Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ερκολάνο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά την αρχαία πόλη. Για την σύγχρονη πόλη, δείτε: Ερκολάνο (σύγχρονη πόλη).
Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO
Αρχαιολογικοί χώροι Πομπηίας, Ερκουλάνεουμ και Τόρρε Αννουντσιάτα
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Τμήμα της ρωμαϊκής οδού Κάρντο V [1]
Χάρτης
Χώρα μέλος Ιταλία
ΤύποςΠολιτιστικό
Κριτήριαiii, iv, v
Ταυτότητα829
ΠεριοχήΕυρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή1997 (21η συνεδρίαση)

Το Αρχαίο Ερκολάνο ή Ερκουλάνεουμ (ιταλικά: Ercolano antica‎‎, λατινικά: Herculaneum‎‎) ή Ηράκλειο Καμπανίας (αρχαία ελληνικά: Ἡράκλειον), που συναντάται και με την ονομασία Ηράκλεια, ήταν μια πόλη της αρχαίας Καμπανίας που βρισκόταν στον Κόλπο της Νάπολης, στην τοποθεσία του σημερινού Ερκολάνο.

Έστεκε στους πρόποδες του μεγάλου κώνου του Βεζούβιου, επάνω σε ένα ακρωτήριο που βρεχόταν από την Τυρρηνική Θάλασσα, μεταξύ της αρχαίας Νάπολης και της Πομπηίας. Το οχυρωμένο Ηράκλειο, όπως περιγράφεται από τον Στράβωνα, «είχε ύψωμα που εξείχε στην θάλασσα, ο Λίβας θαυμαστώς έπνεε επάνω του, ώστε έκανε υγιεινήν την κατοικία».[2][3]

Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής εποχής, περίπου στα μέσα του 1ου π.Χ. αιώνα, φαίνεται πως η αρχαία πόλη άρχισε να μετατρέπεται σε παραθαλάσσιο θέρετρο για τους επιφανείς και πλούσιους Ρωμαίους εκείνης της εποχής, λόγω του κλίματος και της φυσικής ομορφιάς της.

Η έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. κατέστρεψε την αρχαία πόλη Ηράκλειο, καθώς επίσης και αρκετές γειτονικές αρχαίες πόλεις και χωριά, όπως την Πομπηία, την Οπλοντίδα, το Μποσκορεάλε και τη Σταβίαι (Stabiae).[4][5][6]

Οι πρώτες οργανωμένες ανασκαφές στο Ερκολάνο (πρώην Ρεζίνα) ξεκίνησαν στα μέσα του 18ου αιώνα, υπό τον γαλλοϊσπανικό Οίκο των Βουρβόνων - Δύο Σικελιών. Μέχρι σήμερα οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ένα μικρό τμήμα της αρχαίας πόλης, συνολικής έκτασης περίπου πέντε εκταρίων, που αποτελούν το Αρχαιολογικό Πάρκο Ερκολάνο (Parco Archeologico di Ercolano).

Ο χώρος των αρχαιολογικών ανασκαφών στο Ερκολάνο, μαζί με τους αρχαιολογικούς χώρους στην Πομπηία και την Τόρε Αννουντσιάτα, περιλαμβάνεται από το 1997 στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς που τηρείται από την ΟΥΝΕΣΚΟ.[7][8]

Η Καταστροφή της Πομπηίας και του Ερκουλάνεουμ, Τζον Μάρτιν, περ. 1821, Πινακοθήκη Τέιτ.
Το σύγχρονο Ερκολάνο το 1908 (Resina, Ρεζίνα), ο εντοπισμένος χώρος της αρχαίας πόλης (Herculaneum), δηλώνεται με πορτοκαλί χρώμα, και οι λάβες του Βεζούβιου (γκρι επιφάνεια). Η αρχαία πόλη καλύπτεται, κυρίως, από διαδοχικά στρώματα τόφφου, με την τοπική ονομασία «παππαμόντε» (pappamonte), πάχους δεκάδων μέτρων, που χρονολογείται, τουλάχιστον σε μεγάλο βάθος, από την ηφαιστειακή έκρηξη του 79 μ.Χ. Στον μεγάλο όγκο του παππαμόντε αποτέθηκε, κυρίως από την έκρηξη του 1631, ένα διαδοχικό στρώμα λάβας, σε μια σχετικά μικρή περιοχή. Η αρχαία ακτογραμμή (με πράσινο χρώμα) έχει τροποποιηθεί λόγω της μεγάλης υποχώρησης της ακτής.[9] Οι φυσικές καταστροφές που έπληξαν την αρχαία πόλη αλλοίωσαν το γήινο ανάγλυφό της και άλλαξε δραστικά η μορφολογία της.

