μετά από δέκα χρόνια. Έκτότε έχει διαγράψει μια πάρα πολύ επιτυχημένη μουσική καριέρα, διεθνώς.

Τα είδη και οι υποκατηγορίες της μουσικής που έχει ερμηνεύσει είναι τα εξής: Οπερατικό Μέταλ, Χέβυ Μέταλ, Γκόθικ Μεταλ, Ατμοσφαιρικό Μέταλ, Πάουερ Μέταλ, Επικό Μέταλ, Μελωδικό Μέταλ, Ποπ Μέταλ, Ποπ Ροκ, Όπερα, Κλασικό Τραγούδι.

Με βάση τη φωνή της κατατάσσεται ως Μεσόφωνος (ακριβέστερα, Μέτζο Σοπράνο) και Λυρική Υψίφωνος Σοπράνο, συγκεκριμένα Λυρική Κολορατούρα. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, έχει αναπτύξει το φωνητικό εύρος των οχτώ οκτάβων. Ως εκ τούτου, είναι επίσης ικανή να φτάσει τη Σπίντο Σοπράνο, την Κοντράλτο, ακόμα και τη Σουμπρέτα.

Είναι γνωστή ως η Σειρήνα της Μουσικής και ως ο Άγγελος της Μουσικής.

Τα πρώτα βήματα

Γεννήθηκε στις 17 Αυγούστου του 1977 στο μικρό φινλανδικό χωριό Πούχος, κοντά στην πόλη της Κίτεε.

Ενθαρρυμένη από την οικογένειά της από την αρχή, η Τάρια ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές της στην ηλικία των έξι. Γίνεται μέλος της εκκλησιαστικής χορωδίας και παράλληλα με τα μαθήματα φωνητικής αρχίζει και μαθήματα πιάνου. Στα δεκαπέντε της, μετακόμισε στη Σαβονλίνα, όπου, παρακολούθησε την Ανώτερη Δευτεροβάθμια Σχολή Καλών Τεχνών και Μουσικής.

Εκεί, ήταν η πρώτη μαθήτρια που πέρασε όλες τις μουσικές εξετάσεις με κορυφαίους βαθμούς στην ιστορία του κολεγίου. Καθώς μεγάλωνε πειραματιζόταν με την Σόουλ μουσική της Γουίτνεϊ Χιούστον, της Αρίθα Φράνκλιν. Η Σάρα Μπράιτμαν με το "The Phantom of the Opera", όμως, αποτέλεσαν την μεγαλύτερη επιρροή στο να καταλήξει η Τάρια σε αυτό το είδος μουσικής.

Nightwish

Οι Nightwish σε ζωντανή εμφάνιση στη Γέμσε, στη Φινλανδία στις 25 Ιουνίου 2005

Το 1997, ο πρώην συμμαθητής της, Τουόμας Χολοπάινεν, κάλεσε την Τάρια να συμμετάσχει στη νέα μουσική του πρόταση και αυτή αμέσως συμφώνησε. Η αποδοχή της έδωσε πνοή σε μια μπάντα που θα άλλαζε τις προοπτικές της Τάρια για τη μουσική τελείως. Κατά τη διάρκεια ηχογράφησης του πρώτου δοκιμαστικού ο Χολοπάινεν ανακάλυψε ότι λόγω των μαθημάτων της πάνω στο κλασσικό τραγούδι, η φωνή της Τάρια είχε γίνει πολύ πιο ισχυρή από ό,τι θυμόταν από το σχολείο τους. Έτσι, ο Έμπου Βουορίνεν χρησιμοποίησε ηλεκτρική κιθάρα αντί για κλασική, επειδή ένιωθε ότι έδενε καλύτερα με τη φωνής της Τάρια. Ο Χολοπάινεν αργότερα εξήγησε ότι τα μέλη του συγκροτήματος είχαν σταδιακά συνειδητοποιήσει πως η φωνή της Τάρια είχε γίνει πάρα πολύ δραματική για το ακουστικό είδος μουσικής (acoustic mood music) που ήθελαν. Ως εκ τούτου, ο Χολοπάινεν αποφάσισε να διαμορφώσει τους Nightwish ως μέταλ συγκρότημα.

