Σκαμνί
Σκαμνί ή σκαμπό είναι ένα κάθισμα που στηρίζεται συνήθως σε τρία ή τέσσερα πόδια, αλλά δεν έχει ούτε μπράτσο ούτε (συνήθως) πλάτη και είναι φτιαγμένο για ένα άτομο. Ορισμένα μοντέρνα σκαμνιά έχουν πλάτη. Τα πτυσσόμενα σκαμνιά αναδιπλώνονται παίρνοντας επίπεδη, συμπαγή μορφή, συνήθως περιστρέφοντας το κάθισμα παράλληλα με τα πτυσσόμενα πόδια. Ο όρος σκαμπό συνήθως αναφέρεται σε μικρότερου μεγέθους σκαμνί.[1]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η προέλευση των σκαμνιών είναι ασαφής, αλλά είναι γνωστό ότι είναι μια από τις πρώτες μορφές ξύλινων επίπλων.[2] Ο δίφρος[3][4] ή οκλαδίας[5] ήταν ένα ξύλινο σκαμνί με τέσσερα πόδια στην αρχαία Ελλάδα, διαθέσιμο τόσο σε σταθερή όσο και σε πτυσσόμενη έκδοση. Ο Πέρσι Μακουόιντ ισχυρίζεται ότι το σκαμνί εισήχθη από το Βυζάντιο και συγκεκριμένα από τη Βαράγγειο Φρουρά, και έτσι έφτασε μέσω του σκανδιναβικού πολιτισμού στην Ευρώπη και μέσω των Νορμανδών στην Αγγλία.[2][6]
Στη μεσαιωνική περίοδο, τα καθίσματα ήταν κυρίως παγκάκια, σκαμνιά[7][6] ή, σπανιότερα, καρέκλες που έμοιαζαν με θρόνο. Το πιο απλό σκαμνί ήταν ένα συμπαγές κάθισμα από σανίδα με τρία πόδια με σύνδεσμο μόρσου - εγκοπής.
Από τον 17ο αι. σώζονται σκαμνιά με τρία πόδια, όπως φαίνεται από μια απεικόνιση αυτής της περιόδου.[8] Μία από τις χρήσεις των σκαμνιών με τρία πόδια γινόταν από εργάτες που άρμεγαν τις αγελάδες.
Οι μεταγενέστερες εξελίξεις κατά τον 17ο αι. έφεραν το σκαμνί με ενωμένα πόδια.[9]
Βασιλικά σκαμνιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρκετά βασίλεια στην Αφρική είχαν και εξακολουθούν να έχουν παραδόσεις χρήσης σκαμνιών ως θρόνων. Ένα από τα πιο γνωστά, το Χρυσό Σκαμνί του βασιλείου των Ασάντε στην Γκάνα. Αυτό το σκαμνί έγινε η αιτία ενός από τα πιο ονομαστά γεγονότα στην ιστορία της αποικιοκρατούμενης Αφρικής, του λεγόμενου Πόλεμου του Χρυσού Σκαμνιού μεταξύ των Βρετανών και Ασάντε.
Σκαμπό με πλάτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σκαμπό με πλάτη αποτελεί ένα ενδιάμεσο βήμα μεταξύ σκαμνιού και καρέκλας. Όλα τα σκαμπό με πλάτη έχουν τρία πόδια.[10] Τα σκαμπό με πλάτη οδήγησαν με τη σειρά τους στη δημιουργία της καρέκλας με τρία πόδια, στην οποία η πλάτη ήταν φαρδύτερη.[10]
Τα σκαμπό με πλάτη είναι ιδιαίτερα συνηθισμένα σε μπαρ, ενώ συχνά είναι και μόνιμα στερεωμένα στη θέση τους. Αυτά είναι συνήθως αρκετά συμπτυγμένα, για να επιτρέπουν πολλά καθίσματα γύρω από ένα τραπέζι σερβιρίσματος ή κατά μήκος μιας μπάρας.
Τέτοια σκαμπό με πλάτη άρχισαν να φτιάχνονται από στο 1900, με την εμφάνιση σύγχρονων υλικών όπως ο χαλύβδινος σωλήνας,[11] που προήλθε από τη βιομηχανία ποδηλάτων, από δημιουργούς όπως ο Ούγγρος μοντερνιστής Μαρσέλ Μπρόιερ της παράδοσης του Μπάουχαους.
