Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ιξίων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Ιξίονας)
Ιξίων
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΔία
ΣύντροφοςΝεφέλη
ΤέκναΆβας ο Κένταυρος
Πειρίθους[1][2]
Κένταυρος
Tisadia
ΓονείςAeton[3], Αντίων[3], Άρης[3][4], Φλεγύας[3][4][5] και Λεοντέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβασιλιάς των Λαπίθων
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Ιξίων

Στην ελληνική μυθολογία, ο Ιξίων (Ιξίωνας) ήταν ένας από τους Λαπίθες, Βασιλιάς της Θεσσαλίας (με έδρα πιθανόν την Ιωλκό) και γιος του Φλεγύα.[6][7][8]

Το όνομα του Ιξίωνα προέρχεται από τις λέξεις ισχύς και ιώ (σελήνη). Η λέξη Ἰξίων σημαίνει «δυνατός γηγενής». Ο ιξός (το γκι) συσχετίζεται με τα ονόματα Ίσχυς και Ιξίων. Ο ιξός θεωρούνταν πως ήταν τα γεννητικά όργανα της βελανιδιάς. Οι Δρυΐδες με τελετουργικό τρόπο απέκοπταν τον ιξό εκτελώντας έτσι έναν συμβολικό ευνουχισμό.[9]Ο Ίσχυς, ο Ασκληπιός, ο Ιξίων και ο Πολύειδος αποτελούσαν προσωποποίηση της θεραπευτικής δύναμης, που υπάρχει μέσα στα ακρωτηριασμένα γεννητικά όργανα.[9]Ο Ιξίων ήταν δρυοβασιλιάς με γεννητικά όργανα από ιξό.[6] Γινόταν τελετουργικός γάμος του Ιξίωνα με τη θεά Σελήνη. Έπειτα μαστίγωναν τον Ιξίωνα και χρησιμοποιούσαν το αίμα και το σπέρμα του Ιξίωνα, για να γονιμοποιήσουν τη γη.[10]

Λεπτομέρειες του μύθου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γιος του Ιξίωνα ήταν ο Πειρίθους. Ο Ιξίων έλαβε ως σύζυγο τη Δία,[8] θυγατέρα του Δηιονέα ή Δηίονα ή Ηιονέα, υιού του Αιόλου, Βασιλέα της Φωκίδας. Υποσχέθηκε στον πεθερό του ένα πολύτιμο δώρο, αλλά αθέτησε την υπόσχεσή του. Ο Δηιονεύς σε αντίποινα έκλεψε μερικά από τα άλογα του Ιξίωνα. Ο τελευταίος απέκρυψε την οργή του και προσκάλεσε τον πεθερό του σε εορταστικό γεύμα στη Λάρισα. Μόλις έφτασε ο Δηιονέας, ο Ιξίωνας τον δολοφόνησε, σπρώχνοντάς τον στην πυρά. Με τη φρικτή αυτή πράξη, ο Ιξίωνας παραβίασε τον ιερό για τους Έλληνες Νόμο της φιλοξενίας, προστάτης του οποίου ήταν ο Ξένιος Ζεύς. Οι γειτονικοί άρχοντες, προσβεβλημένοι, αρνήθηκαν να του προσφέρουν άσυλο ή να εκτελέσουν τα τελετουργικά, που θα του επέτρεπαν να αποκαθαρθεί από την ενοχή του. Έκτοτε, ο Ιξίωνας κηρύχθηκε εκτός νόμου, έζησε ως απόβλητος και τον απέφευγαν οι πάντες. Σκοτώνοντας τον πεθερό του, έγινε ο πρώτος άνθρωπος στην ελληνική μυθολογία, που σκότωσε συγγενή του.[11] Η τιμωρία, που επέσειε κάτι τέτοιο ήταν τρομερή.

