Το έργο Ο Πειρατής (ιταλικά: Il Pirata) είναι μια δίπρακτη όπερα του Βιντσέντζο Μπελίνι σε ιταλικό λιμπρέτο του Φελίτσε Ρομάνι, ο οποίος άντλησε έμπνευση από ένα τρίπρακτο μελόδραμα του 1826, το Μπέρτραμ, ή Ο Πειρατής (Bertram, ou le Pirate) των Σαρλ Νοντιέ και Ισιντόρ Ζουστίν Σεβερίν Τέιλορ. Το μελόδραμα αυτό, είχε βασιστεί σε μια γαλλική μετάφραση της τραγωδίας πέντε πράξεων Μπέρτραμ ή Το Κάστρο του Αγίου Άλντομπραντ (Bertram or The Castle of St. Aldobrand) του Τσαρλς Ματούριν που είχε παρουσιαστεί στο Λονδίνο το 1816.[1]
Ως προς τη μουσική του έργου, ο Μπελίνι επαναχρησιμοποίησε παλαιότερες συνθετικές του ιδέες στον Πειρατή σε αρκετές περιπτώσεις. Ακόμα, συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία συγγραφής του λιμπρέτου.[2] Η όπερα Ο Πειρατής απηχείται σε μεταγενέστερα οπερατικά έργα, όπως η Νόρμα του Μπελίνι και η Λουτσία ντι Λάμερμουρ του Γκαετάνο Ντονιτσέτι.[3] Ακόμα, άσκησε επιρροή στο πρώιμο οπερατικό έργο του Ρίχαρντ Βάγκνερ.[4]
Το 1958, η επιφανής υψίφωνος Μαρία Κάλλας πρωταγωνίστησε ως Ιμογένη στην κορυφαία αναβίωση του έργου τον 20ο αιώνα, με Ερνέστο τον τενόρο Φράνκο Κορέλι.[5] Ακολούθησαν αρκετές πλήρεις σκηνικές παραγωγές τον 20ο αλλά και τον 21ο αιώνα, όπως εκείνες της Μητροπολιτικής Όπερας με τη Ρενέ Φλέμινγκ το 2002—2003[6] και της Σκάλας του Μιλάνου με τη Σόνια Γίοντσεβα το 2018, 60 έτη μετά την εμφάνιση της Κάλλας ως Ιμογένη στο ίδιο θέατρο.[7]
Eisenbeiss, Philip (2013), Bel Canto Bully: The Life of the Legendary Opera Impresario Domenico Barbaja (στα αγγλικά). Λονδίνο: Haus Publishing, 2013. (ISBN1908323256) (ISBN978-1-908323-25-5)
Kimbell, David (2001), Il pirata (στα αγγλικά) στο Holden, Amanda (επιμ.), The New Penguin Opera Guide, σελ. 47–48. Νέα Υόρκη: Penguin Putnam. (ISBN0-140-29312-4)
Lippmann, Friedrich; McGuire, Simon (1998), Bellini, Vincenzo, στο Stanley Sadie, (επιμ.), The New Grove Dictionary of Opera, Τόμος 1. Λονδίνο: Macmillan Publishers, Inc. (ISBN0-333-73432-7) (ISBN1-56159-228-5)
