Ελεύθερη Ελλάδα

«Ελεύθερη Ελλάδα» είναι ορολογία που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, προκειμένου με αυτή να χαρακτηρίζονται ευρείες ορεινές αλλά και ημιορεινές περιοχές της χώρας που τελούσαν υπό τον πλήρη έλεγχο Ελλήνων ανταρτών, δίχως την παραμικρή παρουσία σε αυτές των κατοχικών αρχών. Στην Ελεύθερη Ελλάδα εφαρμόσθηκαν πρωτοποριακές μορφές τοπικής αυτοδιοίκησης και δικαιοσύνης, τις οποίες εισήγαγε κυρίως το Ε.Α.Μ., υπό τη μορφή μαζικών λαϊκών θεσμών. Ελεύθερες ζώνες υπήρξαν, ειδικά μετά το 1942 που ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας του ελληνικού λαού κατά των κατακτητών, στη Στερεά Ελλάδα (που είχε κυριαρχήσει ο ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη), στην Ήπειρο (όπου δρούσε η οργάνωση του Ναπ. Ζέρβα ΕΔΕΣ/ΕΟΕΑ), στον Όλυμπο, το Πήλιο και την Πίνδο. Είναι χαρακτηριστικό δε, ότι κατά τους τελευταίους μήνες της κατοχής στις ελεύθερες περιοχές είχαν προστεθεί τμήματα των ορεινών όγκων της Πελοποννήσου ακόμη και προάστια αστικών κέντρων όπως συγκεκριμένες γειτονιές της Αθήνας. Αυτές τις προστάτευε δια των όπλων ο ΕΛΑΣ ("Εφεδρικός") και άλλες αντιστασιακές δυνάμεις. Ακόμη, περιλαμβάνονταν μεγάλες εκτάσεις του θεσσαλικού κάμπου, ιδιαίτερα μετά τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας.

Ο προσδιορισμός «Ελεύθερη Ελλάδα» ίσχυσε και αργότερα, στη διάρκεια του εμφυλίου, αλλά χρησιμοποιήθηκε μονομερώς, από την πλευρά του ΚΚΕ/ΔΣΕ για να καθορίζει τις ζώνες επιβολής του, όπως και για προπαγανδιστικούς σκοπούς μέσω του ομώνυμου ραδιοφωνικού σταθμού των αριστερών ανταρτών. Ωστόσο, η κυβερνητική πλευρά ουδέποτε υιοθέτησε τον όρο, κάνοντας λόγο για «ανταρτόπληκτες» περιοχές.