Πρόβατο Χίου
Το πρόβατο Χίου (ή χιώτικο πρόβατο) είναι ελληνική φυλή γαλακτοπαραγωγού πρόβατου, που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο νησί. Ανήκει στα ημι-πλατύουρα πρόβατα και ομοιόμαλλα πρόβατα. Θεωρείται ευρέως μια από τις πιο παραγωγικές φυλές παγκοσμίως, ενώ είναι γνωστή και για την αναπαραγωγική της ικανότητα.[1] Έχει διαδοθεί σε πολλά μέρη της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό.
Ιστορικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ακριβής καταγωγή του χιώτικου πρόβατου δεν είναι γνωστή με ακρίβεια. Πιθανώς προήλθε από διασταυρώσεις ντόπιων ζώων με φυλές της δυτικής Μικράς Ασίας.[2]
Μέχρι τη δεκαετία του 1980, η φυλή αριθμούσε ελάχιστα ζώα (1400 άτομα το 1985[3]) και είχε χαρακτηριστεί ως σπάνια. Ωστόσο, μέσω ενός προγράμματος από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ο αριθμός της αυξήθηκε ραγδαία και πλέον είναι μια από τις πολυπληθέστερες φυλές στην Ελλάδα. Εκτρέφονται περί τα 86.000 ζώα, με τον κύριο όγκο των εκτροφών να εντοπίζεται στη Μακεδονία και στη Θράκη (νομοί Γρεβενών, Κιλκίς, Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Σερρών, Χαλκιδικής, Ημαθίας, Πιερίας και Έβρου), αλλά και στη Θεσσαλία.[3] Τα τελευταία χρόνια, στο νησί καταγωγής εκτρέφονται ελάχιστα καθαρόαιμα χιώτικα πρόβατα. Το 1990 ο πληθυσμός ανερχόταν στα 2000 περίπου ζώα,[4] ενώ σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα έχει πέσει στα 400-500 άτομα.[5]
Το πρόβατο Χίου είναι εξαιρετικά διαδεδομένο στην Κύπρο, είτε αμιγές είτε διασταυρωμένο.[6] Στο Λίβανο, έχει χρησιμοποιηθεί με μεγάλη επιτυχία για αύξηση των γεννηθέντων αρνιών ανά προβατίνα στον εγχώριο πληθυσμό προβάτων Αβάσι.[7] Στην Τουρκία, όπου χρησιμοποιείται η ονομασία Sakiz, χρησιμοποιείται σε διάφορα σχήματα διασταυρώσεων με εγχώριες φυλές, τόσο για την βελτίωση του σφάγιου, όσο και για την αύξηση της πολυδυμίας.[8][9] Πειράματα με χιώτικα πρόβατα έχουν γίνει επίσης στην Αίγυπτο και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.[1][10]
Μορφολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πρόβατο Χίου είναι από τα πιο μεγαλόσωμα ελληνικά πρόβατα. Το ύψος ακρωμίου των κριών κυμαίνεται γύρω στα 84 cm και των προβατίνων στα 76 cm. Το μέσο βάρος είναι, αντίστοιχα, 87 και 66 kg.[11]
Ο χρωματισμός της φυλής είναι λευκός με εκτεταμένες μαύρες κηλίδες στο πρόσωπο, στα αυτιά, στα άκρα, στην κοιλιακή χώρα και στον μαστό. Το κεφάλι, τα άκρα, το κάτω μέρος του τραχήλου και του κορμού είναι γυμνά. Η κεφαλή είναι κωνική και σχετικά μακριά, με κυρτό επιρρίνιο, ενώ τα αυτιά είναι μεγάλου μεγέθους και ημικρεμάμενα. Τα αρσενικά φέρουν ισχυρά ελικοειδή κέρατα. Τα θηλυκά είναι κατά κανόνα ακέρατα, αλλά σε ένα ποσοστό 30% παρατηρούνται υποτυπώδη κέρατα.[3] Η ουρά της φυλής είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική. Έχει σχήμα κώνου και στη βάση της το πλάτος είναι περίπου 9 cm, ενώ το κατώτερο μέρος είναι αναλογικά λεπτότερο και σχηματίζει μια ανοικτή έλικα.[5] Ο μαστός είναι γενικά πολύ ανεπτυγμένος.
Αποδόσεις και αναπαραγωγικές ιδιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόκειται για ζώο υψηλών αποδόσεων, αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζεται μεγάλη διακύμανση μεταξύ των κοπαδιών. Έτσι, ενώ η μέση γαλακτοπαραγωγή φτάνει κυμαίνεται στα 226-277 kg,[12][13][14] έχουν επανειλημμένως καταγραφεί ζώα που δίνουν περισσότερα από 300 kg ή 500 kg.[2][5][15] Σε κοπάδια της Τουρκίας και της Κύπρου, ωστόσο, οι αποδόσεις είναι πολύ χαμηλότερες, 120-180 kg και 195 kg αντίστοιχα.[2] Η περίοδος αρμέγματος επίσης παρουσιάζει μεγάλο εύρος, από 174 έως 230 ημέρες.[3] Η λιποπεριεκτικότητα είναι 5,9-6,8% και η πρωτεϊνοπεριεκτικότητα 5,5%.[2]
Από ποσοτικής άποψης, η κρεοπαραγωγή της φυλής είναι αξιόλογη. Όπως προαναφέρθηκε, το σωματικό βάρος των ατόμων είναι σχετικά υψηλό. Στον απογαλακτισμό, που συνήθως γίνεται στις 42 ημέρες από τη γέννα, το βάρος των αρνιών είναι 12-14 kg,[3] ενώ τα εντατικά παχυνόμενα αρσενικά αρνιά αποκτούν βάρος 30 kg σε ηλικία 114 ημερών.[5] Ωστόσο, τα αποδιδόμενα σφάγια είναι πολύ πλούσια σε λίπος και δεν έχουν καλή διάπλαση.