Το Ηράκλειο (αρχαία ελληνικά: Ἡράκλειον‎‎), σύμφωνα με τον μύθο, έλαβε το όνομά του από τον ομώνυμο ήρωα Ηρακλή, στον οποίο οφείλει την ίδρυση της αρχαίας πόλης.[10][11] Ο Ηρακλής τη θεμελίωσε όταν έφτασε στην Ιταλία με τα βόδια του Γηρυόνη, μετά την τέλεση του άθλου του.[12]

Η ονομασία της πόλης παραδίδεται επίσης με τη γραφή «Ἡράκλεια» στην αρχαία ελληνική γραμματεία, στο έργο Περί Φυτών Ιστορίας του Θεόφραστου.[13][14][15]

Τα έως σήμερα γνωστά αρχαιολογικά ευρήματα, δεν τεκμηριώνουν την αρχαιότερη κατοίκηση της πόλης του Ηρακλείου. Αρχικά, μάλλον κατοικήθηκε από Όσκους.[16] Στη συνέχεια, την κατείχαν Τυρρήνιοι και Πελασγοί. Ακολούθως, δημιουργήθηκε εκεί μια Ελληνική αποικία από την μητρόπολη της Νεάπολης (β΄ μισό 5ου π.Χ. αι.). Έπειτα την κατέλαβαν οι Σαμνίτες (περ. 420 π.Χ.) και τελικά περιήλθε στην κυριαρχία των Ρωμαίων (αρχές 4ου π.Χ. αι.).

Για τη δεκαετία του 90-80 π.Χ. αναφέρεται πως η οχυρωμένη πόλη (οπίντουμ) στεκόταν σε έναν λόφο, σε μια υψηλή τοποθεσία, κοντά στη θάλασσα, με μικρά τείχη, ανάμεσα σε δύο ποταμούς, κάτω από τον Βεζούβιο. Και πως λίγο έξω από το αρχαίο Ηράκλειο, ο ποταμός κατέβαινε προς τη θάλασσα.[17][18][19]

Ρωμαϊκή κατάκτηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον Ρωμαϊκό Συμμαχικό Πόλεμο (90-88 π.Χ.)[20] η αρχαία πόλη Ηράκλειο συμμετείχε στην επανάσταση των Ιταλιωτών και κατακτήθηκε το 89 π.Χ. από τον Τίτους Δίδιους (Titus Didius), λεγάτο του Σύλλα.[21][22][23] Έχοντας χάσει κάθε πολιτική αυτονομία, αργότερα έγινε ισοπολίτιδα πόλη και πιθανόν ιδρύθηκε μια αποικία από βετεράνους του Σύλλα. Ο πληθυσμός της συνδέθηκε με την φυλή Μενένια (tribus Menenia), στην περιοχή Λάτιο και Καμπανία (Latium et Campania (Regio I)).[24][25]

Στα επόμενα χρόνια αναπτύχθηκαν στην πόλη πολυτελείς βίλες των επιφανών και πλούσιων Ρωμαίων εκείνης της εποχής. Οι πιο όμορφες τοποθεσίες εξάλλου στον κόλπο της Νάπολης μετατράπηκαν σε παραθαλάσσια καλοκαιρινά θέρετρα της ρωμαϊκής αρχαιότητας, αλλά και λουτροπόλεις, και η θέση των αρχαίων Βαΐων εξελίχθηκε στο πιο φημισμένο κοσμικό θέρετρο.

Η ηφαιστειακή έκρηξη του 79 μ.Χ.

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι αμφίβολο αν η αλληλουχία γεγονότων και τα γραπτά τεκμήρια για την προγενέστερη δραστηριότητα του Βεζούβιου διατηρήθηκαν στους ιστορικούς χρόνους.[26][27][28] Αλλά είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι μια επιγραφή, από την αρχαία Κάπουα, στον «Iovi Vesuvio»,[29] δηλαδή «Δία Βεζούβιο», υποδηλώνει ότι λατρευόταν ως δύναμη του Δία.