Κάποτε, ο Ιξίωνας, για να ξεφύγει από τους διώκτες του, κατέφυγε ικέτης σε ναό του Δία. Ο Δίας από συμπόνοια συγχώρησε τον Ιξίωνα και μάλιστα τον ανέβασε στον Όλυμπο και τον έβαλε να καθίσει στο τραπέζι των θεών να γευματίσει. Δείχνοντας αγνωμοσύνη, ο Ιξίωνας πόθησε τη θεά Ήρα, σύζυγο του Δία. Ο Δίας το αντιλήφθηκε και, για να δει μέχρι ποιου σημείου έφτανε η αγνωμοσύνη του Ιξίωνα, έδωσε τη μορφή της Ήρας σε ένα σύννεφο, που ονομάστηκε Νεφέλη (σύννεφο - θεότητα) και ξεγέλασε τον Ιξίωνα ώστε να ζευγαρώσει μαζί της.[12] Από την ένωση αυτή προήλθε το γένος των Κενταύρων [7](εξ ου και η ονομασία Ιξιονίδες). Ο Ιξίωνας τότε κεραυνοβολήθηκε και αποβλήθηκε από τον Όλυμπο.[13] Ο Δίας διέταξε τον Ερμή να μαστιγώσει τον Ιξίωνα μέχρι να επαναλάβει τη φράση: «τους ευεργέτες μας πρέπει να τους τιμούμε».[14] Έπειτα διέταξε τον Ερμή να δέσει τον Ιξίωνα με φίδια σ' έναν φλεγόμενο τροχό, που περιστρέφεται διαρκώς. Έτσι δεμένος, ο Ιξίωνας περιφέρεται αιώνια αρχικά στον ουρανό και σε μεταγενέστερες εκδοχές του μύθου στα Τάρταρα.[6][15][14]Σύμφωνα με το μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης ο τροχός σταμάτησε να περιστρέφεται μόνο μία φορά, όταν ο Ορφέας έπαιξε με τη λύρα του.[16]

Ο μύθος του Ιξίωνα μνημονεύεται από τον Αριστοτέλη, Περί Ουρανού, τον Διόδωρο Σικελιώτη, τον Φερεκύδη, τον Πίνδαρο,[17] τον Βιργίλιο (Γεωργικά, 4 και Αινειάδα, 6),[18] τον Ευριπίδη[17] τον Απολλώνιο τον Ρόδιο[18] καθώς και από τον Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις, 12.

Η αγνωμοσύνη και η αλαζονεία πάντα τιμωρείται από τους θεούς.[19] Το δέσιμο του Ιξίωνα σε έναν φλεγόμενο τροχό συνδέεται με την μαγική αντίληψη για το δέσιμο του κακού ή του εχθρού γενικότερα.[20]Ο Ιξίωνας τιμωρείται από τον Δία λόγω της υπερφίαλης ματαιοδοξίας του να κατακτήσει τη θεά Ήρα. Έχει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να εξαπατήσει έναν θεό, τον Δία. Η Ήρα είναι το σύμβολο του εξιδανικευμένου έρωτα και της καλοσύνης. Όμως, οι θεοί ποτέ δεν γίνονται θύματα της δολιότητας ενός ανθρώπου. Ο νοσηρός πόθος του Ιξίωνα να κατακτήσει την Ήρα έχει ως συνέπεια την παραδειγματική του τιμωρία. Ο απλός άνθρωπος είναι ανίκανος να εξυψωθεί σε ανώτερες πνευματικές σφαίρες, και όταν το προσπαθήσει η πτώση του είναι αναπόφευκτη. Η συνεχής περιστροφή του τροχού είναι σύμβολο της τρέλας, έκφραση της διαστρέβλωσης του πνεύματος και αποτέλεσμα της ματαιόδοξης εξύψωσης του ανθρώπου.[21]

Ο Καρλ Κερένυι θεωρεί ότι στην τιμωρία του Ιξίωνα μπορεί κανείς να διακρίνει την τιμωρία ενός παλαιότερου άγριου θεού του ήλιου, που έπρεπε να τεθεί κάτω από την κυριαρχία του Δία. Ο Καρλ Γιουνγκ θεωρεί ότι ο τροχός του Ιξίωνα είναι ένας ηλιακός τροχός και ότι η χρήση του ως βασανιστήριο είναι αρχετυπική. [22]Ο Μάρτιν Νίλσον θεωρεί ότι ο μύθος του Ιξίωνα αποτελεί υπαινιγμό για τις μαγικές τελετουργίες για τη δημιουργία βροχής, και ταυτίζει με βεβαιότητα τον τροχό του Ιξίωνα με την αστραπή.[22][23]

Κάποιοι μελετητές έχουν συνδέσει τον τροχό του Ιξίωνα με την ηλιακή άλω και με μετεωρολογικά φαινόμενα και άσχημες καιρικές συνθήκες.[22][24]

Η τιμωρία του Ιξίωνα θεωρείται ότι έχει βαθύτερη προέλευση. Προέρχεται από ονειρικά βιώματα των ανθρώπων, που τους ταλανίζουν στον ύπνο τους. Υπάρχουν και άλλοι αντίστοιχοι μύθοι στην Ελληνική μυθολογία όπως η τιμωρία του Ταντάλου και του Σισύφου.[25]