Το 1997, κυκλοφόρησαν το πρώτο άλμπουμ τους, "Angels Fall First". Για την Τάρια, η μέταλ ήταν ένα άγνωστο πεδίο και ανδροκρατούμενος χώρος. Παρόλαυτα, κατάφερε να γίνει γνωστή στη χώρα της. Η Τούρουνεν επίσης ανέμειξε το μέταλ με το μουσικό είδος της όπερας. Το "οπερατικό heavy metal" ύφος ήταν ακόμα ανεξερεύνητο και έτσι η Τούρουνεν έγινε εκπρόσωπος αυτού του είδους. Η Τάρια βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα αβέβαιο συμβιβασμό δεδομένου ότι αγωνίστηκε να εξισορροπήσει δύο αντικρουόμενα στυλ στη φωνή της, στην καριέρα της και στη ζωή της.

Μετά από άλλα δύο επιτυχημένα άλμπουμ, τα "Oceanborn" και "Wishmaster", το 2002, η μπάντα άρχισε να εργάζεται για το τέταρτο άλμπουμ τους, το "Century Child", που κυκλοφόρησε μέσα στο ίδιο έτος. Ωστόσο, ενώ γινόταν η σύνθεση και η ηχογράφηση του άλμπουμ, η Τούρουνεν εγγράφηκε στο Μουσικό Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης, στη Γερμανία, σπουδάζοντας εκκλησιαστική μουσική, εκτός από όπερα και κλασσική μουσική. Το "Century Child" είναι ένα πολύ ιδιαίτερο άλμπουμ, καθώς συνδυάζει τα στοιχεία των τριών προηγούμενων άλμπουμ με νέα στοιχεία. Τα φωνητικά είναι πολύ απαλά, ελαφρώς οπερατικά αλλά και ποπ. Το EP "Over the Hills and Far Away" του 2001, αποτελεί συμπλήρωμα του "Century Child".

Τα τέσσερα πρώτα άλμπουμ των Nightwish με την Τάρια, θεωρούνται τα καλύτερα, ποιοτικότερα και πιο διαχρονικά άλμπουμ τους στο είδος του οπερατικού γκόθικ χέβυ μέταλ. Τα επόμενα εξίσου διαχρονικά, καλύτερα και ποιοτικότερα άλμπουμ της μπάντας, βγήκαν το 2007 με την Ανέτ Όλζον, το έκτο άλπμουμ, "Dark Passion Play", ένας δίσκος που ανήκει στο είδος της ατμοσφαιρικής χέβυ ποπ μέταλ μουσικής, με πομπώδη τραγούδια που εμπεριέχουν συμφωνικά στοιχεία και μια υπέροχη, αιθέρια ποπ-ροκ, ποπ-μέταλ φωνή, και το 2015 με τη Φλορ Γιάνσεν, το όγδοο άλμπουμ, "Endless Forms Most Beautiful", ένας δίσκος που κατατάσσεται στο είδος της ατομοσφαιρικής ποπ μέταλ μουσικής, με επίσης συμφωνικά στοιχεία και μια εξαιρετική, άγριας ομορφιάς, μεταλλική φωνή, που τραγουδάει άλλοτε απαλά, άλλοτε δυναμικά και άλλοτε οπερατικά, ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε τραγουδιού. Σαφώς, όλα τα άλμπουμ του συγκροτήματος έχουν βαρύτητα και μεγάλη, διαχρονική αξία, απλώς τα έξι προαναφερθέντα έχουν, κάτι παραπάνω, καλλιτεχνικά και αισθητικά.

