Σάντσο Α΄ της Παμπλόνα

Σάντσο Α΄ της Παμπλόνα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	875 (περίπου) Rocaforte
Θάνατος	11  Δεκεμβρίου 925 Resa
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Παμπλόνα
Θρησκεία	Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Navarro-Aragonese
Ομιλούμενες γλώσσες	Navarro-Aragonese Βασκική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ηγεμόνας
Οικογένεια
Σύζυγος	Τόδα της Παμπλόνα
Τέκνα	Ουρράκα Σάντσεθ της Παμπλόνα Γκαρθία Σάντσεθ Α΄ της Παμπλόνα Ονέκα Σάντσεθ της Παμπλόνα Σάντσα Σάντσεθ της Παμπλόνα Βελασκίτα Σάντσεθ της Παμπλόνα Lupa de Pampeluna
Γονείς	Γκαρθία Χιμένεθ της Παμπλόνα και Δαδιλδίς του Παλιάρς
Αδέλφια	Ινίγκο Γκαρθές της Παμπλόνα Χιμένο Γκαρθές της Παμπλόνα Σάντσα Γκαρθές της Παμπλόνα
Οικογένεια	Οίκος των Χιμένεθ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Μονάρχης της Παμπλόνα (905–925)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Σάντσο Α΄ της Παμπλόνα ή Σάντσο Γκαρθές Α΄ της Παμπλόνα (Βασκ.:Antso Ia. Gartzez, περί το 860 - 10 Δεκεμβρίου 925) ήταν βασιλιάς της Παμπλόνα (905 - 925), ο πρώτος βασιλιάς της Παμπλόνα από τον Οίκο των Χιμένεθ που ήταν γιος του Γκαρθία Χιμένεθ και της δεύτερης συζύγου του Δαδιλδίς του Παλιάρς. Την εποχή του θανάτου του βασιλιά Γκαρθία Ίνιγεθ ο Σάντσο ήταν φεουδαρχικός κυρίαρχος της κοιλάδας της Ονσελλά στα δυτικά εδάφη του βασιλείου. Από εκεί έκανε επέκταση της κυριαρχίας του σε γειτονικές περιοχές και με την βοήθεια του Αλφόνσου Γ΄ των Αστουριών και του κόμη του Παλιάρς κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο της Παμπλόνα από τον Φορτούν Γκαρθές της Παμπλόνα. Με την βοήθεια της αριστοκρατίας της Παμπλόνα κατόρθωσε να αφαιρέσει το δικαίωμα διαδοχής του θρόνου από τα παιδιά του βασιλιά, τα οποία πέρασαν στην εγγονή του Τόδα που παντρεύτηκε τον Σάντσο Γκαρθές, ο οποίος ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Παμπλόνα (905).

Κυριαρχία με νίκες σε μουσουλμάνους

Την περίοδο της βασιλείας του βρισκόταν σε ασταμάτητες διαμάχες με τους μουσουλμάνους ηγεμόνες της Ιβηρικής, σκότωσε σε μάχη τον πρώην σύμμαχο του Λούμπ-ιμπν-Μωχάμμετ. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο πρώην σύμμαχος του Γκαλίντο Αθνάρεθ συμμάχησε με τον γαμπρό του Μωχάμετ-αλ-Ταουίλ και Αμπντ-Αλλάχ-ιμπν-Λουμπ-ιμπν-Κουάσι εναντίον του Σάντσο αλλά ηττήθηκε και παραδόθηκε. Ο Αλ-Ταουίλ δραπέτευσε και δολοφονήθηκε αμέσως μετά αναγκάζοντας τον Γκαλίντο να υποταχθεί στον Σάντσο, η Κομητεία της Αραγωνίας προσαρτήθηκε στο βασίλειο της Παμπλόνα. Οι επιτυχίες του επέτρεψαν στον Σάντσο να ελέγξει ολόκληρη την νότια περιοχή της Ναβάρρας και να επεκταθεί ως την Νάχερα. Το 924 ο Σάντσο ίδρυσε το μοναστήρι του Σαν Μαρτίν του Αλμπέλντα προκειμένου να ευχαριστήσει τον θεό για τις νίκες του.

Ο Σάντσο Α΄ πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου 925 στην πόλη του Ρέζα κοντά στον ποταμό Έβρο και τάφηκε στο Βιλλαμάγιορ ντε Μονζαρντίν.

Ο Σάντσο ήταν ο πρώτος βασιλιάς που εμφανίζεται με το όνομα Αμπάρκα με το οποίο σχετίζονται πολλοί βασιλείς της δυναστείας του, ιστορικοί του 19ου αιώνα συσχετίζουν με το όνομα αυτό τον εγγονό του Σάντσο Β΄ της Παμπλόνα. Η δυναστεία του κυριάρχησε σε πολλά βασίλεια της Ιβηρικής μέχρι τον 13ο αιώνα.

Οικογένεια

Ο Σάντσο Α΄ νυμφεύτηκε την Τόδα της Παμπλόνα, κόρη του κόμη Αθνάρ Σάντσεθ και της Οννέκα Φορτούνεθ, με την οποία απέκτησε :

• Γκαρθία Σάντσεθ Α´ π.919-970, βασιλιάς της Παμπλόνα παντρεύτηκε την Ανδρεγότο Γκαλίντεθ, κόρη του Γκαλίντο Β΄ Αθνάρεθ κόμη της Αραγωνίας.
• Ουρράκα Σάντσεθ (α΄ ήμισυ 10ου αι.), σύζυγος του Ραμίρο Β΄ του Λεόν.
• Ονέκα Σάντσεθ απεβ. 931, σύζυγος του Αλφόνσου Δ΄ του Λεόν/
• Σάντσα Σάντσεθ, τρίτη σύζυγος του Ορντόνο Β΄ της Λεόν.
• Βελασκίτα Σάντσεθ.

Πρόγονοι

8. Γκαρσία

4. Χιμένο της Παμπλόνα

2. Γκαρθία Χιμένεθ της Παμπλόνα

1. Σάντσο Α΄ της Παμπλόνα

3. Νταδίλις δε Πιγιάρς

Πηγές

• Canada Juste, Alberto (2012). "?Quien fue Sancho Abarca?" (PDF). Principe de Viana (in Spanish) (Ano 73, N. 255): 79–132.
• Lacarra de Miguel, Jose Maria (1945). "Textos navarros del Codice de Roda" (PDF). Estudios de Edad Media de la Corona de Aragon (in Spanish). 1: 193–284.
• Martinez Diez, Gonzalo (2007). Sancho III el Mayor Rey de Pamplona, Rex Ibericus (in Spanish). Madrid: Marcial Pons Historia.
• Salas Merino, Vicente (2008) (in Spanish). La Genealogia de Los Reyes de Espana The Genealogy of the Kings of Spain (4th ed.). Madrid: Editorial Vision Libros. pp. 216–218.