Οι εκλεκτικές συγγένειες
 | |
| Συγγραφέας | Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε |
|---|---|
| Τίτλος | Die Wahlverwandtschaften |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1809 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1809 |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Προηγούμενο | Τα χρόνια της μαθητείας του Βίλχελμ Μάιστερ |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Οι εκλεκτικές συγγένειες (γερμανικά: Die Wahlverwandtschaften ) είναι το τρίτο μυθιστόρημα του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε και δημοσιεύτηκε το 1809. Αναφέρεται στην ιστορία ενός ζευγαριού, του οποίου ο γάμος διαλύεται όταν προσκαλούν έναν φίλο και μια συγγενή στο σπίτι τους. Όπως σε μια χημική αντίδραση, οι δύο σύζυγοι βιώνουν μια ισχυρή, αμοιβαία νέα έλξη: η λογική Σαρλότε προς τον έξυπνο και ενεργητικό λοχαγό Ότο και ο παρορμητικός, παθιασμένος Έντουαρντ προς τη νεαρή, ελκυστική Οττιλί. Η σύγκρουση μεταξύ του ανθρώπινου πάθους και των κοινωνικών κανόνων οδηγεί σε μια σειρά δυσμενών γεγονότων, που καταλήγουν σε τραγικό τέλος. [1]
Τίτλος - Ταξινόμηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο τίτλος «Εκλεκτικές συγγένειες» είναι όρος της χημείας που επινοήθηκε από τον Τόρμπερν Μπέργκμαν τον 18ο αιώνα για να περιγράψει τη φυσικοχημική έλξη ορισμένων χημικών ουσιών προς κάποιο κυτταρικό στοιχείο και χρησιμοποιήθηκε ευρέως από επιστήμονες όπως ο Ρόμπερτ Μπόιλ, ο Ισαάκ Νεύτων και ο Αντουάν Λαβουαζιέ.[2] Ο Γκαίτε εφάρμοσε τον επιστημονικό όρο ως μεταφορά για τα ανθρώπινα πάθη που υποτίθεται ότι διέπονται ή ρυθμίζονται από τέτοιους νόμους χημικής συγγένειας και εξέτασε αν οι νόμοι της χημείας υπονομεύουν ή υποστηρίζουν με κάποιο τρόπο τον θεσμό του γάμου και άλλες ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις. Η ιστορία περιγράφεται ως «πείραμα», όπως όντως είναι. Το σπίτι και οι γύρω κήποι περιγράφονται ως «μια χημική αποθήκη στην οποία τα ανθρώπινα στοιχεία συγκεντρώνονται για να παρατηρήσει ο αναγνώστης την αντίδραση που προκύπτει». Το πείραμα αποτυγχάνει επειδή η κοινωνία δεν επιτρέπει την ελευθερία της προσκόλλησης που είναι απαραίτητη για τις χημικές εκλεκτικές συγγένειες.[3]
Το μυθιστόρημα, που συχνά περιγράφεται ως το πιο αινιγματικό του Γκαίτε, δεν μπορεί να αποδοθεί ξεκάθαρα σε καμία λογοτεχνική εποχή. Επιμέρους μοτίβα, όπως η αδυσώπητη μοίρα που οδηγεί τους ήρωες στην καταστροφή, αντιπροσωπεύουν μια αναφορά στην αρχαιοελληνική τραγωδία και συνεπώς στον κλασικισμό, ωστόσο υπάρχουν επιδράσεις από τον ρομαντισμό, στον οποίο ο Γκαίτε ήταν στην πραγματικότητα αντίθετος.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1ο μέρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στο κτήμα του πλούσιου βαρόνου Έντουαρντ, ο οποίος, μετά τον θάνατο της πρώτης συζύγου του, έχει παντρευτεί με την νεανική του αγαπημένη Σαρλότε, επίσης χήρα, καθώς και οι δύο είχαν αναγκαστεί σε γάμους που είχαν κανονίσει οι γονείς τους. Το αριστοκρατικό ζευγάρι ζει τώρα απομονωμένο σε ένα από τα κτήματα του Έντουαρντ, ο οποίος επιδίδεται για διασκέδαση στη διαμόρφωση του κήπου. Η σχέση τους χαρακτηρίζεται περισσότερο από οικειότητα παρά από πάθος. Η ήρεμη αν και κάπως βαρετή ζωή διακόπτεται όταν - μετά από αρχικούς ενδοιασμούς της Σαρλότε - δέχονται δύο καλεσμένους στο σπίτι: τον φίλο του Έντουαρντ, λοχαγό Ότο, ο οποίος βρίσκεται σε δύσκολες συνθήκες, και την ανιψιά της Σαρλότε, την ορφανή και άπορη Οτιλί.[4]
_een_prent_naar_werk_van_W._von_Kaulbach_Ottilie_(Wahlverwandtschaften)_Ottilie_(Wahlverwandtschaften)_W._von_Kaulbach_(titel_op_object),_RP-F-F00788-G.jpg)
Οι σημαντικές γνώσεις και η ενεργητικότητα του λοχαγού συμβάλλουν σε μια σειρά βελτιώσεων στο κτήμα, ειδικά στον κήπο. Η Σαρλότε τον υποστηρίζει σε αυτό. Η νεαρή Οτιλί είναι ντροπαλή, λιγομίλητη και ήσυχη και η Σαρλότε την καθοδηγεί στη διαχείριση του σπιτιού και σύντομα γίνεται οικονόμος. Στην αρχή ασυνείδητα, μετά ανομολόγητα, ο Έντουαρντ και η Οτιλί από τη μια πλευρά και η Σαρλότε και ο Ότο από την άλλη αισθάνονται όλο και περισσότερη έλξη. Μια νύχτα, οι σύζυγοι έχουν ερωτική επαφή, κατά τη διάρκεια της οποίας ο καθένας φαντασιώνεται το τρίτο πρόσωπο που αγαπά.
