Ειρήνη του Νικηφόρου Α΄

Η Ειρήνη του Νικηφόρου Α΄, λατιν. Pax Nicephori, είναι ένας όρος, ο οποίος αναφέρεται στα εξής δύο: στη συμφωνία ειρήνης του 803, που συνομολογήθηκε προσωρινά μεταξύ του Φράγκου ηγεμόνα Καρλομάγνου και του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Νικηφόρου Α΄, και στο αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων που έγιναν μεταξύ των ίδιων μερών, αλλά ολοκληρώθηκαν από τους διάδοχους ηγεμόνες μεταξύ των ετών 811 και 814. Το σύνολο των διαπραγματεύσεων των ετών 802-815 αναφέρεται επίσης με το ίδιο όνομα. Σύμφωνα με τους όρους της, έπειτα από αρκετά έτη διπλωματικών ανταλλαγών, οι αντιπρόσωποι του Ρωμαίου Αυτοκράτορα αναγνώρισαν την εξουσία του Καρλομάγνου στη Δύση και διαπραγματεύθηκαν τα μεταξύ τους σύνορα στην Αδριατική.

Ο Νικηφόρος Α΄ ο λογοθέτης.

Οι διαπραγματεύσεις του 803 αποτυγχάνουν

Την ημέρα των Χριστουγέννων του 800 ο πάπας Λέων Γ΄ έστεψε τον Καρλομάγνο ως "Imerator Romanorum" στη Βασιλική του Αγ. Πέτρου. Ο Νικηφόρος Α΄ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο Καρλομάγνος (β.768-814) προσπάθησαν να διευθετήσουν τα σύνορά τους το 803. Μία πρώτη συνθήκη προετοιμάστηκε και εστάλη στην Ανατολή το 803 από τον Καρλομάγνο, που είχε αρχίσει συνομιλίες με την Αυτοκράτειρα Ειρήνη (β.797-802). Το κείμενο ωστόσο δεν επικυρώθηκε ποτέ από τον διάδοχό της Νικηφόρο Α΄ (β.802-811), όπως δηλώνουν ρητά τα Χρονικά των Φράγκων Βασιλέων και ο Καρλομάγνος σε σωζόμενο έγγραφο. Οι Φράγκοι είχαν ήδη υποτάξει τον Μάρτιο του 788 την Ιστρία και, αφού συνέτριψαν το χανάτο των Αβάρων, διεκδίκησαν την πλούσια πεδιάδα της Παννονίας και τη Δαλματική ακτή. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων αυτών ο Σλάβος πρίγκιπας Βοϊνομίρ της Κάτω Παννονίας συμμάχησε με τους Φράγκους. Η Δαλματική Κροατία, που τότε ονομαζόταν Ρωμαϊκή Δαλματία, αποδέχθηκε ειρηνικά μία περιορισμένη Φραγκική επικυριαρχία.

Περαιτέρω ομιλίες μεταξύ των ετών 803 και 806

Αν και ο Νικηφόρος Α΄ πάντοτε αρνιόταν να αναγνωρίσει τον "αυτοκρατορικό" τίτλο του Καρλομάγνου, απεσταλμένοι από τη Δύση έκαναν συμφωνίες για την ιδιοκτησία αμφιλεγόμενων Ιταλικών περιοχών, όπως της επαρχίας του Βένετο και της Δαλματικής Κροατίας κατά την πρώτη δεκαετία του 9ου αι. Αυτό μοιάζει να ήταν πλεονεκτικό για του Βενετούς και να είχαν την εγγύηση της Ρωμαϊκής βασιλείας επάνω τους.