Το 62 ή 63 μ.Χ.,[30] δηλαδή δεκαεπτά ή δεκαέξι χρόνια πριν από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., ένας αρκετά μεγάλος σεισμός κατέκλυσε την αρχαία πόλη της Πομπηίας και επέφερε εκτεταμένες καταστροφές σε ολόκληρη την επαρχία της Καμπανίας. Μέρος της αρχαίας πόλης Ηράκλειο έπεσε και τα κτίρια που είχαν μείνει όρθια ήταν σε ασταθή κατάσταση. Η σεισμική δραστηριότητα που ακολούθησε, προκάλεσε και άλλες ζημιές στα κτίρια που είχαν μείνει όρθια.[31]

Το γεγονός αυτό γενικά αναφέρεται ως πρώτη ένδειξη της μετέπειτα έκρηξης το 79 μ.Χ., ωστόσο ορισμένοι επιστήμονες προτείνουν ότι μάλλον δεν συνδέεται άμεσα.[32] Εκείνη την χρονική περίοδο, ο πληθυσμός των πόλεων στις πλευρές του Μόντε Σόμα πιθανότατα δεν γνώριζε ότι κατοικούσε στις πλαγιές ενός ηφαιστείου, καθώς η περιοχή ήταν απαλλαγμένη από εκρήξεις για περίπου 700 χρόνια. Εκ των υστέρων ίσως υπήρχαν κάποιες προειδοποιήσεις.

Και ενώ τα έργα αποκατάστασης ήταν ακόμη σε εξέλιξη, διακόπηκαν από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Η πόλη καλύφθηκε από πυκνά στρώματα ηφαιστειακών υλικών.

Θεωρείται πιθανό ότι πρόσφυγες από το αρχαίο Ηράκλειο κατέφυγαν στην αρχαία Νάπολη, όπου δημιούργησαν την περιοχή την «Ηρακλειωτική» (regio Herculanensis).[33] Αργότερα, το όνομα της περιοχής άλλαξε σε «Ηρακλείων» (regio Herculensis) ή «Φουρνιλένσις» (regio Furcillensis).[34]

Το ηφαιστειακό γεγονός του 79 μ.Χ. αποτελεί την πιο διαβόητη έκρηξη του Βεζούβιου λόγω κυρίως της συντήρησης αντικειμένων, δρόμων, σπιτιών, καταστημάτων και ανθρώπινων θυμάτων.

Η αρχαία πόλη Ηράκλειο μετά την ηφαιστειακή έκρηξη θάφτηκε κάτω από ένα στρώμα στάχτης που συνέβαλε στη διατήρησή της για πολλούς αιώνες.

Μετά την καταστροφή του 79 μ.Χ.

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι επείγουσες εργασίες αποκατάστασης των κατεστραμμένων δρόμων πιθανώς άρχισαν σχεδόν αμέσως, αλλά μάλλον ολοκληρώθηκαν επί βασιλείας Αδριανού (117-138 μ.Χ.). Βάσει εγχάρακτης επιγραφής σε τιμητικό μιλιάριο του Ανδριανού, η ανακατασκευή του οδικού δικτύου που κατέληγε στην αρχαία Νάπολη διαμέσου των πόλεων Νουκερία (Nuceria) και Σταβίαι (Stabiae) χρονολογείται το 120/121.[35][36][37][38]

Θεωρείται πως η τοποθεσία της αρχαίας πόλης Ηράκλειο κατοικήθηκε ξανά από τον 2ο αιώνα και έπειτα. Ο εντοπισμός ορισμένων τάφων και νεκροθηκών, όπως δύο μαρμάρινων σαρκοφάγων του 2ου και 4ου αιώνα,[39][40][41] υποδηλώνουν την παρουσία νεκρόπολης. Ωστόσο, αν οργανώθηκε εκεί κάποιος οικισμός πιθανώς καταχώθηκε το 472 μ.Χ. κατά την ηφαιστειακή έκρηξη.[42][43]

Οι ηφαιστειακές εκρήξεις του Βεζούβιου, αλλά και άλλοι παράγοντες (όπως σεισμοί), κατά την ιστορική εποχή είχαν ως αποτέλεσμα να αλλοιώσουν και να μεταβάλλουν δραστικά τη μορφή του τόπου αυτού. Με την πάροδο του χρόνου χάθηκαν πληροφορίες και μαρτυρίες για την ιστορία της αρχαίας πόλης Ηράκλειο.

