Καϊνίτες

Μερίδα του κινήματος των Γνωστικών του 2ου μ.Χ. αιώνα. Προέρχονται από τους αντινομιστές των αποστολικών χρόνων, οι οποίοι διαστρέφοντας την αντιτιθέμενη στην ιουδαϊκή τυπολατρεία, διδασκαλία του Παύλου, ήθελαν να νομιμοποιήσουν την ανηθικότητα, μεταλλάσσοντας την ευαγγελική ελευθερία σε ακολασία. Αυτή η αντινομιστική τάση υιοθετήθηκε αργότερα από κάποιους Γνωστικούς που εξελίχθηκαν σε θεωρητικούς της ανηθικότητας. Μια τέτοια ομάδα Γνωστικών είναι οι Καϊνίτες.

Θεωρούσαν ότι ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης είναι κατώτερο ον, τύραννος του κόσμου που ο ίδιος δημιούργησε κι εχθρός του αληθινού Θεού και της Σοφίας. Πρέπει λοιπόν, οι άνθρωποι να αντιτίθενται σ' αυτόν και να δοξάζουν όσους εκείνος κυνήγησε με πρώτο τον Κάιν. Υποστήριζαν ότι ο Κάιν γεννήθηκε από την Εύα διά της Σοφίας ενώ ο Άβελ διά του δημιουργού (δηλαδή του Θεού της Π. Διαθήκης). Ο Κάιν κατείχε το μυστικό της αληθινής γνώσης, το οποίο διά μέσου των αιώνων μεταδόθηκε σε όλους τους αποβλήτους της Π. Διαθήκης μέχρι τον Ιούδα. Όταν ο Θεός έστειλε τον Χριστό Λυτρωτή, ο δημιουργός ήθελε να τον αποτρέψει από τον σωτήριο θάνατο. Εντούτοις, ο Ιούδας, πραγματικό τέκνο του Θεού, κατάφερε να προκαλέσει τον θάνατό του, με αποτέλεσμα να υπάρξει η Λύτρωση. Κατεβαίνοντας ο Χριστός στον Άδη, ελευθέρωσε όλους τους καταδικασμένους της Π. Διαθήκης. Άφησε στον Άδη μόνο τους οπαδούς του δημιουργού.

Με πρόσχημα την καταστροφή των έργων του δημιουργού, οι Καϊνίτες επιχειρούσαν να νομιμοποιήσουν την ακολασία, δίνοντάς της τον χαρακτήρα θρησκευτικού καθήκοντος. Απέρριπταν την Αγία Γραφή. Αντ' αυτής χρησιμοποιούσαν απόκρυφα βιβλία, όπως το Ευαγγέλιο του Ιούδα και το Αναβατικόν του Παύλου.