Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ
Συντεταγμένες: 54°21′0″N 18°40′0″E / 54.35000°N 18.66667°E
| Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ | |||
|---|---|---|---|
| 15 Νοεμβρίου 1920–1 Σεπτεμβρίου 1939 | |||
| |||
 | |||
| Χώρα | Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ | ||
| Πρωτεύουσα | Γκντανσκ | ||
| Γλώσσες | Γερμανικά και Πολωνικά | ||
| Θρησκεία | Λουθηρανισμός | ||
| Πολίτευμα | πολιτεία και Kοινοβουλευτική δημοκρατία | ||
| Πληθυσμός | 366.730 | ||
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 54°21′0″N 18°40′0″E | ||
| δεδομένα () | |||
Η Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ (γερμανικά: Freie Stadt Danzig, πολωνικά: Wolne Miasto Gdańsk, κασουβικά: Wòlny Gard Gduńsk) ήταν ημιαυτόνομη πόλη-κράτος η οποία υπήρξε από το 1920 έως το 1939, και αποτελούταν από το Ντάντσιχ (σημερινό Γκντανσκ) και σχεδόν 200 πόλεις και χωριά στις γύρω περιοχές. Δημιουργήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1920,[1][2] σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 100 (11η παράγραφος του 3ου μέρους) της Συνθήκης των Βερσαλλιών που επικύρωνε το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Ελεύθερη Πόλη περιλάμβανε την πόλη Ντάντσιχ και άλλες κοντινές πόλεις, χωριά και οικισμούς που κατοικούνταν κυρίως από Γερμανούς. Όπως όριζε η συνθήκη, η περιοχή θα παρέμενε χωρισμένη από τη μεταπολεμική Γερμανική Δημοκρατία και από την πρόσφατα ανεξάρτητη Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία, αλλά δεν ήταν κυρίαρχο κράτος.[3] Η Ελεύθερη Πόλη ήταν υπό την προστασία της Κοινωνίας των Εθνών και τέθηκε σε δεσμευτική τελωνειακή ένωση με την Πολωνία.
Στην Πολωνία δόθηκαν ορισμένα δικαιώματα σχετικά με την επικοινωνία, τους σιδηροδρόμους και τις λιμενικές εγκαταστάσεις της πόλης.[4] Η Ελεύθερη Πόλη δημιουργήθηκε για να δώσει στην Πολωνία πρόσβαση σε ένα μεγάλο λιμάνι.[5] Το 1938, ο πληθυσμός της Ελεύθερης Πόλης των 410.000 ήταν 98% Γερμανοί, 1% Πολωνοί και 1% άλλοι.[6][7][8] Στις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση του 1920, το Πολωνικό Κόμμα έλαβε πάνω από 6% των ψήφων, αλλά το ποσοστό των ψήφων του αργότερα μειώθηκε σε περίπου 3%.
Το 1921, η Πολωνία άρχισε να αναπτύσσει την πόλη Γκντίνια, τότε μια μεσαίου μεγέθους πόλη αλιείας. Αυτό το εντελώς νέο λιμάνι βόρεια του Ντάντσιχ ιδρύθηκε στην περιοχή που απονεμήθηκε το 1919, τον λεγόμενο Πολωνικό Διάδρομο. Μέχρι το 1933, το εμπόριο που περνούσε από τη Γκντίνια ξεπέρασε αυτό του Ντάντσιχ.[6] Παρά το γεγονός αυτό, η Πολωνία αρνήθηκε να εγκαταλείψει το εμπόριο και άλλα δικαιώματα που της απονεμήθηκαν, αποξενώνοντας περαιτέρω τους κατοίκους του Ντάντσιχ.
