Ευθύμιος Τυρνόβου
| Ευθύμιος Τυρνόβου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Свети Евтимий Търновски (Βουλγαρικά) |
| Γέννηση | Δεκαετία του 1320 (περίπου και δήλωση με Γρηγοριανή ημερομηνία νωρίτερα του 1584)[1][2] Βέλικο Τάρνοβο |
| Θάνατος | 1402 (δήλωση με Γρηγοριανή ημερομηνία νωρίτερα του 1584) Ασένοβγκραντ |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βουλγαρία Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Eορτασμός αγίου | 20 Ιανουαρίου |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Βουλγαρικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μεταφραστής συγγραφέας spelling τονισμός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Πατριάρχης (1375–1393)[3] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Ευθύμιος Τυρνόβου (1325/1330-1400/1405) ήταν Βούλγαρος πατριάρχης και λόγιος του 14ου αιώνα.
Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ευθύμιος Τυρνόβου γεννήθηκε μεταξύ 1325 και 1330 στην πρωτεύουσα του Β΄ Βουλγαρικού κράτους, το Τύρνοβο. [4] Προερχόταν από εύπορη οικογένεια που του επέτρεψε να λάβει φροντισμένη εκπαίδευση. Όχι πολύ αργότερα από την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του έγινε μοναχός σε κάποια από τις πολυάριθμες μονές που βρίσκονταν στην περιοχή του Τυρνόβου. Μαθήτευσε μέχρι το 1363 κοντά στον Θεοδόσιο Τυρνόβου και στη μονή του Κελιφάρεβο . Θα διακριθεί για τις οργανωτικές δυνατότητες γι΄ αυτό ο ηγούμενος Θεοδόσιος θα τον έχει στενό συνεργάτη του και θα τον συμπεριλάβει σε ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη.
Η παραμονή στην Κωνσταντινούπολη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκεί , μετά τον θάνατο του Θεοδοσίου, θα παραμείνει για ένα μόλις χρόνο. Παρά τη σύντομη διαμονή του θα έλθει σε στενότερη επαφή με την ομιλούμενη ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό, κάτι που είχε ξεκινήσει από την περίοδο άσκησής του στη μονή του Κελιφάρεβο. Τη βυζαντινή γραμματεία θα έχει τη δυνατότητα να μελετήσει στις μοναστικές βιβλιοθήκες του Αγίου Μάμαντος και της Μονής Στουδίου. Παράλληλα εξοικειώνεται με την λειτουργική ζωή της Βυζαντινής πρωτεύουσας.
Η παραμονή στο Άγιο Όρος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επτά χρόνια διήρκησε η παραμονή του στην Αθωνική Πολιτεία, από το 1364 μέχρι το 1371. Αρχικά εγκαταστάθηκε στη Μονή Μεγίστης Λαύρας και μελέτησε τη βιβλιοθήκη της. Πολύ πιθανώς να γνώρισε και τον Φιλόθεο Κόκκινο. Στη συνέχεια μετακινήθηκε στον πύργο Σέλινα ο οποίος βρισκόταν κοντά στην Μονή Ζωγράφου αλλά και τις άλλες σλαβικές μονές. Η παραμονή του στο Άγιον Όρος θα είναι γόνιμη ως προς τις μελέτες του , και ως προς τη συνειδητοποίηση πως η σλαβική γλώσσα είχε εξελιχθεί. Η επτάχρονη παραμονή του θα κλείσει εκεί με κάτι δυσάρεστο για εκείνον: ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος θα τον εξορίσει-για σύντομο χρονικό διάστημα όμως- στη Λήμνο , για άγνωστη αιτία
Η επιστροφή στο Τύρνοβο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η επιστροφή του Ευθύμιου δεν ήταν άσχετη με τον θάνατο του πατριάρχη Τυρνόβου Θεοδοσίου Β΄το 1371 και την κένωση του θρόνου, καθώς υπήρχαν προοπτικές ανόδου του στον πατριαρχικό θρόνο. Θα περάσει για λίγο από την Κωνσταντινούπολη και θα καταλήξει στην πατρίδα του. Αρχικά επέλεξε να μείνει σε μία σπηλιά, αλλά η παρουσία πολλών θαυμαστών του που εξελίχθηκαν σε μαθητές του, οδήγησε στην ίδρυση του μοναστηριού της Αγίας Τριάδος. Με τη συμπαράσταση του πατριάρχη Τυρνόβου Ιωαννίκιου Β΄ και του τσάρου Ιωάννη Σισμάν παρήχθη ένα πολύ σημαντικό έργο από τη συγκεκριμένη μονή.