Η φυλή Χίου είναι αρκετά πρώιμη και συγκαταλέγεται στις πολύδυμες φιλές. Τα αρσενικά εισέρχονται στη διαδικασία της αναπαραγωγής στην ηλικία των 8 μηνών, ενώ τα θηλυκά στους 8-9 μήνες.[3] Ο δείκτης πολυδυμίας κυμαίνεται από 1,6 ως 2,0,[3][11] αλλά και η συχνότητα τρίδυμων τοκετών είναι αρκετά υψηλή.[5]
Ευαισθησία σε ασθένειες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γενικά, η φυλή θεωρείται αρκετά ευαίσθητη σε ασθένειες όπως οι μαστίτιδες, η πιροπλάσμωση και η νόσος της προϊούσας πνευμονίας.[3][11] Παρόλα αυτά, οι καλές συνθήκες υγιεινής της εκτροφής μπορούν να αποτρέψουν σε μεγάλο βαθμό την εμφάνιση των ασθενειών.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Porter, V· Alderson, L· Hall, S.J.G.· Sponenberg, D.P. (2016). Mason's World Encyclopedia of Livestock Breeds and Breeding. CABI. ISBN 9781845934668.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Fuquay, John W· Fox, Patrick P· McSweeney, Paul L.H. (2011). Encyclopedia of dairy sciences. Elsevier. ISBN 0123744075. 771916882.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 «Φυλή Χίου» (PDF). Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2017.
- ↑ Hatziminaoglοu, J· Zervas, N.P· Boyazoglu, J. (1990). «Prolific dairy sheep breeds in Greece». Στο: Bougler, J· Tisserand, J.-L. Les petits ruminants et leurs productions laitières dans la région méditerranéenne. Montpellier: CIHEAM.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Ζυγογιάννης, Δημήτριος (2014). Προβατοτροφία. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σύγχρονη Παιδεία. ISBN 978-960-357-115-5.
- ↑ Bouche, R· Derkimba, A· Casabianca, F. (2012). New trends for innovation in the Mediterranean animal production. Springer Science & Business Media. ISBN 9789086867264. 785536788.
- ↑ Ampy, F.R.; Rottensten, K.V. (1968). «Fertility in the Awassi Sheep. 1. Seasonal influence on fertility». Tropical Agriculture, Trinidad.
- ↑ Unal, N.; Akcapınar, Η.; Atasoy, F.; Aytac, M. (2006). «Some reproductive and growth traits of crossbreed genotypes produced by crossing local sheep breeds of Kivircik × White Karaman and Chios × White Karaman in steppe conditions». Arch. Tierz. Dummerstorf.
- ↑ Askin, Y.; Kaymakci, M.; Isik, N. (1983). «Studies in Turkey on increasing reproductive performance in sheep and goats». Proceedings of International Symposium on Production of Sheep and Goats on in the Mediterranean Area (Ankara): 91-100.
- ↑ Ibrahim, S.A. (1997). «Seasonal variations in semen quality of local and crossbred rams raised in the United Arab Emirates». Animal Reproduction Science.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Ρογδάκης, Εμμανουήλ (2006). Γενική Ζωοτεχνία. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη. ISBN 960-351-674-0.
- ↑ Valergakis, G.E.; Arsenos, G.; Basdagianni, Z.; Banos, G. (2008-06-01). «Grouping strategies and lead factors for ration formulation in milking ewes of the Chios breed» (στα English). Livestock Science 115 (2-3): 211–218. doi: . ISSN 1871-1413. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-29. https://web.archive.org/web/20180629134449/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1871141307004234. Ανακτήθηκε στις 2017-06-25.
- ↑ Valergakis, G. E.; Gelasakis, A. I.; Oikonomou, G.; Arsenos, G.; Fortomaris, P.; Banos, G. (2010/10). «Profitability of a dairy sheep genetic improvement program using artificial insemination». animal 4 (10): 1628–1633. doi: . ISSN 1751-732X. https://www.cambridge.org/core/journals/animal/article/profitability-of-a-dairy-sheep-genetic-improvement-program-using-artificial-insemination/6D1C6A656FC1DE511DC3BA1535A74D4C.
- ↑ Theodoridis, A.; Ragkos, A.; Roustemis, D.; Galanopoulos, K.; Abas, Z.; Sinapis, E. (2012-10-01). «Assessing technical efficiency of Chios sheep farms with data envelopment analysis» (στα English). Small Ruminant Research 107 (2): 85–91. doi: . ISSN 0921-4488. http://www.smallruminantresearch.com/article/S0921-4488(12)00229-5/fulltext.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Gelasakis, A. I.; Valergakis, G. E.; Arsenos, G.; Banos, G. (2012-06-01). «Description and typology of intensive Chios dairy sheep farms in Greece» (στα Αγγλικά). Journal of Dairy Science 95 (6): 3070–3079. doi: . ISSN 0022-0302. PMID 22612943. http://www.journalofdairyscience.org/article/S0022-0302(12)00282-2/fulltext.[νεκρός σύνδεσμος]