Η μεσαιωνική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, πιθανότατα τον 10ο αιώνα, επάνω στην αρχαία τοποθεσία ιδρύεται ο οικισμός της Ρεζίνα. Δυστυχώς δεν υπάρχουν ιστορικά αρχεία που να καλύπτουν την περίοδο μεταξύ της κατάρρευσης της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του έτους 1000.

Η ετυμολογία του ονόματος είναι αμφιλεγόμενη. Μερικοί μελετητές το αποδίδουν σε παραφθορά του Ρεκτίνα (Rectina), το όνομα της Ρωμαίας ευγενούς από το αρχαίο Ηράκλειο που ήταν εγκάρδια φίλη του Πλίνιου του Πρεσβύτερου. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, μπορεί να προέρχεται από μια λατινική λέξη (raetincula) που σημαίνει δίχτυα ψαρέματος, λόγω της ενασχόλησης των κατοίκων με το ψάρεμα. Πιθανώς επίσης να προέρχεται από τη λέξη ρητίνη, λόγω των δέντρων που καλλιεργούνταν στην αρχαία λάβα, ή από το όνομα του ποταμού που κυλούσε δίπλα στην πόλη. Τέλος κάποιοι προτείνουν ότι το όνομα είναι αναγραμματισμός της λέξης σειρήνα, διότι η σειρήνα ήταν το σύμβολο του χωριού και της πόλης της Ρεζίνας μέχρι το 1969.

Αρχεία από τον 11ο αιώνα υποδεικνύουν την παρουσία ενός παρεκκλησίου αφιερωμένου στην Παναγία σε έναν λόφο που ονομάζεται Πουγκλιάνο (Pugliano).

Η εκ νέου ανακάλυψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με βάση τα έως σήμερα γνωστά αρχαιολογικά δεδομένα, οι μεγάλες φυσικές καταστροφές που έπληξαν την αρχαία πόλη Ηράκλειο είχαν ως αποτέλεσμα να αλλάξει δραστικά η μορφολογία της. Με την πάροδο του χρόνου χάθηκαν ιστορικές πηγές της αρχαιότητας, καθώς και πληροφορίες και μαρτυρίες της πρωιμότερης ιστορίας της.

Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες στην περιοχή τοποθετούνται στον 14ο αιώνα, όταν, σποραδικά μέσα στα χρόνια, διανοίχθηκαν σήραγγες στο Ερκολάνο (τότε Ρεζίνα) για την ανάκτηση μαρμάρων και δομικών υλικών. Η τοποθεσία της αρχαίας πόλης προσδιορίζεται τον 15ο αιώνα, από τους αρχαιοδίφες της περιόδου της Αναγέννησης.

Από τα μέσα του 16ου αιώνα παρατηρείται η συστηματική συλλογή αρχαιοτήτων από την περιοχή του Βεζούβιου. Σε πολλές περιπτώσεις η ανεύρεσή τους ήταν τυχαία, όπως στην ανόρυξη πηγαδιών. Τα αρχαία αντικείμενα δεν εκτιμήθηκαν αποκλειστικά για την αρχαιολογική ή και την αισθητική αξία τους αλλά αποτέλεσαν ένδειξη κύρους και ισχύος. Πολλές αρχαιότητες επίσης χρησιμοποιήθηκαν ως δομικά υλικά, εντοιχίστηκαν ή ενσωματώθηκαν στις νέες κατασκευές (κατοικίες, ναούς κ.λπ.).

Οι πρώτες επίσημες ανασκαφές στο Ερκολάνο, ξεκίνησαν το 1738 υπό την αιγίδα του βασιλιά της Νεαπόλεως Καρόλου Γ΄, υπό τη διεύθυνση του στρατιωτικού μηχανικού Ρόκο Τζοακίνο ντε Αλκουμπιέρε (Roque Joaquín de Alcubierre). Η έρευνα αποσκοπούσε πρωτίστως στον εντοπισμό αγαλμάτων και πολύτιμων αντικειμένων, για τον εμπλουτισμό της βασιλικής συλλογής αρχαιοτήτων.[44]

Η ανασκαφική τεχνική που χρησιμοποιήθηκε είναι συγκρίσιμη με την υπόγεια εξόρυξη σε ορυχεία. Συνοπτικά, κατασκευάστηκαν κάθετα φρέατα, για τη μετακίνηση των εργατών και τη μεταφορά των ευρημάτων. Στη στάθμη εδάφους της αρχαίας θέσης, διανοίχθηκαν σήραγγες, κατά μέσο όρο, πλάτους 80-100 εκατοστών και ύψους κάτω των 2 μέτρων.[45] Οι χώροι που ερευνώνταν στη συνέχεια επιχωματώνονταν, κυρίως με υλικά από την εκσκαφή των νέων σηράγγων.