Πατριάρχης Τυρνόβου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά τον θάνατο του Ιωαννίκιου Β’ , το 1375 εξελέγη πατριάρχης Τυρνόβου. Η εκλογή του υπαγορεύθηκε από πολλούς λόγους, α) διέθετε κύρος οφειλόμενο στην πνευματικότητα και τη λογιοσύνη του. β) πολιτικούς: ως εκ τούτου ήταν το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να διευθετήσει την ρίξη ανάμεσα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και την Βουλγαρική Εκκλησία , που προέκυψε στα μέσα του 14ου αιώνα. Ο Ευθύμιος αποδείχθηκε πρόθυμος να δεχθεί τα αιτήματα του πατριάρχη Καλλίστου Α΄ που είχε διατυπώσει σε σχετική επιστολή του προς τη Βουλγαρική πλευρά μερικά χρόνια πιο πριν. [5]
Το ποιμαντικό έργο του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πλούσιο ήταν και το ποιμαντικό του έργο το οποίο εκτεινόταν από την άσκηση φιλανθρωπίας μέχρι την αντιμετώπιση αιρεσιαρχών που δρούσαν την εποχή εκείνη στην Βουλγαρική πρωτεύουσα: επρόκειτο για τους Πιρόν και Φουντούλ που η διδασκαλία τους ήταν ένα κράμα Νεστοριανισμού, Βαρλααμιτισμού, Εικονομαχίας και μαγείας[6]. Με τα κηρύγματά του αλλά και θεσμικά (Συνοδική καταδίκη και εξορία τους) τους αντιμετώπισε επιτυχώς.
Το μεταρρυθμιστικό-ορθογραφικό του έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ευθύμιος από την εποχή ήδη που ήταν στο Άγιον Όρος και πλησίον των εκεί σλαβικών μονών συνειδητοποίησε την εξέλιξη της σλαβικής γλώσσας και τη διαφοροποίησή της από το Κυριλλομεθοδιανό πρότυπο:χαρακτηριζόταν από έλλειψη ενότητας και αποξένωση από τις ομιλούμενες Σλαβικές γλώσσες[7]. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως ο ίδιος θεμελιώνει αυτήν την προσπάθεια , αλλά το έργο του εντάσσεται σε μια ήδη εκδηλωμένη προσπάθεια από τις αρχές του 14ου αιώνα. Έτσι υπήρξε μεταρρυθμιστής της ορθογραφίας, του συντακτικού και του λεξιλογίου της . [8].
Το μεταρρυθμιστικό-λειτουργικό του έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναθεώρησε βασικά λειτουργικά βιβλία διορθώνοντας λάθη τους , ενώ ανανέωσε και το λειτουργικό τυπικό. Η αναθεώρηση των λειτουργικών βιβλίων εκκινούσε από την πεποίθησή του πως «η δημόσια ευημερία και ηθική, όπως επίσης και η καθαρότητα της Ορθόδοξης πίστης, εξαρτιόταν από την ακρίβεια και τις λογοτεχνικές αρετές των ιερών βιβλίων[9]» Οι ελλείψεις των βιβλίων αυτών οφείλονταν σε παρανοήσεις του προτοτύπου εκ μέρους των σλάβων μεταφραστών και στη λογοτεχνική τους ανικανότητα.
Αποτίμηση του μεταρρυθμιστικού του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως παρατηρεί ο Δημήτριος Ομπολένσκυ, η σύνδεση ανάμεσα στην ηθική παρακμή, στην εμφάνιση των αιρέσεων, στην αντίληψη πως το παρόν ήταν κατώτερο από το ένδοξο παρελθόν, αλλά και η σταδιακή επέκταση των Τούρκων στην Βαλκανική, η σύνδεση όλων αυτών με την πνευματική διαίρεση των Χριστιανών, που οφειλόταν στην αλλοίωση της ορθογραφίας των εκκλησιαστικών χειρογράφων μπορεί για τον σύγχρονο άνθρωπο να μοιάζει υπερβολική. Όμως για τον μεσαιωνικό άνθρωπο, επειδή τα χειρόγραφα αυτά περιείχαν τα ιερά κείμενα της Χριστιανικής θρησκείας, ακόμα και μια ελαττωματική αντιγραφή θα μπορούσε να ενοχοποιηθεί για δογματική πλάνη και αίρεση. Έτσι οδηγήθηκε στην φιλολογική τυποποίηση ο Ευθύμιος, κι όχι μόνο, για να περισώσει την πολιτιστική κληρονομιά τους.[10]
Το τέλος του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για τον χρόνο που πέθανε οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Μετά την πτώση του Τυρνόβου στους Τούρκους το 1393 εξορίσθηκε στην Μακεδονία και διέμεινε μέχρι τον θάνατο του στη μονή του Μπάτσκοβο. Ο θάνατός του δεν πρέπει να υπερβαίνει την πρώτη πενταετία του 15ου αιώνα Το 1905 υποδείχθηκε από τον ηγούμενο της μονής της Θεοτόκου του Μπάτσκοβο τάφος που περιείχε οστά με χειρόγραφο το οποίο ανέφερε πως ανήκουν στον Ευθύμιο. Όμως εξακολουθεί να διχάζει το εύρημα την επιστημονική κοινότητα. [11]
Το συγγραφικό του έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αν και όχι εκτενές, συνολικά δεκατέσσερα έργα, αποτελείται από βίους αγίων (Ιωάννη της Ρίλας, Ιλαρίωνας Μογλενών, Φιλοθέη του Τεμέν, Παρασκευή εξ Επιβατών), ομιλίες προς τιμήν αγίων (αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, Κυριακή, Μιχαήλ εκ Πότουκα, Ιωάννη Πολιβότσκι), επιστολές-τέσσερις- ασχολούμενες με θεολογικά και κοινωνικά προβλήματα και που παραλήπτες τους ήταν δύο μοναχοί και ο Άνθιμος Ουγγροβλαχίας. Τέλος συνέθεσε και μια Ακολουθία και μια Παράκληση προς την αυτοκράτειρα Θεοφανώ.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 «Св. патриарх Евтимий Търновски». Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2021.