Το 2004, το πέμπτο album τους, "Once", ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία, εμπορικά, των Nightwish ως τότε και έφτασε στην πρώτη θέση σε πέντε χώρες, ανήλθε τριπλά πλατινένιο στη Φινλανδία και τριπλά χρυσό στη Γερμανία. Στο "Once", οι Nightwish αλλάζουν εντελώς ύφος, και από οπερατικό χέβυ μέταλ γίνονται συμφωνικό, ατμοσφαιρικό, ποπ χέβυ μέταλ. Εδώ, η Τούρουνεν τιθασεύει εντελώς την οπερατική φωνή της και τραγουδάει με αμιγώς ποπ φωνητικά, καθώς αυτό απαιτεί η φύση των συγκεκριμένων τραγουδιών του δίσκου, διατηρώντας κάποια οπερατικά σημεία όπου χρειάζεται, και γενικά μια οπερατική χροιά. Η επερχόμενη παγκόσμια περιοδεία αναμενόταν να είναι η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής για κάθε φινλανδική δράση. Η τελευταία συναυλία της περιοδείας έλαβε χώρα στις 21 Οκτωβρίου 2005 στο Hartwall Arena, στο Ελσίνκι. Είναι ένα εκτεταμένο μουσικό σόου, με εντυπωσιακές αλλαγές κοστουμιών από την Τάρια. Όλη η συναυλία έχει ηχογραφηθεί και μαγνητοσκοπηθεί για τον σκοπό ενός ζωντανού δίσκου αλλά και ενός DVD. Ο δίσκος και το DVD, πήραν τον τίτλο "End of an Era" (Τέλος μιας Εποχής), και κυκλοφόρησαν τον Ιούνιο του 2006. Στα τέλη του 2006, η Τάρια αποχώρησε από τους Nightwish, λόγω διαφορετικών μουσικών κατευθύνσεων, ολοκληρώνοντας έναν σπουδαίο δεκαετή κύκλο, που παρέμεινε διαχρονικός στη μουσική ιστορία.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συνέχισαν να ασχολούνται με την Τάρια για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη διάσπαση. Οι Nightwish ήταν ένα από τα πρώτα metal συγκροτήματα που χρησιμοποίησαν μια γυναίκα ως τραγουδίστρια, και ένα από τα πρωτοπόρα της λεγόμενης "οπερατικής metal" μουσικής λόγω της συμμετοχής Τούρουνεν σε αυτό. Κριτικοί και θαυμαστές από όλο τον κόσμο είχαν επαινέσει τα φωνητικά της, ανεξάρτητα από την απειρία της στο χώρο της metal μουσικής. Η φωνή της και η κλασική τεχνική της προσαρμοσμένες στις ανάγκες της μουσικής μέταλ ήταν ένα ορόσημο στην ιστορία της μέταλ, και το είδος ακόμα άνθιζε. Η απόφαση να συνεχίσει προς αυτή την κατεύθυνση ήταν ενστικτώδης.

Σόλο Καριέρα

Η Τάρια Τούρουνεν στο στάδιο Όμπρας στο Μπουένος Άιρες, Αργεντινή, στις 6 Σεπτεμβρίου 2008, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του "Winter Storm".

Η Τάρια επικεντρώθηκε στην σόλο καριέρα της, περιοδεύοντας τον Δεκέμβριο του 2005 με μια σειρά από προσχεδιασμένες Χριστουγεννιάτικες συναυλίες, στη Φινλανδία, την Ισπανία, τη Γερμανία και τη Ρουμανία. Ερμήνευσε διάφορα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα τραγούδια της Φινλανδίας. Στις 8 Νοεμβρίου 2006, κυκλοφόρησε τον Χριστουγεννιάτικο δίσκο "Henkäys ikuisuudesta".

Τα 2006 και 2007 ήταν παραγωγικές χρονιές για αυτή, καθώς ψηφίστηκε ως Καλύτερη Σολίστ του έτους, στη φινλανδική διοργάνωση βραβεία Έμμα. Το 2007 βραβεύτηκε, επίσης, ως Καλύτερη Πρωτοεμφανιζόμενη Καλλιτέχνις στη γερμανική διοργάνωση βραβεία Echo. Τα βραβεία αυτά τα κέρδισε για το χριστουγεννιάτικο άλμπουμ της.

Η Τάρια δήλωσε για τις πρώτες της συναυλίες ως μέταλ σόλο καλλιτέχνις το 2008: «Ήταν πολύ δύσκολο να βγω στη σκηνή στις πρώτες μέταλ συναυλίες μου ως σόλο καλλιτέχνις, όταν αποχώρησα από την μπάντα, αλλά δεν έβλεπα κανέναν άλλον τρόπο για να συνεχίσω. Η μουσική είναι ο τρόπος ζωής μου, τραγουδώ για την χαρά που μου δίνει το τραγούδι. Η περιοδεία ήταν μια επιτυχία και με έκανε να καταλάβω ότι έχω ένα ακροατήριο με το μέρος μου και ότι οι άνθρωποι έχουν μια θέση για τη μουσική μου στις καρδιές τους. Είμαι πραγματικά ευγνώμων για αυτό το δώρο».