Ο Μάρτιν Νίλσον θεωρεί ότι η ιστορία του θανάτου του πεθερού του Ιξίωνα σ' ένα λάκκο με αναμμένα κάρβουνα ίσως ανάγεται σε έθιμα εορτών φωτιάς στην Κεντρική Ελλάδα.[23]

  • Ο μεγάλος αστεροειδής της Ζώνης Κάιπερ 28978 Ιξίων (28978 Ixion), που ανακαλύφθηκε το 2001, πήρε το όνομά του από τον μυθικό αυτό βασιλιά.[26]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ιξίων άρθρο στον ιστότοπο https://www.worldhistory.org/Ixion/
  • Ιξίων άρθρο στον ιστότοπο https://www.britannica.com/topic/Ixion-Greek-mythology
  1. «Pirithous» (Ρωσικά)
  2. d:Q4529168: «Иксион» (Ρωσικά)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 archive.org/stream/roscher1/Roscher21IK#page/n389/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 23  Μαΐου 2017.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 «Ixion» (Ρωσικά)
  5. 5,0 5,1 «Phlegyas» (Ρωσικά)
  6. 6,0 6,1 6,2 Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Πρώτος Τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 240. ISBN 9789603525004. 
  7. 7,0 7,1 «Ixion | Greek mythology | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  8. 8,0 8,1 «Ixion». World History Encyclopedia (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  9. 9,0 9,1 Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Πρώτος Τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 199. ISBN 9789603525004. 
  10. Γκρέιβς, Ρόμπερτ (1998). Οι Ελληνικοί Μύθοι, Πρώτος τόμος. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 241. ISBN 9789603525004. 
  11. Painesi, Anastasia (2014). «Objects of Torture in Hades. A Literary and Iconographic Study». GAIA. Revue interdisciplinaire sur la Grèce ancienne 17 (1): 157–180. doi:10.3406/gaia.2014.1628. https://www.persee.fr/doc/gaia_1287-3349_2014_num_17_1_1628. 
  12. Ελληνική Μυθολογία, Οι Θεοί, τόμος 2, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 86.
  13. «Ixion». www.greekmythology.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  14. 14,0 14,1 «Ixion | Facts, Information, and Mythology». pantheon.org. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  15. «The myth of Ixion». Lectures Bureau (στα Αγγλικά). 1 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  16. GreekBoston.com (15 Αυγούστου 2018). «All About Ixion of Greek Mythology». www.greekboston.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  17. 17,0 17,1 Painesi, Anastasia (2014). «Objects of Torture in Hades. A Literary and Iconographic Study». GAIA. Revue interdisciplinaire sur la Grèce ancienne 17 (1): 157–180. doi:10.3406/gaia.2014.1628. https://www.persee.fr/doc/gaia_1287-3349_2014_num_17_1_1628. 
  18. 18,0 18,1 Μακρής, Σπύρος (20 Φεβρουαρίου 2017). «Η Μυστηριώδης Τιμωρία του Ιξίωνα στο Διάστημα...». Διαδραστικά. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  19. Ελληνική Μυθολογία, Εισαγωγή στο Μύθο, τόμος 1, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 81.
  20. Ελληνική Μυθολογία, Οι Θεοί, τόμος 2, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 196.
  21. Diel, Paul (2019). Ο Συμβολισμός στην Ελληνική Μυθολογία. Αθήνα: Βασδέκης. σελ. 78-83. ISBN 9789608273795. 
  22. 22,0 22,1 22,2 Colona, Paolo (27 Φεβρουαρίου 2016). «THE MYTH OF IXION: AN ASTRONOMICAL INTERPRETATION» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  23. 23,0 23,1 Nilsson, Martin (2020). Η Μυκηναϊκή Προέλευση της Ελληνικής Μυθολογίας. Αθήνα: Δωδώνη. σελ. 279. ISBN 9789605581510. 
  24. Portillo, Germán· Portillo, Germán (24 Αυγούστου 2020). «Origin and Greek mythology of Ixion and the solar halo of 22º». Meteorología en Red (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022. 
  25. Ελληνική Μυθολογία, Εισαγωγή στο Μύθο, τόμος 1, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1986, σελ. 97.
  26. October 8, تحميل اغاني |· Pm, 2017 at 3:54 (9 Δεκεμβρίου 2013). «Ixion». Brickthology (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2022.