Ντο δίεση ελάσσονα

Ντο δίεση ελάσσονα
Σχετική κλίμακα	Μι μείζονα
Ομώνυμη κλίμακα	Ντο δίεση μείζονα
Δεσπόζουσα κλίμακα	Σολ δίεση ελάσσονα
Υποδεσπόζουσα	Φα δίεση ελάσσονα
Εναρμόνιος	Ρε ύφεση ελάσσονα
Ολόκληρη κλίμακα
	Ντο δίεση, Ρε δίεση, Μι, Φα δίεση, Σολ δίεση, Λα, Σι

Η ντο δίεση ελάσσονα (ή ντο δίεση μινόρε, στα αγγλικά: C-sharp minor) είναι ελάσσονα κλίμακα που αρχίζει με το ντο δίεση και αποτελείται από τους φθόγγους ντο δίεση, ρε δίεση, μι, φα δίεση, σολ δίεση, λα και σι. Έχει οπλισμό τέσσερις διέσεις.

Η φυσική κλίμακα Ντο δίεση ελάσσονα είναι η εξής:

${ \override Score.TimeSignature #'stencil = ##f \relative c' { \clef treble \key cis \minor \time 7/4 cis4^\markup "Natural minor scale" dis e fis gis a b cis b a gis fis e dis cis2 \clef bass \key cis \minor } }$

Για τις αλλαγές που απαιτούνται για να γίνει η κλίμακα μελωδική ή αρμονική, χρησιμοποιούνται οι κατάλληλες αλλοιώσεις. Οι κλίμακες Ντο δίεση ελάσσονα αρμονική και μελωδική είναι οι εξής:

${ \override Score.TimeSignature #'stencil = ##f \relative c' { \clef treble \key cis \minor \time 7/4 cis4^\markup "Harmonic minor scale" dis e fis gis a bis cis bis a gis fis e dis cis2 } }$

${ \override Score.TimeSignature #'stencil = ##f \relative c' { \clef treble \key cis \minor \time 7/4 cis4^\markup "Melodic minor scale (ascending and descending)" dis e fis gis ais bis cis b! a! gis fis e dis cis2 } }$

Η σχετική της κλίμακα είναι η μι μείζονα. Αντί για την ομώνυμή της, την ντο δίεση μείζονα, συνήθως χρησιμοποιείται η εναρμόνιά της κλίμακα Ρε ύφεση μείζονα, αφού ο οπλισμός της ντο δίεση μείζονας, με επτά υφέσεις, δεν χρησιμοποιείται στην κλασική του μορφή. Παρόμοιο πρόβλημα υπάρχει και με την εναρμόνια της ντο δίεση ελάσσονας, τη ρε ύφεση ελάσσονα, που έχει οκτώ υφέσεις, συμπεριλαμβανομένου του σι διπλή ύφεση. Επομένως, η ντο δίεση ελάσσονα χρησιμοποιείται συχνά ως ομώνυμη ελάσσονα της ρε ύφεση μείζονας. (Το ίδιο συμβαίνει με τις κλίμακες λα ύφεση μείζονα και σολ δίεση ελάσσονα και σε ορισμένες περιπτώσεις με τις κλίμακες σολ ύφεση μείζονα και φα δίεση ελάσσονα.)

Κλασική μουσική σε αυτή την κλίμακα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν μόνο δύο γνωστές συμφωνίες του 18ου αιώνα που είναι σε αυτή την κλίμακα. Ένα από αυτά είναι του Τζόζεφ Μάρτιν Κράους, ο οποίος ίσως βρήκε δύσκολη την κλίμακα, αφού αργότερα ένα έργο του το έγραψε σε ντο ελάσσονα. Στους δύο επόμενους αιώνες, οι συμφωνίες σε ντο δίεση ελάσσονα παρέμειναν λίγες. Αξιοσημείωτα παραδείγματα είναι το δεύτερο μέρος Adagio της 7ης Συμφωνίας του Άντον Μπρούκνερ, το πρώτο μέρος της 5ης Συμφωνίας του Γκούσταβ Μάλερ ^[1] και η 7η Συμφωνία του Προκόφιεφ.

Αυτή η κλίμακα χρησιμοποιείται πιο συχνά σε έργα για πιάνο από τον 18ο αιώνα και μετά. Ο Ντομένικο Σκαρλάττι έγραψε μόνο δύο σονάτες για πληκτροφόρο σε Ντο δίεση ελάσσονα, K. 246 και K. 247. Αφού ο Μπετόβεν έγραψε τη Σονάτα για πιάνο No. 14 (Σονάτα του Σεληνόφωτος), η κλίμακα έγινε πιο συχνή στο ρεπερτόριο του πιάνου. Ο ίδιος ο Μπετόβεν χρησιμοποίησε αυτή την κλίμακα στο πρώτο και στο τελευταίο μέρος του Κουαρτέτου εγχόρδων No. 14 (Op. 131, 1826). Ο Γιοχάνες Μπραμς όμως, εξακολουθούσε να αισθάνεται την ανάγκη να ξαναγράψει το κουαρτέτο του για πιάνο σε ντο ελάσσονα, το οποίο δημοσιεύτηκε ως Κουαρτέτο για πιάνο No. 3 σε Ντο ελάσσονα, Op. 60.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Αλκάν συνέθεσε το δεύτερο μέρος (Adagio) του Κοντσέρτου για σόλο πιάνο σε ντο δίεση ελάσσονα.

Ο Φρεντερίκ Σοπέν έγραψε πολλά έργα σε αυτή την κλίμακα, όπως τα ακόλουθα: Φαντασία-Εμπρομπτί, Σπουδές Op. 10, Νο. 4 και Op. 25, No. 7, Σκέρτσο No. 3 (Op. 39), Βαλς Op. 64, Νο. 2, Πολωνέζα Op. 26 No. 1, Πρελούδιο opus 45, Νυχτερινά No. 7 (Op. 27, No. 1) και No. 20 (Lento con gran espressione). Άλλα έργα σε ντο δίεση ελάσσονα περιλαμβάνουν το Πρελούδιο του Ραχμάνινοφ Op. 3, No. 2, τη Σπουδή σε Ντο δίεση ελάσσονα, Op. 2, No. 1 του Σκριάμπιν, την Ουγγρική ραψωδία No. 2 του Φραντς Λιστ και τη Σονάτα για πιάνο του Τσαϊκόφσκι.

Κοντσέρτα για πιάνο σε ντο δίεση ελάσσονα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: Κοντσέρτο για πιάνο του Φρανσίς Πουλένκ, FP 146 (1949), Κοντσέρτο για το αριστερό χέρι του πιάνου του Έριχ Βόλφγκανγκ Κόρνγκολντ, Op. 17, Κοντσέρτο για πιάνο του Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ και άλλα, από τους συνθέτες Φέρντιναντ Ρις, Ξάβερ Σαρβένκα, Έιμι Μπιτς, Μίριαμ Χάιντ και Ισάι Ντόμπροουεν.

Ο Φραντς Μπέρβαλντ και ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς έγραψαν ένα κονσέρτο για βιολί σε αυτή την κλίμακα.

Ο Ζιλ Φαν Νουφέλ έγραψε το σκηνικό του ψαλμού In convertendo Dominus για χορωδία και όργανο σε ντο δίεση ελάσσονα.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Constantin Floros, translated by Vernon Wicker: Gustav Mahler: The Symphonies (Portland, Oregon: Amadeus Press, 1985) p. 141 "the choice of key of the movements (C-sharp minor – A minor – D major – F major – D major);" - however, Mahler did not apply any key to the 5th symphony as a whole

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα C-sharp minor στο Wikimedia Commons

[1] Constantin Floros, translated by Vernon Wicker: Gustav Mahler: The Symphonies (Portland, Oregon: Amadeus Press, 1985) p. 141 "the choice of key of the movements (C-sharp minor – A minor – D major – F major – D major);" - however, Mahler did not apply any key to the 5th symphony as a whole

[1]