Μέχρι το 1936, η γερουσία της πόλης είχε την πλειοψηφία των ντόπιων Ναζί και η κινητοποίηση για την επανένταξη στη Γερμανία εντάθηκε.[9] Πολλοί Εβραίοι διέφυγαν από τον γερμανικό αντισημιτισμό, τις διώξεις και την καταπίεση. Μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία το 1939, οι Ναζί κατάργησαν την Ελεύθερη Πόλη και ενσωμάτωσαν την περιοχή στο νεοσύστατο Ράιχσγκαου Ντάντσιχ-Δυτικής Πρωσίας. Οι Ναζί κατέταξαν τους Πολωνούς και τους Εβραίους που ζούσαν στην πόλη ως υπάνθρωπους, υποβάλλοντάς τους σε διακρίσεις, καταναγκαστική εργασία και εξόντωση. Πολλοί στάλθηκαν στον θάνατο σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένου του κοντινού Στούτχοφ (τώρα Στουτόβο, Πολωνία).[10]
Κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της πόλης από τον Κόκκινο Στρατό, τους πρώτους μήνες του 1945, ένας σημαντικός αριθμός πολιτών τράπηκε σε φυγή ή σκοτώθηκε. Το 1945, η πόλη έγινε επίσημα μέρος της Πολωνίας σύμφωνα με τη Συμφωνία του Πότσνταμ. Την περίοδο αμέσως μετά τον πόλεμο, πολλοί επιζώντες Γερμανοί εκδιώχθηκαν στη Δυτική ή Ανατολική Γερμανία, ενώ μέλη της προπολεμικής πολωνικής εθοτνικής μειονότητας άρχισαν να επιστρέφουν και νέοι Πολωνοί έποικοι άρχισαν να έρχονται. Το Γκντανσκ υπέστη σοβαρή μείωση πληθυσμού από αυτά τα γεγονότα και δεν ανέκαμψε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Δημιουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη! |
Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πληθυσμός της Ελεύθερης Πόλης αυξήθηκε από 357.000 κατοίκους το 1919 σε 408.000 το 1929. Σύμφωνα με την επίσημη απογραφή, το 95% ήταν Γερμανοί,[11] με τους υπόλοιπους κυρίως είτε Κασούβιους είτε Πολωνούς. Σύμφωνα με τον Ε. Τσιέσλακ, τα μητρώα πληθυσμού της Ελεύθερης Πόλης δείχνουν ότι το 1929 ο πολωνικός πληθυσμός αριθμούσε 35.000, ή το 9,5% του πληθυσμού.[12]
Ο Χένρικ Στένπνιακ υπολογίζει ότι ο πολωνικός πληθυσμός το 1929 ήταν περίπου 22.000, ή περίπου το 6% του πληθυσμού, αυξανόμενος σε περίπου 13% τη δεκαετία του 1930.[7] Με βάση τα εκτιμώμενα πρότυπα ψηφοφορίας (σύμφωνα με τον Στένπνιακ πολλοί Πολωνοί ψήφισαν για το Καθολικό Κόμμα του Κέντρου αντί για πολωνικά κόμματα), ο Στένπνιακ υπολογίζει ότι ο αριθμός των Πολωνών στην πόλη ήταν 25–30% των Καθολικών που ζούσαν σε αυτήν ή περίπου 30–36 χιλιάδες άτομα.[13] Συμπεριλαμβανομένων περίπου 4.000 Πολωνών υπηκόων που ήταν εγγεγραμμένοι στην πόλη, ο Στένπνιακ υπολόγισε τον πολωνικό πληθυσμό στο 9,4–11% του πληθυσμού.[13] Αντίθετα, ο Στέφαν Σαμέρσκι εκτιμά ότι περίπου το 10 τοις εκατό των 130.000 Καθολικών ήταν Πολωνοί.[14] Ο Άντζεϊ Ντζιτσίμσκι εκτιμά ότι ο πολωνικός πληθυσμός στα τέλη της δεκαετίας του '30 έφτασε το 20% (συμπεριλαμβανομένων των Πολωνών που έφτασαν μετά τον πόλεμο).[15]
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών απαιτούσε το νεοσύστατο κράτος να έχει τη δική του υπηκοότητα, με βάση την κατοικία. Οι Γερμανοί κάτοικοι έχασαν τη γερμανική υπηκοότητα με τη δημιουργία της Ελεύθερης Πόλης, αλλά τους δόθηκε το δικαίωμα να την αποκτήσουν εκ νέου εντός των δύο πρώτων ετών από την ύπαρξη του κράτους. Όποιος επιθυμούσε τη γερμανική υπηκοότητα έπρεπε να εγκαταλείψει την περιουσία του και να κατοικήσει εκτός της περιοχής του Ελεύθερου Κράτους του Ντάντσιχ στις υπόλοιπες περιοχές της Γερμανίας.[4]
| Εθνικότητα | Γερμανοί | Γερμανοί και
Πολωνοί |
Πολωνοί, Κασούβιοι
και Μαζούριοι |
Ρώσοι,
Ουκρανοί |
Εβραίοι | Αταξινόμητοι | Σύνολο |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ντάντσιχ | 327.827 | 1.108 | 6.788 | 99 | 22 | 77 | 335.921 |
| Εκτός Ντάντσιχ | 20.666 | 521 | 5.239 | 2.529 | 580 | 1.274 | 30.809 |
| Σύνολο | 348.493 | 1,629 | 12.027 | 2.628 | 602 | 1.351 | 366.730 |
| Ποσοστό | 95,03% | 0,44% | 3,28% | 0,72% | 0,16% | 0,37% | 100,00% |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Loew, Peter Oliver (Φεβρουαρίου 2011). Danzig – Biographie einer Stadt (στα Γερμανικά). C.H. Beck. σελ. 189. ISBN 978-3-406-60587-1.
