Στο Χριστό στο Κάστρο
 ο συγγραφέας το 1906 φωτογραφημένος από τον Παύλο Νιρβάνα | |
| Συγγραφέας | Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης |
|---|---|
| Υπότιτλος | Διήγημα χριστουγεννιάτικον |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1892 |
| Θέμα | Κάστρο της Σκιάθου Χριστούγεννα |
| Πρώτη έκδοση | Εκδοτικός οίκος Γ. Φέξη |
| Προηγούμενο | Ο Αμερικάνος |
| Επόμενο | Ολόγυρα στη λίμνη |
| Δημοσιεύθηκε στο | Εστία |
| Αριθμός Σελίδων | 24 |
| δεδομένα () | |
Στο Χριστό στο Κάστρο είναι διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εστία το 1892. Το διήγημα περιλαμβάνεται στα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα του συγγραφέα, όπως αναφέρεται και στον υπότιτλο.[1] Σε βιβλίο εκδόθηκε πρώτη φορά το 1912, ως μέρος της συλλογής διηγημάτων του «Η νοσταλγός», από τον εκδοτικό οίκο του Γεωργίου Φέξη.[2]
Η υπόθεση αναφέρεται στην προσπάθεια του ιερέα και λίγων συντοπιτών του να ταξιδέψουν την παραμονή των Χριστουγέννων με καράβι, παρά τον άσχημο καιρό, στο Κάστρο της Σκιάθου για να σώσουν δυο συγχωριανούς τους που είχαν αποκλειστεί από το χιόνι.
Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το διήγημα διαδραματίζεται στη Σκιάθο. Τις παραμονές των Χριστουγέννων, στις 23 Δεκεμβρίου του 186..., ο παπα-Φραγκούλης μαθαίνει ότι δυο νησιώτες συντοπίτες του, ο Γιάννης ο Νυφιώτης και ο Αργύρης της Μυλωνούς, είχαν πάει να κόψουν ξύλα και αποκλείσθηκαν στο κάστρο λόγω έντονης χιονόπτωσης. Οι δρόμοι είναι αδιάβατοι, η μόνη πρόσβαση στο κάστρο είναι από τη θάλασσα αλλά λόγω της τρικυμίας το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Ωστόσο, ο τολμηρός παπάς αποφασίζει να τους βοηθήσει και συννενοείται με τον μπαρμπα-Στεφανή, που δέχεται πρόθυμα να τους μεταφέρει με τη βάρκα του. Συγχρόνως, ο παπα-Φραγκούλης κανονίζει επίσης λειτουργία στο εγκαταλελειμμένο εκκλησάκι της παλιάς μεσαιωνικής πόλης, στο Χριστό στο κάστρο που ήταν χρόνια αλειτούργητο, ώστε να πραγματοποιηθεί και το τάμα της παπαδιάς από τα προηγούμενα Χριστούγεννα, όταν είχε αρρωστήσει ο μοναχογιός τους ο 12χρονος Λαμπράκης.
Παρά τις επιφυλάξεις που εκφράστηκαν, η απόφαση του ιερέα ήταν σταθερή. Εμψυχωμένοι από το παράδειγμά του, τον ακολουθούν και μερικοί άλλοι, άνδρες και γυναίκες και η οικογένειά του, σύνολο 16 άτομα. Αμέσως άρχισαν οι προετοιμασίες για προμήθειες [3]και μέσα σε λίγες ώρες ήταν έτοιμοι. Ξεκίνησαν τα χαράματα και μετά από πολύωρη ταλαιπωρία μέσα στην τρικυμισμένη θάλασσα, έφθασαν τη νύχτα στην ακτή και με χίλιες δυσκολίες ανέβηκαν από το χιονισμένο μονοπάτι στο Κάστρο, όπου βρήκαν σώους τους δύο αποκλεισμένους, που τους είχαν βοηθήσει δυο βοσκοί και όλοι μαζί είχαν καταφύγει στο εκκλησάκι.