Στη λαϊκή παράδοση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η παράδοση λέει ότι στο χωριό Τρίποδες της Νάξου δίνονταν ως προίκα σκαμνιά με τρία πόδια. Αυτά χρησίμευαν για να σκαρφαλώνουν στο πολύ ψηλό κρεβάτι που συνηθιζόταν τότε. Η πρακτική αυτή επιβεβαιώνεται από παλιά προικοσύμφωνα και, κατά μία εκδοχή, ίσως έγινε η αιτία για να ονομαστεί το χωριό Τρίποδες.[12]
Στην τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον πίνακα ζωγραφικής Το ψαριανό μοιρολόι που φιλοτέχνησε ο Νικηφόρος Λύτρας το 1888, παρουσιάζεται ο οικογενειακός θρήνος για έναν χαμένο ναυτικό των Ψαρών. Ένα πεσμένο σκαμνί δίπλα στο οικογενειακό τραπέζι συμβολίζει τον θάνατο.[13]
Το 1913, ο Γάλλος καλλιτέχνης Μαρσέλ Ντισάν δημιούργησε το έργο Ρόδα ποδηλάτου και σκαμνί, που αποτελούνταν από μια ρόδα που στριφογυρνούσε στερεωμένη σε ένα σκαμνί. Αυτή η εγκατάσταση τοποθετήθηκε στο ατελιέ του καλλιτέχνη, ο οποίος δήλωσε ότι του άρεσε να την κοιτάζει, όπως του άρεσε να κοιτάζει τις φλόγες να χοροπηδούν στο τζάκι.[14]
Στην αμερικανική ταινία Επτά χρόνια φαγούρα (1955) του Μπίλι Γουάιλντερ, η Μέριλιν Μονρόε και ο Τομ Ίγουελ μοιράζονται το ίδιο σκαμνί όπου κάθονται για να παίξουν μαζί ένα κομμάτι στο πιάνο. Μετά από λίγο, πέφτουν από το σκαμνί. Εκείνος ζητά συγγνώμη, αλλά εκείνη λέει ότι αυτό της συμβαίνει συχνά.[15]
Στη γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σκαμνί στην ελληνική γλώσσα παραπέμπει στο εδώλιο όπου κάθονται οι κατηγορούμενοι κατά τη διάρκεια της δίκης τους. Με την έννοια αυτή, βρίσκουμε τη λέξη σε εκφράσεις όπως καθίζω κάποιον στο σκαμνί (καταγγέλλω κάποιον) και, αντίστοιχα, κάθομαι στο σκαμνί (κατηγορούμαι και πηγαίνω σε δίκη).[16]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «σκαμπό». Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ακαδημία Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 Chinnery, Victor (1979). Oak Furniture: The British Tradition. Woodbridge, Suffolk: Antique Collector's Club. σελ. 87. ISBN 0-902028-61-8.
- ↑ «diphros - furniture». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022.
- ↑ «Diphros». Academic Dictionaries and Encyclopedias. 1 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2022.
- ↑ «Αργυρόπους δίφρος του 4ου αι. π.Χ.». Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. 27 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2024.
- ↑ 6,0 6,1 Macquoid, Percy (1988) [1904]. A History of English Furniture. Studio Editions. σελ. 37. ISBN 1-85170-080-3.
- ↑ Chinnery 1979, σελ. 261
- ↑ Holme, Randle (c. 1649). Academie of Armory.
a Turned stoole...This is so termed because it is made by the Turner, or wheele wrioght all of Turned wood, wrought with Knops, and rings all over the feete...
, reprinted in Chinnery 1979, σελ. 87 - ↑ Chinnery 1979, σελ. 231
- ↑ 10,0 10,1 Chinnery 1979, σελ. 94
- ↑ «Μία από τις 10 πιο σημαντικές καρέκλες του 20ου αιώνα». gr.hbhomelux.com. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Τρίποδες - Βίβλος Νάξου». tripodesnaxou.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2024.
- ↑ Κασιμάτη, Μαριλένα Ζ. (2006). Αφανείς και ήρωες στη νεοελληνική ζωγραφική τον 19ο αιώνα. σελ. 193,194.
- ↑ Mink, J. (2004) Duchamp. Taschen, p. 48.
- ↑ «The Seven Year Itch (1955)». www.filmsite.org. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2024.
- ↑ «σκαμνί». Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ακαδημία Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2024.