Η ανασκαφή αυτή προχώρησε χωρίς ακριβές σχέδιο, αργά, χειρωνακτικά, στο αχνό φως ενός φαναριού. Οι εργάτες ανασκαφών που χρησιμοποίησαν οι Βουρβόνοι, γνωστοί ως «καβαμόντι» (cavamonti, δηλαδή εργαλεία εξόρυξης βουνού), δούλευαν σε εξαιρετικά ανθυγιεινές συνθήκες και επικίνδυνες καταστάσεις: ανεπαρκής αερισμός και εξαερισμός, αναθυμιάσεις αερίων, συνεχής κίνδυνος καταρρεύσεων.

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών τα ευρήματα αποσπώνταν από την αρχαιολογική θέση, τα επιδαπέδια ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες αποκολλώνταν. Τα ιδιαίτερης αξίας τέχνεργα προσωρινά στεγάζονταν στο Μουσείο του Ερκολάνο (Museum Herculanense, Ηρακλεωτικό Μουσείο) και στη βασιλική κατοικία στο Πόρτιτσι (Portici). Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο Βασιλικό Μουσείο των Βουρβόνων (σημερινό Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης), που εγκαινιάστηκε το 1816.

Η απόφαση να πραγματοποιηθούν υπαίθριες ανασκαφές ελήφθη το 1828, οι οποίες απέκτησαν ιδιαίτερη σημασία τον 20ο αιώνα, όπου σημειώθηκαν σημαντικές ανακαλύψεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται, ο μεγάλος αριθμός σκελετών που βρέθηκε στις στοές της αρχαίας παραλίας για τον ελλιμενισμό των καϊκιών, όπου κατέφυγε ένα μέρος του πληθυσμού για να σωθεί, και η ανακάλυψη της Βίλας των Παπύρων. Αυτό το εξαιρετικό αρχαιολογικό υλικό παρείξε σημαντική γνώση για τον ρωμαϊκό πολιτισμό τον 1ο αιώνα, αλλά και άγνωστα μέχρι τότε λογοτεχνικά έργα στους παπύρους της βίλας.

Αν και η φήμη του αρχαίου Ηρακλείου επισκιάζεται από αυτή της Πομπηίας, προσφέρει ωστόσο πολύ υποβλητικά ερείπια σε μια συγκεντρωμένη περιοχή, καθώς και μια σημαντική μαρτυρία για την αρχιτεκτονική και τα καθημερινά αντικείμενα. Από όλες τις πόλεις που θάφτηκαν από την ηφαιστειακή έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., είναι η καλύτερα διατηρημένη.