Πόλεμος και ειρήνη, 806-814

Η προσωρινή μετατόπιση των πιστών στους Ρωμαίους Βενετών προς τους Φράγκους, οδήγησε σε κάποια μόνιμη ναυτική αντιπαράθεση στην Αδριατική Θάλασσα, που διακόπηκε μόνο από ανακωχή το 807-808. Μετά την εισβολή του Πεπίνου, γιου του Καρλομάγνου και βασιλιά της Λομβαρδίας, στη Δαλματία, δημιουργήθηκε ένταση μεταξύ των δύο δυνάμεων. Ωστόσο η πολιτική και στρατιωτική σταθερότητα κράτησε μόνο ως το τέλος του βασιλιά τον Ιούλιο του 810. Έπειτα μία νέα συμφωνία ήρθε σε συζήτηση μεταξύ του Καρλομάγνου, προσωρινού ηγεμόνα της Λομβαρδίας και του Νικηφόρου Α΄. Ο Αϊγκόνε κόμης του Φορλί ήταν ένα μέλος της αντιπροσωπείας, που εστάλη από τον Καρλομάγνο στον Νικηφόρο Α΄. Η συμφωνία υπογράφτηκε.

Έτσι το όνομα ειρήνη του Νικηφόρου Α΄ μπορεί να εφαρμοστεί δικαιολογημένα σε αυτό το δεύτερο επεισόδιο της διπλωματικής δράσης. Πάντως μόνο ο Μιχαήλ Α΄ Ραγκαβέ (β.811-813) αναγνώρισε τον τίτλο του Καρλομάγνου, διατηρώντας για την Ανατολή του τίτλου του Αυτοκράτορα των Ρωμαίων και η συνθήκη δεν επικυρώθηκε οριστικά παρά μόνο 4 έτη μετά, έπειτα από την εκθρόνιση του Μιχαήλ Α΄ (813) και το τέλος του Καρλομάγνου (814), από τον Λέοντα Ε΄ τον Αρμένιο (β.813-820) και τον Λουδοβίκο Α΄ τον Ευσεβή (β.814-840). Ορισμένες τροπολογίες, πιο επωφελείς για τη Βενετία, πιστεύεται ότι προστέθηκαν μετά.

Η ειρήνη του Άαχεν το 812 επιβεβαίωσε τη Δαλματική Κορατία, εκτός από μερικές Ρωμαϊκές πόλεις και νησιά, ως κάτω από Φραγκικό έλεγχο. Τα σύνορα στη Δαλματία που επιβλήθηκαν με τη συνθήκη αυτή ήταν ασαφή, έτσι το 817 ο Λέων Ε΄ έστειλε μία πρεσβεία στο Άαχεν για να τα διευκρινίσει. Το αποτέλεσμα ήταν μία κοινή Ρωμαϊκή και Φραγκική αποστολή στη Δαλματία, για να λάβουν την άποψη των εντόπιων Ρωμαίων και Σλάβων και να οριοθετήσουν σταθερά τα σύνορα.

Περιφερειακά Κράτη

Η κοινή αντίληψη ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των Φράγκων, που διεξήχθησαν στις αρχές του 9ου αι., έκαναν τη Βενετία ανεξάρτητη πολιτεία βασίζεται μόνο σε μετέπειτα, παραπλανητική και μεροληπτική μαρτυρία των Βενετών χρονικογράφων, όπως του Ιωάννου του Διακόνου και του Αντρέα Ντάντολο και παραμένει έτσι πολύ αμφισβητήσιμη.

Πηγές και έγγραφα

Δεν έχουμε κείμενο της συνθήκης, ούτε του προσχεδίου, ούτε των προηγούμενων διαπραγματεύσεων, να διατηρείται, εκτός από ευάριθμα θεωρούμενα αποσπάσματα από μία συζήτηση στα μέσα του αιώνα του βασιλιά Λοθάριου Α΄ υπέρ ενός από τους πρωιμότερους -με σιγουριά βεβαιωμένους- δόγηδες της Βενετίας.

Πηγές

• Dzino, Danijel (2010). Becoming Slav, Becoming Croat: Identity Transformations in Post-Roman and Early Medieval Dalmatia. Brill. ISBN 9789004186460.
• Roberto CESSI. Pacta Veneta, 1–2. Archivio Veneto 4–5 (1928–1929).
• John Julius Norwich. A History of Venice. New York 1982.