- ↑ Σαμέρσκι, Στέφαν (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (στα Γερμανικά). LIT Verlag. σελ. 8. ISBN 978-3-8258-6284-8.
- ↑ Κατσορόφσκα, Αλίνα (21 Ιουλίου 2010). Public International Law. Routledge. σελ. 199. ISBN 978-0-203-84847-0.
- ↑ 4,0 4,1 Yale Law School. «The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III». The Avalon Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2007.
- ↑ Chestermann, Simon (2004). You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building. Oxford University Press. σελ. 20. ISBN 978-0-19-926348-6. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2011.
- ↑ 6,0 6,1 Encyclopaedia Britannica Year Book for 1938", σελ. 193-4.
- ↑ 7,0 7,1 Zapiski historyczne: Volume 60, σελ. 256, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych – 1995
- ↑ Mason, John Brown. The Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise. σελίδες 4–5.
- ↑ Λέβιν, Χέρμπερτ Σ., Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925–39 (University of Chicago Press, 1970), σελ. 102.
- ↑ Μπλάτμαν, Ντάνιελ (2011). The Death Marches, The Final Phase of Nazi Genocide. Harvard University Press. σελίδες 111–112. ISBN 978-0674725980.
- ↑ 11,0 11,1 Mason, John Brown (1946). The Danzig Dilemma, A Study in Peacemaking by Compromise. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-2444-9. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2011.
- ↑ Cieślak, E Biernat, C (1995) History of Gdańsk, Fundacji Biblioteki Gdanskiej, σελ. 455
- ↑ 13,0 13,1 Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku, 1920–1939, σελ. 37, Χένρικ Στένπνιακ, Wydawnictwo "Stella Maris", 1991, "Przyjmując, że Polacy gdańscy stanowili 25 — 30% ogólnej liczby ludności katolickiej Wolnego Miasta Gdańska, liczącej w 1920 r. około 110 000 osób, można ustalić, że w liczbach bezwzględnych stanowiło można ustalić, że w liczbach bezwzględnych stanowiło to 30- – 36 tyś. osób. Jeśli do liczby tej dodamy ok. 4 tyś. ludności obywatelstwa polskiego, otrzymamy łącznie ok. 9,4–11% ogółu ludności."
- ↑ Samerski, Stefan (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (στα Γερμανικά). LIT Verlag. σελ. 8. ISBN 978-3-8258-6284-8.
- ↑ Stuthoff Zeszyty 4 4 Stanislaw Mikos Recenzje i omówienia Andrzej Drzycimski, Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku /1920 – 1933/. Polityka Seantu gdańskiego wobec ludności polskiej Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978,
Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Clark, Elizabeth Morrow (1997). «The Free City of Danzig: Borderland, Hansestadt or Social Democracy?». The Polish Review 42 (3): 259–276. https://archive.org/details/sim_polish-review_1997_42_3/page/259. - Διαθέσιμο στο JSTOR
- Tadeusz Maciejewski and Maja Maciejewska-Szałas. 2019. "Constitutional Systems of Free European States (1918–1939)." in Modernisation, National Identity and Legal Instrumentalism. Brill.
- Olzewska, Izabela (2013). «Cultural Identity of Citizens of Gdańsk from an Ethnolinguistic Perspective on the Basis of Chosen Texts of the Free City of Danzig». Colloquia Humanistica (Institute of Slavic Studies, Πολωνική Ακαδημία Επιστημών) (2): 133–157. doi:. https://ispan.waw.pl/journals/index.php/ch/article/view/ch.2013.007. - Polish abstract title: "Tożsamości kulturowa gdańszczan w ujęciu etnolingwistycznym na przykładzie wybranych tekstów publicystycznych Wolnego Miasta Gdańska "
- Stilke, George. «A Short Guide through the Free City of Danzig». - στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Πομερανίας (πολωνικά: Pomorska Biblioteka Cyfrowa, γερμανικά: Pommern Digitale Bibliothek)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Extensive Prussian/ Danzig Historical Materials Αρχειοθετήθηκε 2014-09-14 στο Wayback Machine. (κυρίως στα γερμανικά)
- Χάρτης της Ελεύθερης Πόλης
- Ιστορία της εβραϊκής κοινότητας
- Ιστορία του Γκντανσκ/Ντάντσιχ
- Danzig Online
- Ιστορία του Γκντανσκ
- Celebration of Gdańsk's centenary in 1997
- Ιστορία και παραίσθηση, Wanderlust, Salon.com, 5 Ιανουαρίου 1998.
- The power of Gdansk στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε September 30, 2007)
- 1933 Danzig passport, από το passportland.com.
- First hand account of growing up in Danzig in the 1930s, video interview.
|
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |