Κρητομυκηναϊκοί δαίμονες
Οι Κρητομυκηναϊκοί δαίμονες ήταν μυθολογικά πλάσματα, γνωστά με πολλά ονόματα, στον Μινωικό και Μυκηναϊκό πολιτισμό που είχαν σώμα παρόμοιο με το ανθρώπινο και κεφάλι κάποιου ζώου, συνήθως λιονταριού, εξού και ο συχνός χαρακτηρισμός τους ως λεοντοκέφαλοι.[1] Απεικονίζονται συχνά στην μινωική τέχνη της Εποχής του Χαλκού, κυρίως σε σφραγιδόλιθους μαζί με διάφορες θεότητες.
Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα παλαιότερα ευρήματα που απεικονίζουν κρητομυκηναϊκούς δαίμονες χρονολογούνται στον 18ο αιώνα προ Χριστού. Κατά πάσα πιθανότητα οι Μινωίτες εμπνεύστηκαν τους κρητομυκηναϊκούς δαίμονες από την αρχαία αιγυπτιακή θεότητα Θουέρις.[2] Στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία, η Θουέρις ήταν η θεά της γονιμότητας και προστάτιδα των μητέρων και των παιδιών τους,[3] οπότε μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν πως οι κρητομυκηναϊκοί δαίμονες είχαν παρόμοιο ρόλο στην μινωική θρησκεία και ίσως και στην μυκηναϊκή.[2]
Μορφολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
.jpg)
Οι κρητομυκηναϊκοί δαίμονες απεικονίζονταν με τέσσερα άκρα, δύο χέρια και δύο πόδια, με τρία δάχτυλα στο καθένα. Έχουν κεφάλι παρόμοιο με κάποιου ζώου, συνήθως λιονταριού. Ένα φολιδωτό εξόγκωμα κατά μήκος του ραχιαίου κορμού τους που εκτείνεται μέχρι το κεφάλι είναι χαρακτηριστικό όλων των απεικονίσεων. Προέκταση του αποτελεί η ουρά τους, η οποία έχει μεγάλο πάχος και μοιάζει με αυτή του κροκόδειλου.[1] Οι παλαιότερες απεικονίσεις έχουν το σωματότυπο μίας έγκυου γυναίκας, όπως και η Θουέρις, σταδιακά όμως αυτό το χαρακτηριστικό τους εξαφανίστηκε, πιθανώς σηματοδοτώντας πως πλέον δεν σχετίζονταν με την μητρότητα, αλλά είχαν άλλους ρόλους. Ίσως ακόμα να σταμάτησαν να είναι γυναικείες μορφές όπως η Θουέρις, αλλά να υπήρχαν και αρσενικοί κρητομυκηναϊκοί δαίμονες.[4]
Στον Μινωικό πολιτισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λόγω της έλειψης γραπτών κειμένων από εκείνη την εποχή, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η θέση των κρητομυκηναϊκών δαίμονων ανάμεσα στις Μινωικές θεότητες. Δεν γνωρίζουμε καν την ονομασία που είχαν οι Μίνωες για αυτούς.[5] Συνήθως απεικονίζονται σε ομάδες να λαμβάνουν μέρος σε θυσίες για την δοξασία κάποιας θεότητας, οπότε γνωρίζουμε με βεβαιότητα πως δεν ήταν ισάξιοι των Μινωικών θεών.[1]
Μυθολογικά τέρατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θα μπορούσαν να είναι απλός μυθολογικά τέρατα, όπως οι γρύπες, οι οποίοι ήταν επίσης πολύ δημοφιλείς εκείνη την εποχή. Οι κρητομυκηναϊκοί δαίμονες έχουν απεικονιστεί σαν δευτερεύοντες χαρακτήρες μαζί με άλλα μυθολογικά τέρατα και πραγματικά ζώα σε σφραγιδόλιθους με την θεά των ζώων.[6] Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει πως είχαν περισσότερο την φύση ενός ζώου, παρά ανθρώπινη.
