Πύργος Μονοφατσίου
Συντεταγμένες: 35°00′32″N 25°09′20″E / 35.00889°N 25.15556°E
Ο Πύργος είναι μεγάλος οικισμός του δήμου Αρχανών-Αστερουσίων,με υψόμετρο 300 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας του οποίου είναι ιστορική εδρα, και πρώην κοινότητα της επαρχίας Μονοφατσίου, της οποίας ήταν έδρα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 951 κατοίκους. Απέχει από το Ηράκλειο 49,5 χλμ. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και παράγονται λάδι, επιτραπέζια σταφύλια και μεγάλη ποικιλία λαχανικών. Μεταξύ άλλων, στον οικισμό λειτουργούν ΚΕΠ, Δημοτικό Σχολείο, νηπιαγωγείο, Γυμνάσιο, περιφερειακό ιατρείο, τράπεζες, δημοτικό αναψυκτήριο, συμβολαιογραφείο, αστυνομικό τμήμα, ταχυδρομείο και άλλα.
Δ.δ. Πύργου
Με 1.148 κατοίκους στο σύνολό του, το Δημοτικό διαμέρισμα Πύργου συγκροτούν οι οικισμοί:
- ο Πύργος [ 1.098 ], έδρα του Δημοτικού διαμερίσματος.
- η Μουρνιά [ 36 ], η οποία υπαγόταν στον Πύργο, όταν ακόμα ο τελευταίος ήταν κοινότητα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 580 μέτρων.
- ο Πρινιάς [ 14 ], σε υψόμετρο 560μ. Όπως και η Μουρνιά, και αυτός ο οικισμός βρίσκεται στα Αστερούσια Όρη.
Ιστορικά στοιχεία
Η ονομασία του χωριού οφείλεται σε πύργο, ο οποίος βρισκόταν στην οχυρή θέση Απάνω Πύργος. Αναφέρεται μάλιστα και σε επιγραφή που χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ.[1]
Ο Πύργος ήταν φέουδο του Λατινικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως και νοικιαζόταν με όλα τα υπάρχοντά του και τους κατοίκους το 1271 στον Ιάκωβο Μουδάτσο[2] . Στην ενετική απογραφή του 1583 το βρίσκουμε με την ονομασία Pirgo και με 169 κατοίκους. Στην ίδια απογραφή καταγράφεται η Μουρνιά (Murnea) με 102 κατοίκους και οι δύο οικισμοί του Πρινιά: Prinea Apano (59 κατ.) και Prinea Catto (48 κατ.)[3]. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 είχε 2 χριστιανικές και 30 τουρκικές οικογένειες και στην απογραφή του 1881 είχε 298 Τούρκους κατοίκους και 51 Χριστιανούς.[4] Το 1920 αποτέλεσε την έδρα της επαρχίας. Το χωριό αναφέρεται ως έδρα της επαρχίας Μονοφατσίου, η οποία έχει πάρει το όνομα αυτό από τον Ενετό Φεουδάρχη Βονιφάτιο. Η δυτική συνοικία του χωριού ονομάζεται Καλογερικό, επειδή στο μέρος αυτό βρισκόταν το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, που τα ερείπιά του βρέθηκαν τελευταία.
Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:[4]
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 133 | 413 | 585 | 759 | 854 | 896 | 907 | 977 | 1080 | 1.098 | 951 |
Εκκλησίες
Ιεροί ναοί στον Πύργο είναι της Αγίας Ειρήνης, η δίκλιτη του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Κωνσταντίνου, με τοιχογραφίες και με επιγραφές από τον 7ο αιώνα και το 1314, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, του Αγίου Ραφαήλ, της Αγίας Παρασκευής και του Προφήτη Ηλία. Το χωριό πανηγυρίζει στις 5-6 Αυγούστου. Σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση της πολιούχου εκκλησίας της Μεταμορφώσεως ήταν μοναστήρι με καλογριές.
Βιβλιογραφία
- Το Ηράκλειον και ο Νομός του, εκδ. Νομ. Ηρακλείου.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
- ↑ Επί αυ(τοκράτορος) Καίσαρος Τραϊαν(νού Αδριανού Σ)εβαστού.....Άμβρος ο (κατασ)ταθείς ιερεύς Διός (Σκυλίο)υ της Ρυτιασίων κώ(μης και Πύρ)γου. (Μ. Guarducci, Inscriptiones Creticae, I, 304)
- ↑ A. Lombardo, Documenti della colonia Veneziana di Creta, p. 75
- ↑ Καστροφύλακας, Κ99, 1583
- ↑ 4,0 4,1 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 667–8.
| ||||||||||||||
| |||||