Κανείς δε γνώριζε αρκετά τη φύση της μουσικής της Τάρια, μέχρι την ημέρα της κυκλοφορίας της. Ακόμα και όταν εκείνη η ημέρα έφτασε, το Νοέμβριο του 2007, το ντεμπούτο της Τάρια δεν ήταν ένα εύκολο άλμπουμ για ταξινόμηση. Δέκα χρόνια στον κόσμο της metal είχαν αφήσει το στίγμα τους και έτσι μπορούσαν άνετα να βρεθούν τα συμφωνικά στοιχεία, όμως δεν ήταν ένα αποκλειστικά metal άλμπουμ. Η Τάρια εισήγαγε νέους ήχους, νέα διάθεση, φθάνοντας στους χώρους της εναλλακτικής ροκ, της pop και του Ambient για να δανειστεί αποχρώσεις στην παλέτα της. Γενικά, η μουσική της Τάρια, κατατάσσεται στο είδος: ατμοσφαιρικό, οπερατικό, συμφωνικό ποπ μέταλ και οπερατικό ποπ ροκ, με τα "My Winter Storm" και "What Lies Beneath" να είναι περισσότερο χέβυ μέταλ από τα υπόλοιπα άλμπουμ της. Το "My Winter Storm" κυκλοφόρησε διεθνώς σε περισσότερες από 80 χώρες στις 16, Νοεμβρίου του 2007, από την Universal Music, και έφθασε στην κορυφή των τσαρτς στη Φινλανδία από τη πρώτη μέρα. Το άλμπουμ ήταν εμπορικά επιτυχημένο και εκτός της Φινλανδίας, διότι πιστοποιήθηκε χρυσό στην Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Γερμανία και πλατινένιο στη Φινλανδία και στη Ρωσία.

Τα δύο Χριστουγεννιάτικα άλμπουμ της Τάρια και ο πρώτος μέταλ δίσκος της θα μπορούσαν να αποτελούν το κύκνειο άσμα της δισκογραφικά με τους Nightwish καθώς η ατμόσφαιρα των τριών αυτών άλμπουμ κυμαίνεται στο ύφος του "Century Child" με επιπλέον φωνητικούς πειραματισμούς, μεταξύ οπερατικής, ποπ αλλά και χέβυ μέταλ φωνητικής προσέγγισης, που αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο την ομορφιά και τις ικανότητες της φωνής της.

Το δεύτερο άλμπουμ κυκλοφόρησε την 1η Σεπτεμβρίου του 2010, με τίτλο "What Lies Beneath". Θεωρείται ως το πραγματικό ντεμπούτο στη σόλο καριέρα της. Στον δίσκο αυτό, η metal συναντά την Όπερα και η φαντασία τον τρόμο. Το "What Lies Beneath" θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι το "παιδί" της Τάρια, καθώς όλα τα κομμάτια τα έγραψε η ίδια επενδύοντας τον καλύτερό της εαυτό. Ήταν η ίδια η Τούρουνεν που περιέγραψε καλύτερα την μετεξέλιξη από το "My Winter Storm". «Αν αυτά ήταν τα πρώτα βήματα, με το "What Lies Beneath" έμαθα να τρέχω».

Το Σεπτέμβριο του 2011, ένα πραγματικά μοναδικό γεγονός έλαβε χώρα στη Βουλγαρία. Το "Beauty and the Beat" συνδύασε συμφωνική ορχήστρα, χορωδία, και τον γνωστό ντράμερ Μάικ Τεράνα, όλα στην ίδια σκηνή - η οποία δεν ήταν τίποτα λιγότερο από ένα αρχαίο ρωμαϊκό αμφιθέατρο. Η δίωρη παράσταση περιελάμβανε κλασικές συνθέσεις και πιο σύγχρονα κομμάτια, όπως επίσης και τραγούδια της ίδιας της Τάρια. Η εκδήλωση έλαβε τόση επιτυχία που ακολούθησε μια ολόκληρη περιοδεία τα δύο επόμενα χρόνια.

Το πρώτο της ζωντανό DVD "Act I", γυρίστηκε κατά την διάρκεια της παγκόσμιας περιοδείας για το "What Lies Beneath" και περιλαμβάνει τις δύο πλήρεις συναυλίες που πραγματοποιήθηκαν στις 30 και 31 Μαρτίου 2012 στο θέατρο Ελ Σίρκουλο, στο Ροσάριο της Αργεντινής. Κυκλοφόρησε στις 24 Αυγούστου, την ίδια χρονιά.

