Γρύπας

Γρύπας σε τοιχογραφία στην αίθουσα του θρόνου στην Κνωσσό.

Ο Γρύπας (αρχαία ελληνικά: γρύψ‎‎, κλασικά λατινικά: grȳps ή grȳpus, ύστερα και μεσαιωνικά λατινικά: gryphes, grypho κτλ., παλαιά γαλλικά: griffon) ήταν ορνιθομορφική απεικόνιση κοινή στην ελληνική μυθολογία και τις παραδόσεις ευρασιατικών πληθυσμών, κυρίως του πολιτισμού Πάζιρικ.

Περιγραφή

Είχε σώμα λιονταριού, κεφάλι και φτερά αετού. Επίσης σε μερικές αναπαραστάσεις του φαίνεται πως έχει και ουρά φιδιού. Ο μύθος του θεωρείται ότι προέρχεται από την Μεσοποταμία. Πιθανότατα η γέννηση του μύθου ανάγεται στην εποχή της πρώτης ανακάλυψης απολιθωμάτων δεινοσαύρων από τον προϊστορικό άνθρωπο. Η ράχη του ήταν σκεπασμένη με φτερά και τα νύχια στα λιονταρίσια πόδια του ήταν δυνατά και γαμψά σαν του αετού. Τα νύχια του γρύπα θεωρούνταν πολύτιμα κατά τον Μεσαίωνα επειδή λεγόταν ότι μπορούσαν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη δηλητηρίου στα υγρά, χωρίς όμως να μπορούν να το καθαρίσουν.

Πρόσθετες πληροφορίες

Χάλκινο κεφάλι γρύπα από την αρχαία Ολυμπία. 7ος αι. π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας

Ο γρύπας είναι σύμβολο συνδεδεμένο με τη Μινωική Κρήτη. Σχετικά με τον Μινωικό άπτερο Γρύπα, υπάρχουν ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, 1450 - 1400 π.Χ. Δύο άπτεροι γρύπες απεικονίζονται δεξιά και αριστερά του θρόνου στην τοιχογραφία στην κύρια αίθουσα του θρόνου (κρητομυκηναϊκή περίοδος 1700 π.Χ. - 1075 π.Χ.) στο Μινωικό ανάκτορο. Οι γρύπες εμφανίζονται άπτεροι, για να δηλώσουν την συνεχή παρουσία τους στον χώρο της αίθουσας του θρόνου. Η μικτή μορφή του άπτερου γρύπα έδινε έκφραση των τριών σφαιρών του κόσμου, της ουράνιας, της επίγειας και της υποχθόνιας, με το αετίσιο του κεφάλι, το λιονταρίσιο σώμα και την φιδίσια ουρά, συμβόλιζε δε την βασιλική και θεία ισχύ.

Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι το σφραγιστικό δακτυλίδι με παράσταση θεάς και γρύπα: Χρονολόγηση: Ύστερη Εποχή του Χαλκού, 1450 - 1400 π.Χ. Το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνει ένας γρύπας, που παριστάνεται σε «ιπτάμενο καλπασμό» να εκτινάσσεται προς τα αριστερά και επάνω, με ανοιγμένα τα φτερά του. Το σώμα του είναι λεπτό και ανάλαφρο, ενώ το κεφάλι του τονίζεται με το μακρύ, γαμψό ράμφος.

Ο Γρύπας ήταν το έμβλημα της αρχαίας πόλης των Αβδήρων. Σε νεότερα σύμβολα απαντάται και στο Έμβλημα της Βάδης-Βυρτεμβέργης.

• 
  Γρύπες κατασπαράζουν ελαφίνα.
• 
  Γρύπες σε κολώνα εκκλησίας στη Γαλλία.
• 
  Αχαιμενιδών γρύπας στην Περσέπολη.
• 
  Γρύπας σε καλυκόσχημο κρατήρα (Μουσείο Λούβρου).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του γρύπας στο Βικιλεξικό