Σημειώσεις και Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Στον ρωμαϊκό πολεοδομικό σχεδιασμό υπήρχε ένα πρότυπο με το οποίο κατασκευάζονταν οι δρόμοι. Υπήρχαν δύο κεντρικοί κάθετοι οδοί, η Κάρντο Μάξιμους (cardo maximus) με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο και η Ντεκουμάνους Μάξιμους (decumanus maximus) με κατεύθυνση από Ανατολή προς Δύση.
  2. ↑ Στράβων, Γεωγραφικά, 5.4.8 (σελ.331).
  3. ↑ Waldstein & Shoobridge 1908, «Αppendix II. Passages from ancient authors referring to Herculaneum, with translations», σελ. 255-270.
  4. ↑ «Global Volcanism Program | Vesuvius». Smithsonian Institution | Global Volcanism Program (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2023.
  5. ↑ «Vesuvio Decade Volcano». www.geo.mtu.edu. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
  6. ↑ «Naples and Mt. Vesuvius». Wat on Earth (στα Αγγλικά). 15 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
  7. ↑ «Cenni su Ercolano». web.archive.org (στα Ιταλικά). Soprintendenza Speciale per i Beni Archeologici di Pompei, Ercolano e Stabia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
  8. ↑ «Archaeological Areas of Pompei, Herculaneum and Torre Annunziata». UNESCO World Heritage Centre (στα Αγγλικά).
  9. ↑ Waldstein & Shoobridge (1908), σσ. 56–60 και 97–124
  10. ↑ Η επικρατέστερη εκδοχή για την ίδρυση της αρχαίας πόλης Ηράκλειο αντλεί αναφορές από τη Ρωμαϊκή Αρχαιολογία του Διονυσίου του Αλικαρνασσέα. Βλ. ΔιονΑλικ., Ρωμ.Αρχ., Α΄.35 (XXXV).
  11. ↑ Θεωρείται πως η ονοματοδοσία της πόλης υποδηλώνει, εκτός από τον μύθο, όπως τον διέσωσε ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς στη Ρωμαϊκή Αρχαιολογία, και την αρχαία ελληνική πολιτιστική διαδρομή της. Σε διασωθέν κείμενο του Θεόφραστου (Χαρακτῆρες, 27.5 στο ΚΕΓ) απαντά ο όρος «Ἡρακλεῖον» και αναφέρεται στο ιερό του Ηρακλή.
  12. ↑ Μερικές γνωστές αναφορές στον Ηρακλή και τον Γηρυόνη εμφανίζονται στα εξής κείμενα: 1. Ησίοδου, Θεογονία (287-294, 981-983 στο ΚΕΓ)· 2. Στησίχορου, Γηρυονίδα (Γαρυοναΐς στο ΚΕΓ)· 3. Παλαίφατου, Περί απίστων (24 [Περὶ Γηρυόνου])· 4. Στράβωνος, Γεωγραφικά (5.4.6)· 5. Παυσανία, Ελλάδος περιήγησις (5.19.1).
  13. ↑ Παρατίθεται το σχετικό απόσπασμα: «[...] ταῦτα δὲ ἐξακριβωθῆναι μάλιστα παρὰ τοῖς Τυῤῥρηνοῖς τοῖς ἐν Ἡρακλείᾳ.» (Θεοφρ., Περί φυτών Ιστορίας, Ι΄ (PDF) (ψηφιακή σελ.100 – φυσική σελ.230, στο [3].)
  14. ↑ Ένα ψηφιακό αντίγραφο του έργου με το παρατιθέμενο απόσπασμα (Περί φυτών ιστορίας, 9.16.6), είναι προσπελάσιμο και στον ακόλουθο σύνδεσμο: «Scaife Viewer | Enquiry into Plants». scaife.perseus.org (στα Αρχαία Ελληνικά). σελ. p.302.
  15. ↑ Δείτε επίσης, Maiuri 1932, «Cenno storico» (Ιστορικό σημείωμα).
  16. ↑ Στράβων, Γεωγραφικά, 5.4.8 (σελ.331).
  17. ↑ Η περιγραφή προέρχεται από το έργο Ιστορίες του Λεύκιου Κορνήλιου Σισένα (Lucius Cornelius Sisenna, Historiae). Από αυτό το έργο ωστόσο διατηρήθηκαν πολύ λίγα αποσπάσματα και σώζονται κυρίως στον μεταγενέστερο γλωσσολόγο Νόνιους Μάρκελλους (Nonius Marcellus). Ακολουθεί το σχετικό απόσπασμα όπως παρατίθεται στο: Krause, Augustus (1833). Vitae et Fragmenta Veterum Historicorum Romanorum (στα Λατινικά). Berolini: Sumptibus Ferd. Dummleri. MDCCCXXXIII. σελίδες 311–312. Quod oppidum tumulo in excelso loco propter mare, parvis moenibus, inter duos fluvios infra Vesuvium collocatum. Idem eodem: Transgressus fluviam, quae secundum Herculaneum ad mare pertinebat. (Non. fluvius masculini generis: feminini, ut amnis plerumque.)