Την επόμενη μέρα, η Σαρλότε και ο Ότο εξομολογούνται τον έρωτά τους. Ωστόσο, από σεβασμό στη συζυγική πίστη, η λογική επικράτησε και συμφώνησαν να ξεχάσουν το περιστατικό. Υπάρχει επίσης μια παθιασμένη σκηνή μεταξύ του Έντουαρντ και της Οτιλί. Σε αντίθεση με το άλλο ζευγάρι, ο Έντουαρντ δεν μπορεί να ελέγξει τον πόθο του για την Οτιλί και παραδίδεται στα συναισθήματά του χωρίς ενδοιασμούς, γεγονός που δεν περνά απαρατήρητο.
Η Σαρλότε, ελπίζοντας στην αποκατάσταση της αρχικής τους σχέσης, ζητά από τον Έντουαρντ να απομακρυνθεί από την Οτιλί. Ο Έντουαρντ, ωστόσο, περίμενε την πιθανότητα διαζυγίου, ειδικά από τη στιγμή που πίστευε ότι η γυναίκα του είχε συνδεθεί με τον Ότο. Ο Ότο φεύγει από το σπίτι. Για να καθυστερήσει μια απόφαση, ο Έντουαρντ μετακομίζει σε μια αγροικία. Μένοντας μόνες, οι δύο γυναίκες προσπαθούν να συνεχίσουν τη συνηθισμένη τους ζωή, προσλαμβάνοντας έναν νεαρό αρχιτέκτονα για να συνεχίσει τις εργασίες στον κήπο. Η Οτιλί συμπεριφέρεται ήρεμα, αλλά εσωτερικά είναι απελπισμένη για τον χωρισμό από τον Έντουαρντ. Η Σαρλότε ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος και ελπίζει ότι ο άνδρας της θα επιστρέψει, αλλά αυτός ενοχλείται από την είδηση και φεύγει στον πόλεμο. Η Οτιλί βλέπει κάθε ελπίδα της να καταστρέφεται από την εγκυμοσύνη της Σαρλότε και κλείνεται στον εαυτό της.[5]
2ο μέρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι εργασίες εξωραϊσμού επεκτείνονται και στο νεκροταφείο του χωριού και στην εκκλησία. Η Οτιλί βοηθά τον αρχιτέκτονα στη ζωγραφική του παρεκκλησιού, αλλά αδιαφορεί για το ενδιαφέρον του. Η Σαρλότε φέρνει στον κόσμο έναν γιο. Αν και κανείς δεν αμφιβάλλει για την αρετή της, το παιδί έχει εντυπωσιακή ομοιότητα με την Οτιλί και τον Ότο - αποτέλεσμα, όπως αναφέρεται, της διπλής «πνευματικής μοιχείας» από την οποία γεννήθηκε. Η Οτιλί αναλαμβάνει τη φροντίδα του παιδιού.
Σε αυτό το σημείο, ο Γκαίτε παρεμβάλλει μια νουβέλα μέσα στην κύρια ιστορία, που διηγείται παρόμοια γεγονότα τα οποία οδήγησαν σε έναν τελικά ευτυχισμένο γάμο.
Μετά από ένα χρόνο απουσίας, ο Έντουαρντ επιστρέφει από τον πόλεμο σώος. Προσκαλεί στο σπίτι του τον Ότο και προσπαθεί να διευκολύνει το διαζύγιο, ώστε η Σαρλότε να ζήσει με τον Ότο και το παιδί τους στο κτήμα, ενώ ο ίδιος να φύγει με την ερωμένη του. Στην όχθη μιας λίμνης που δημιούργησε ο αρχιτέκτονας, συναντά την Οτιλί με το παιδί. Βέβαιος για το διαζύγιο, ο Έντουαρντ αναφέρει τα σχέδιά του στην Οτιλί, η οποία αφήνει την απόφαση στην Σαρλότε. Ενθουσιασμένη από τη συνάντησή της με τον Έντουαρντ, ανεβαίνει στη βάρκα για να επιστρέψει στο σπίτι πέρα από τη λίμνη αλλά καθώς επιβιβάζεται το παιδί της γλιστράει στο νερό και πνίγεται.