- ↑ 2,0 2,1 Из живота и обществено-политическата дейност на патриарх Евтимий Търновски 1977. σελ. 237–249.
- ↑ «A bolgár irodalom története». Πανεπιστήμιο Έτβες Λόραντ. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2021.
- ↑ Για το Β΄Βουλγαρικό κράτος δες: Γιάννα Κατσόβσκα Μαλιγκούδη, Οι Σλάβοι των Βαλκανίων. Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό τους, εκδ.Gutenberg, Αθήνα, 2004, σελ.304-311
- ↑ Δημήτριος Γόνης, Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα, 1996, σελ.95-100 Μετά από σχετική επιστολή που έλαβε ο Κάλλιστος Α΄ από βούλγαρους μοναχούς οι οποίοι του κατήγγελλαν κανονικές και λειτουργικές ατασθαλίες του Θεοδοσίου Τυρνόβου, εκείνος τους απάντησε με δική του επιστολή στην οποία ζητούσε τη μνημόνευση των τεσσάρων πατριαρχών της Ανατολής, την τριπλή κατάδυση κατά το βάπτισμα, και την παραλαβή μύρου από την Κωνσταντινούπολη.
- ↑ Δημήτριος Γόνης, όπ.π., σελ.89
- ↑ «Η παλαιοεκκλησιαστική Σλαβονική[...] είχε απορροφήσει στοιχεία των τοπικών καθομιλουμένων κι είχε χάσει κάτι απ΄τη πρωτόγονη ενότητά της. Εξ΄άλλου αυτή η Εκκλησιαστική Σλαβονική [...] είχε διατηρήσει μεγάλο μέρος της αρχικής γραμματικής και συντακτικής δομής της, κι έτσι εκείνη την εποχή είχε χάσει την επαφή της με τα ομιλούμενα ιδιώματα εκείνων των χωρών.[...] στα τέλη του 14ου αιώνα έτεινε με ταχείς ρυθμούς να γίνει νεκρή γλώσσα», Dimitri Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453 τομ.2 , μτφρ.Γιάννης Τσεβρεμές,εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991,σελ.544
- ↑ Ιωάννης Ταρνανίδης, Σελίδες από την εκκλησιαστική γραμματεία των Σλάβων, εκδ. Α/φοί Κυριακίδη, Θεσσ/ίκη, 2004, σελ. 305, 310, 312
- ↑ Dimitri Obolensky,όπ.π.,σελ.545
- ↑ Dimitri Obolensky,όπ.π.,σελ.547
- ↑ Ιωάννης Ταρνανίδης, όπ.π., σελ.318
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γιάννα Κατσόβσκα -Μαλιγκούδη, Οι Σλάβοι των Βαλκανίων. Εισαγωγή στην ιστορία και τον πολιτισμό τους, εκδ.Gutenberg, Αθήνα, 2004
- Ιωάννης Ταρνανίδης, Σελίδες από την εκκλησιαστική γραμματεία των Σλάβων, εκδ. Α/φοί Κυριακίδη, Θεσσ/ίκη, 2004, σελ.297-318
- Δημήτριος Γόνης, Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα, 1996, σελ.88-90
- Dimitri Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453 τομ.2 , μτφρ.Γιάννης Τσεβρεμές,εκδ. Βάνιας, Θεσσ/ίκη, 1991
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ηλίας Γ. Ευαγγέλου, Γλωσσικές και εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις στη Βουλγαρία τον 14ο αιώνα. Η συμβολή του πατριάρχη Τυρνόβου Ευθυμίου, [Ελληνισμός και Κόσμος των Σλάβων, 3],εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2002
- Ηλίας Γ. Ευαγγέλου, «Η συνάντηση και προσωπική γνωριμία του τελευταίου πατριάρχη Τυρνόβου Ευθυμίου με τον πατριάρχη Φιλόθεο Κόκκινο», Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Α. Π. Θ., Νέα Σειρά, Τμήμα Θεολογίας,τομ. 14 (2004), σελ. 25-44.
- Ηλίας Γ. Ευαγγέλου, «Η ιδεολογία του Β΄ Βουλγαρικού Κράτους στο συγγραφικό έργο του Ευθυμίου Τυρνόβου», Πρακτικά ΚΖ΄ Πανελληνίου Ιστορικού Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 26-28 Μαΐου 2006, Βυζαντιακά, τομ. 27 (2008), σελ. 293-307.
|