  18. ↑ «Lucius Cornelius Sisenna, Historiae 3.1». latin.packhum.org (στα Λατινικά). Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2023.
  19. ↑ Waldstein & Shoobridge 1908, «Αppendix II. Passages from ancient authors referring to Herculaneum, with translations», σελ. 255-270.
  20. ↑ «V2.3 Οι μεγάλες κατακτήσεις. Οι συνέπειες των κατακτήσεων. Η ενοποίηση της Ιταλίας». ebooks.edu.gr. Ιστορία του Αρχαίου κόσμου - Α΄ τάξη Ενιαίου Λυκείου. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2023.
  21. ↑ Maiuri 1960, §1.
  22. ↑ «ERCOLANO. Enciclopedia dell' Arte Antica (1960)». Τreccani (στα Ιταλικά).
  23. ↑ Στο έργο Ρωμαϊκή Ιστορία του Βελλήιου Πατερκούλου αναφέρεται ότι ο Τίτους Δίδιους ενισχύθηκε από τη λεγεώνα του Μινάτιους Μάγιους (Minatius Magius) για την κατάκτηση του αρχαίου Ηρακλείου. Βλ. «Velleius Paterculus: The Roman History • The Text on LacusCurtius». penelope.uchicago.edu (στα Αγγλικά και Λατινικά). Book II, ch.16.
  24. ↑ Pappalardo, Umberto (Naples) (2006-10-01). «Herculaneum» (στα αγγλικά). Brill’s New Pauly (Brill). doi:10.1163/1574-9347_bnp_e509240. https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/*-e509240.
  25. ↑ «I REGIO AUGUSTEA - LATIUM ET CAMPANIA». romanoimpero.com. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2023.
  26. ↑ Waldstein & Shoobridge 1908, σελ. 97.
  27. ↑ «Vesuvio Decade Volcano». www.geo.mtu.edu. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
  28. ↑ «Global Volcanism Program | Vesuvius». Smithsonian Institution | Global Volcanism Program (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2023.
  29. ↑ «EDR - Epigraphic Database Roma». www.edr-edr.it. Record Number: EDR005651. TM Number: 252250. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023.
  30. ↑ Στα Χρονικά του Τάκιτου (Ann., 15.22.1, p251) το συμβάν παρουσιάζεται στην αφήγηση πριν από την υπατεία του Γάιου Μέμιου Ρέγκουλου (Gaius Memmius Regulus) και του Λεύκιου Βεργίνιου Ρούφου (Lucius Verginius Rufus). Στα Φυσικά προβλήματα του Σενέκα του Νεότερου (Nat. Quast., § 6.1), αναφέρεται ότι ο σεισμός συνέβη στις 5 Φεβρουαρίου, επί της υπατείας των Ρέγκουλου και Ρούφου, δηλαδή το 63 μ.Χ.
  31. ↑ Waldstein & Shoobridge 1908, σελίδες 63-64 και 97-124· Smith 1854, σελ. 1053· D'Arteau 1863, σελίδες 189-191.
  32. ↑ «Vesuvio: The eruption of A.D. 79». www.geo.mtu.edu. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
  33. ↑ Ross Barker 1908, σελ.14· Ruggiero 1879, σελίδες 104-112 (e-book: σελίδες 119-126)· Waldstein & Shoobridge 1908, σελ. 125· Aceto 1997, —Topografia e Urbanistica.
  34. ↑ Barker (1908), σ. 14· Ruggiero (1879), σελίδες 104–112 (e-book: σσ. 119-126)· Waldstein & Shoobridge (1908), σ. 125· «NAPOLI - Enciclopedia dell' Arte Medievale». Τreccani (στα Ιταλικά).
  35. ↑ Αυτό συνάγεται από την εγχάρακτη επιγραφή σε τιμητικό μιλιάριο (μιλιόπετρα) του Αδριανού (CIL X, 6939), η οποία μπορεί να σχετίζεται με μία άλλη μιλιόπετρα (CIL X, 6940) που ήρθε στο φως το 1879 στην Καστελαμάρε ντι Σταβίαι που πιστοποιεί την αποκατάσταση της Milestone at Castellammare di Stabia .
  36. ↑ CIL X, 6939: Trismegistos Texts (TM 257718), Corpus Inscriptionum Latinarum (CIL X 6939), Epigraphic Database Roma (EDR122114)
  37. ↑ CIL X, 6940: https://hal.science/tel-02399845v1/html_references