Στο προαύλιο της εκκλησίας άναψαν φωτιά μεγάλη για να ζεσταθούν. Άρχισε η λειτουργία των Χριστουγέννων και όλοι παρακολουθούσαν ευλαβικά όταν ξαφνικά, ακούστηκαν φωνές απ' έξω. Κάποιοι έτρεξαν στην πλησιέστερη παραλία συμπεραίνοντας ότι πρόκειται για ναυαγούς και πράγματι, μετά από πολύωρη ανησυχία, επέστρεψαν φέροντας μαζί τους τρεις ναυτικούς που το πλοίο τους είχε παρασυρθεί από τον βίαιο άνεμο. Όπως εξήγησαν, βλέποντας τη μεγάλη φωτιά στο Κάστρο που τους οδήγησε σαν σωτήριος φάρος, κατάφεραν να φτάσουν στην ακρογιαλιά.
Όταν τελείωσε η λειτουργία και χάραξε η μέρα, γιόρτασαν τα Χριστούγεννα με μεγάλο γλέντι και την επόμενη ημέρα, που η τρικυμία είχε κοπάσει, επέστρεψαν όλοι πίσω στα σπίτια τους με ασφάλεια.[4]
Σχόλια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το κάστρο της Σκιάθου βρίσκεται σε δυσπρόσιτο σημείο στο βορειότερο άκρο του νησιού, η πρόσβαση είναι δυνατή μόνο μέσω κινητής σκάλας. Ιδρύθηκε από τον 14ο αιώνα, λόγω του φόβου των πειρατών που μάστιζαν τα νησιά του Αιγαίου, και επί 5 αιώνες αποτέλεσε τον μοναδικό οργανωμένο οικισμό του νησιού. Μετά την απελευθέρωση, το 1829 οι Σκιαθίτες το εγκατέλειψαν και εγκαταστάθηκαν πάλι στο λιμάνι, όπου έχτισαν τα σπίτια τους μεταφέροντας υλικά από τις κατοικίες τους στο κάστρο. Η εκκλησία του Χριστού ήταν μια από τις 20 εκκλησίες της μεσαιωνικής πόλης μέσα στο κάστρο. [5]
- Ο συγγραφέας δεν περιγράφει αναλυτικά το κάστρο, πιθανόν γιατί τον προηγούμενο χρόνο (1891) το περιέγραψε στο διήγημα Φτωχός Άγιος. Αντίθετα, περιγράφει με λεπτομέρειες το εσωτερικό της μικρής εκκλησίας του Χριστού, με ιδιαίτερη έμφαση στις τοιχογραφίες.
- Στο διήγημα, ο συγγραφέας εμπνέεται από τις παιδικές του αναμνήσεις, όταν ακολουθούσε τον ιερέα πατέρα του σε λειτουργίες στα ερημικά ξωκκλήσια του νησιού. Εδώ, είναι ο μικρός Λαμπράκης, ο φιλάσθενος και χαϊδεμένος γιος του παπά.[6]
- Στη σωστική επιχείρηση δεν συμμετείχε η 20χρονη κόρη του παπα-Φραγκούλη, γιατί, όπως μαθαίνουμε, οι κοπέλες σε ηλικία γάμου δεν έβγαιναν από το σπίτι.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Στο Χριστό στο κάστρο, πλήρες κείμενο στο papadiamantis.net
- Στο Χριστό στο Κάστρο - απόσπασμα από την ταινία «Καλή σου νύχτα κυρ Αλέξανδρε» σε σκηνοθεσία Γιάννη Σμαραγδή (1981)[7]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «ecclesia.gr/greek/ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ/(από το περιοδικό Εστία, 1892) .pdf» (PDF).
- ↑ https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/7/a/7/metadata-200-0000006.tkl, σελ.66
- ↑ . «eudemonia.gr/gefsi-ton-christougennon-ke-tou-papadiamanti-epano-sto-christo-sto-kastro/».
- ↑ . «archeia.moec.gov.cy/sm/279/diigimata_papadiamanti.pdf» (PDF).
- ↑ . «thegreektraveller.com/skiathos-sto-xristo-sto-kastro/».
- ↑ . «athospublications.gr/Στο Χριστό στο Κάστρο/εκδόσεις ΑΘΩΣ».
- ↑ . «archive.ert.gr/Καλή σου Νύκτα Κυρ' Αλέξανδρε (Αρχείο της ΕΡΤ)».