Τον Αύγουστο του 2013, κυκλοφόρησε το τρίτο στούντιο άλμπουμ της. Μετά από δύο επιτυχημένα άλμπουμ, η Τούρουνεν έκανε αρκετά πειράματα στο τρίτο άλμπουμ της. Αποδεικνύεται εντυπωσιακό, παιχνιδιάρικο, δυναμικό, χαρούμενο, ακόμα και ενοχλητικό, το "Colours in the Dark" (Χρώματα στο Σκοτάδι) είναι ένα άλμπουμ που αποτελείται από μια καλειδοσκοπική έκρηξη στοιχείων που έρχονται μαζί απέναντι σε ένα φόντο από βαριές αποχρώσεις.

Η Τούρουνεν συνδύασε το χαοτικό με μια παλέτα αντιθέσεων - ηλεκτρονικές και βιομηχανικές ώχρες, θεατρικοί και προοδευτικοί τόνοι, σκιές της nu metal και του rock and roll της δεκαετίας του 1980 έναν υπαινιγμό Ανατολής, προσφέροντας ένα μουσικό ταξίδι μέσα από το χρωματικό φάσμα.

Η Τάρια αποφάσισε να καταγράψει ένα δεύτερο ζωντανό DVD κατά την διάρκεια του "Beauty and the Beat", το οποίο γυρίστηκε αυτή τη φορά στην αίθουσα συναυλιών Ζλιν, στην Τσεχία και κυκλοφόρησε στις 30 Μαΐου 2014.

Συνεργασίες

Τον Ιανουάριο του 2009, η μυθική τραγουδίστρια της χαρντ ροκ, Ντόρο, κυκλοφόρησε τον δίσκο "Fear No Evil", στον οποίο συμπεριλαμβάνεται το ντουέτο με την Τάρια "Walking with the Angels", στο οποίο δημιουργείται μια υπέροχη φωνητική αντίθεση, μιας όμορφα άγριας, γρεζάτης φωνής με μια γλυκιά και μελωδική.

Τον Μάρτιο του 2010, οι Γερμανοί χαρντ ροκ βετεράνοι Scorpions κυκλοφόρησαν το στούντιο άλμπουμ τους, "Sting In The Tail". Το άλμπουμ περιέλαβε μια εμφάνιση της Τάρια στο τραγούδι "The Good Die Young".

Έκανε επίσης μια άλλη συνεργασία, τον Σεπτέμβριο του 2013, αυτή τη φορά με το ολλανδικό συμφωνικό ατμοσφαιρικό μέταλ συγκρότημα, Within Temptation, στο άλμπουμ τους "Hydra". Υπήρχε μεγάλη προσδοκία από τους οπαδούς του είδους, να γίνει αυτή η συνεργασία. Οι αρμονικά συνδυασμένες φωνές της Τάρια και της Σάρον Ντεν Άντελ, είχαν ως αποτέλεσμα το τραγούδι "Paradise (What About Us?)", το οποίο κυκλοφόρησε με ένα συνοδευτικό βίντεο τον Σεπτέμβριο του 2013.

Δισκογραφία

Δισκογραφία της Τάρια

Κυκλοφορίες
↙Στούντιο άλμπουμ	8
↙Live άλμπουμ	7
↙EP	4
↙Σινγκλ	52
↙Video άλμπουμ	5
↙Μουσικά βίντεο	37

Μέταλ Άλμπουμ

• My Winter Storm (2008)
• What Lies Beneath (2010)
• Colours In The Dark (2013)
• The Shadow Self (2016)
• In the Raw (2019)

Χριστουγεννιάτικα Άλμπουμ

• Henkäys Ikuisuudesta (2006)
• From Spirits and Ghosts (2017)

Άλμπουμ Κλασικής Μουσικής

• Ave Maria - En Plain Air (2015)

EP

• Yhden Enkelin Unelma (2004)
• The Seer (2008)
• Left in the Dark (2014)
• The Brighest Void (2016)

As a featured Artist

• Leaving You for Me (with Martin Kesici) (2005)
• Walking with the Angels (with Doro Pesch) (2009)
• The Good Die Young (with Scorpions) (2010)
• Paradise (What About Us?) (with Within Temptation) (2013)

Πηγές

• Βιογραφία της Τάρια Τούρουνεν στην επίσημη ιστοσελίδα της Αρχειοθετήθηκε 2015-09-21 στο Wayback Machine.
• Ollila, Mape (2007). Once Upon a Nightwish. The Official Biography 1996–2006. Deggael Communications Ltd. ISBN 978-952-99749-2-4. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη ιστοσελίδα Tarja Turunen Αρχειοθετήθηκε 2013-05-20 στο Wayback Machine.