  38. ↑ «Sant'Antonio Abate, dai lavori spunta un tratto dell'antica strada che collegava Nuceria e Stabia». Made in Pompei (στα Ιταλικά). 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2022.
  39. ↑ Αυτές βρίσκονται σήμερα στο παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας (Sant'Antonio da Padova), στην παπική βασιλική της Σάντα Μαρία στο Πουλιάνο (Basilica di Santa Maria a Pugliano).
  40. ↑ Uccella, Annalaura. «La basilica di Santa Maria di Pugliano e i suoi sarcofagi antichi». www.storico.org (στα Ιταλικά).
  41. ↑ «S. Maria a Pugliano». www.comune.ercolano.na.it (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2022.
  42. ↑ Waldstein & Shoobridge 1908, σελ. 126.
  43. ↑ «Τhe buried town of Ηerculaneum and the local coastal morphology before the Vesuvius eruption of A.D. 79» (στα it). Il Quaternario (Italian Journal of Quaternary Sciences) (12): 57-62. 1999. https://www.aiqua.it/index.php/the-journal/il-quaternario-1988-2011/volume-12-1/485-the-buried-town-of-herculaneum-and-the-local-coastal-morphology-before-the-vesuvius-eruption-of-a-d-79/file.
  44. ↑ Η πρώτη επίσημη παρουσίαση των τεχνέργων από την αρχαιολογική έρευνα στην αρχαία Ηράκλεια, που ανέλαβαν οι Βουρβόνοι τον 18ο αιώνα, σημειώθηκε το 1746 με τη δημοσίευση ενενήντα χαλκογραφιών, υπό τον τίτλο Disegni intagliati in rame di pitture antiche ritrovate nelle scavazioni di Resina (κατά λέξη: Απεικονίσεις χαραγμένες στον χαλκό των αρχαίων ζωγραφικών πινάκων που επαναβρέθηκαν στις ανασκάψεις της Ρεζίνα). Ωστόσο, στο βιβλίο συμπεριλαμβάνονται αρχαία αγαλμάτια, ανάγλυφα και λαμπτήρες. Το 1752 εκδόθηκε ένα πεντάτομο έργο με εκτενείς αφηγήσεις για τον Ηρακλή, τον ήρωα της μυθολογίας και ιδρυτή της πόλης, με τίτλο Prodromo delle antichità d’Ercolano (Πρόδρομος των Αρχαιοτήτων Ηρακλείου). Το 1754/1755 πραγματοποιήθηκε η συνοπτική κειμενική περιγραφή των αποκαλυφθέντων αρχαίων μνημείων, με τίτλο Catalogo degli antichi monumenti dissotterrati dalla discoperta città di Ercolano (κατά λέξη: Κατάλογος των αρχαίων μνημείων που ξεθάφτηκαν από την ανακαλυφθείσα πόλη του Ηρακλείου). Το 1755 ιδρύθηκε η βασιλική Ακαδημία Αρχαιολογίας του Ηρακλείου (Regale Accademia Ercolanese di Archeologia). Από το 1757 ώς το 1792, η ακαδημία εξέδωσε μία οκτάτομη σειρά με αρχαία ευρήματα, οργανωμένα σε ομάδες με βάση το είδος τους, που τιτλοφορείται Le Antichità di Ercolano esposte (Οι εκθέσιμες Αρχαιότητες του Ηρακλείου). Παρά τον τίτλο του έργου, συμπεριλαμβάνονται αρχαία ευρήματα από όλες τις περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον Βεζούβιο. Αυτές περιλαμβάνουν την Πομπηία, το Γκρανιάνο (Gragnano) τη Σταβία (Stabiae) και το Πόρτιτσι (Portici). Η έκδοση αποτελείται από πέντε τόμους με αρχαίους ζωγραφικούς πίνακες, δύο τόμους αφιερωμένους στα μπρούντζινα ευρήματα: ο ένας με προτομές και ο άλλος με αγάλματα, και έναν τόμο αφιερωμένο στα λυχνάρια/λυχνίες, φανάρια/λυχνοστάτες και κηροπήγια. Οι τόμοι της πρώτης έκδοσης δεν κυκλοφόρησαν μέσω του εμπορίου βιβλίων αλλά διανεμήθηκαν ως δώρα σε διακεκριμένα μέλη της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Ωστόσο, λόγω του διεθνούς ενδιαφέροντος σύντομα κυκλοφόρησαν και άλλες εκδόσεις, βασισμένες σε εκ νέου χαραγμένους πίνακες.
  45. ↑ «Ercolano, dagli scavi borbonici alle ultime scoperte». Culturaitalia (στα Ιταλικά). 6 Νοεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2022.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ερκολάνο&oldid=11265579"