Η Σαρλότε κατηγορεί τον εαυτό της για το ατύχημα. Τελικά συμφωνεί με το διαζύγιο αλλά δίνει μια αόριστη απάντηση στον Ότο. Ο Έντουαρντ θεωρεί ότι ο θάνατος του παιδιού αφαιρεί το τελευταίο εμπόδιο στη σχέση του με την Οτιλί, αλλά η κοπέλα συντρίβεται από ενοχές, θεωρεί το ατύχημα ως τιμωρία του Θεού για τον έρωτά της για έναν παντρεμένο και για να εξιλεωθεί φεύγει με σκοπό να γίνει γκουβερνάντα. Ο Έντουαρντ μαθαίνει για αυτό το σχέδιο και τη βρίσκει στο πανδοχείο όπου θα διανυκτέρευε. Μετά την ερωτική νύχτα, η κοπέλα συνειδητοποιεί ότι η αμοιβαία έλξη τους είναι ανυπέρβλητη. Επιστρέφει στο σπίτι αλλά σταματάει να μιλάει και να τρώει και σύντομα πεθαίνει. Ο τάφος της στο παρεκκλήσι που ζωγράφισε η ίδια γίνεται σύντομα χώρος λατρείας. Λίγο αργότερα πεθαίνει και ο Έντουαρντ, έχοντας χάσει τη θέληση για ζωή. Η Σαρλότε τον θάβει δίπλα στην ερωμένη του.[6]
Σχόλια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ιστορία παρουσιάζεται κυρίως σε παρελθόντα χρόνο, αλλά ο συγγραφέας αλλάζει στον ενεστώτα όταν θέλει να αυξήσει τον ρυθμό της αφήγησης, να δημιουργήσει σασπένς ή να απεικονίσει την ψυχική αγωνία ενός χαρακτήρα. Οι κριτικοί λογοτεχνίας θεωρούν τις Εκλεκτικές συγγένειες ως ένα από τα πιο σύνθετα μυθιστορήματα της γερμανικής λογοτεχνίας. Η τεράστια αφθονία συμβόλων και μοτίβων και φιλοσοφικών, εκπαιδευτικών και θρησκευτικών παρεκκλίσεων καθιστούν σχεδόν αδύνατο για τον απλό αναγνώστη να κατανοήσει περισσότερα από μερικές πτυχές. Αυτή ακριβώς φαίνεται να ήταν η πρόθεση του Γκαίτε: ο ίδιος είδε το μυθιστόρημά του σαν ένα παιχνίδι γρίφων που ήταν αδύνατο να αποκρυπτογραφηθεί με την πρώτη ανάγνωση.
Διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εκλεκτικές συγγένειες (ταινία, 1974) - Παραγωγή GDR , με πρωταγωνίστρια τη Μπεάτα Τισκιέβιτς
- Εκλεκτικές συγγένειες (ταινία, 1996) - Ιταλική ταινία των αδερφών Ταβιάνι, με πρωταγωνίστρια την Ιζαμπέλ Υπέρ.
- Εκλεκτικές συγγένειες (ταινία, 1982) - Γαλλική τηλεοπτική ταινία του Κλοντ Σαμπρόλ [7]
- Mitte Ende August είναι διασκευή του Sebastian Schipper (2009), όπου η δράση μεταφέρεται στη σύγχρονη Γερμανία.[8]
Μετάφραση στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εκλεκτικές συγγένειες, μτφ. Μίνα Ζωγράφου, εκδ. Κοροντζή-Ράπτη, 1963 [9]
- Οι εκλεκτικές συγγένειες, μτφ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, εκδόσεις Κανάκη, 2009[10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «studysmarter.de/deutsch/epische-texte/die-wahlverwandtschaften/».
- ↑ . «greeklanguage.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/».
- ↑ . «inhaltsangabe.de/goethe/wahlverwandtschaften/».
- ↑ . «xlibris.de/Autoren/Goethe/Kurzinhalt/DieWahlverwandschaften».
- ↑ . «getabstract.com/de/zusammenfassung/die-wahlverwandtschaften/».
- ↑ . «studysmarter.de/schule/deutsch/epische-texte/die-wahlverwandtschaften/».
- ↑ . «imdb.com/fr/Les affinités électives/Téléfilm/1982».
- ↑ . «imdb.com/Mitte Ende August/2009».
- ↑ . «metabook.gr/books/eklektikes-sighgheneies-bertheros-xermann-dorothea-gkaite-bolfghkanghk-giokhan».
- ↑ . «politeianet.gr/books/goethe-johann-wolfgang-von-kanaki-oi-eklektikes-suggeneies».