Κατώτερες θεότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όμως το γεγονός πως απεικονίζονται μερικές φορές και μόνοι τους, σε συνδυασμό με τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους σημαίνει πως πιθανότατα ήταν ανώτεροι των ζώων και των τεράτων. Θα μπορούσαν να είναι κατώτερες θεότητες ή ημίθεοι, όπως ήταν τους επόμενους αιώνες οι Νύμφες στην αρχαία ελληνική μυθολογία.
Στον Μυκηναϊκό πολιτισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Είναι σχεδόν βέβαιο πως οι κρητομυκηναϊκοί δαίμονες αρχικά δημιουργηθήκαν στην Μινωική Κρήτη, πολλές απεικονίσεις τους όμως έχουν βρεθεί και στην ηπειρωτική Ελλάδα.[1] Οι ερευνητές πιστεύουν πως στον Μυκηναϊκό κόσμο πιθανώς πίστευαν στους κρητομυκηναϊκούς δαίμονες αρκετά χρόνια ακόμα και μετά από την πτώση του Μινωικού πολιτισμού.[7]
Ρόλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δεν γνωρίζουμε τον ρόλο τους στην Μυκηναϊκή μυθολογία και θρησκεία. Κατά πάσα πιθανότητα είχαν παρόμοιο χαρακτήρα με τους κρητομυκηναϊκούς δαίμονες στον Μινωικό πολιτισμό. Δεν πρέπει να είχαν μεγάλη σημασία, επειδή δεν αναφέρονται σε κανένα από τα μυκηναϊκά κείμενα που έχουμε μεταφράσει.[8] Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε ούτε καν την μυκηναϊκή ονομασία τους.
Σύνδεση με το δωδεκάθεο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι περιορισμένες γνώσεις μας για την θρησκεία των Μυκηναίων δεν μπορούν να μας δώσουν βέβαιες απαντήσεις για την αλληλεπίδραση των κρητομυκηναϊκών δαιμόνων με τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, όμως λογικά αυτά τα πλάσματα δοξαζόντουσαν παράλληλα με μερικούς από τους θεούς που μετέπειτα αποτέλεσαν το αρχαιοελληνικό δωδεκάθεο στην αρχαία ελληνική θρησκεία.[5]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο». odysseus.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 Weingarten, Judith. The Transformation of Egyptian Taweret into the Minoan Genius.
- ↑ «The Goddess Taweret: Protector of Mothers and Children». Glencairn Museum (στα Αγγλικά). 30 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2024.
- ↑ «The Minoan Genius: Religion and Cultural Exchange». witchesandpagans.com (στα Αγγλικά). 27 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2024.
- ↑ 5,0 5,1 «Mycenaean Greece-Religion». www.fhw.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2024.
- ↑ «Cylinder seal and modern impression: Master of Animals between lions, griffins, Minoan genius | Late Cypriot II». The Metropolitan Museum of Art (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2024.
- ↑ German, Senta C. (1998-11). «(W.) Müller Ed.Sceaux minoens et mycéniens. IVe symposium international, 10-12 septembre 1992, Clermont-Ferrand. (Corpus der minoischen und mykenischen Siegel, Beiheft 5). Berlin: Gebr. Mann, 1995. Pp. xii + 348. DM 295. 3786119015. - (K.) Sbonias Frühkretische Siegel: Ansätze für eine Interpretation der sozial-politischen entwicklung auf Kreta während der Frühbronzezeit. Oxford: Tempus Reparatum, 1995. Pp. vi + 198. £35. 0860548015.». The Journal of Hellenic Studies 118: 253–254. doi:. ISSN 0075-4269. http://dx.doi.org/10.2307/632303.
- ↑ Cartwright, Mark. «Linear B Script». World History Encyclopedia (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2024.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Minoan Genius στο Wikimedia Commons
