Επικό άσμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
επεξεργασία
επεξεργασία
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Mort_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο πέρασμα του Ροσεβώ.<br />Μινιατούρα του [[Ζαν Φουκέ|Jean Fouquet]], Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας, Παρίσι, 15ος αιώνας]]
[[Αρχείο:Mort_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο πέρασμα του Ροσεβώ.<br />Μινιατούρα του [[Ζαν Φουκέ|Jean Fouquet]], Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας, Παρίσι, 15ος αιώνας]]
[[Αρχείο:RolandRoncesvalles.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο Ρονσεβώ, το θέμα του ηρωικού άσματος.]]
[[Αρχείο:RolandRoncesvalles.jpg|μικρογραφία|Ο θάνατος του Ρολάνδου στο Ρονσεβώ, το θέμα του ηρωικού άσματος.]]
Το '''ηρωικό άσμα''' (la chanson de geste) είναι ένα αφηγηματικό ποίημα (μια διήγηση σε στίχους), σε παρηχητικές στροφές δεκασύλλαβων στίχων, που διηγείται πολεμικά κατορθώματα του παρελθόντος. Είναι ένας τύπος επικού ποιήματος που εμφανίζεται στις απαρχές της Γαλλικής λογοτεχνίας.Τα παλαιότερα γνωστά ποιήματα αυτού του είδους χρονολογούνται από τα τέλη του 11ου και τις αρχές του 12ου αιώνα, έφτασαν δε στο απόγειο τους την περίοδο 1150-1250. Περισσότερα από εκατό από αυτά τα τραγούδια των ανδραγαθημάτων διασώθηκαν, σε περίπου τριακόσια χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα.
Το '''ηρωικό άσμα''' (la chanson de geste) είναι ένα αφηγηματικό ποίημα, μια διήγηση σε στίχους, σε παρηχητικές στροφές δεκασύλλαβων στίχων, που διηγείται πολεμικά κατορθώματα του παρελθόντος. Είναι ένας τύπος επικού ποιήματος που εμφανίζεται στις απαρχές της Γαλλικής λογοτεχνίας.Τα παλαιότερα γνωστά ποιήματα αυτού του είδους χρονολογούνται από τα τέλη του 11ου και τις αρχές του 12ου αιώνα, έφτασαν δε στο απόγειό τους την περίοδο 1150-1250. Από αυτά τα τραγούδια των ανδραγαθημάτων έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό, σε περίπου τριακόσια χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα.


== Η " δράση" ==
== Η " δράση" ==
Η λέξη geste<ref>Nom féminin singulier en français, à ne pas confondre avec le masculin {{Page h'|geste}}.</ref>, από το [[Λατινική γλώσσα|λατινικό]] ''gesta''<ref>Neutre pluriel en latin.</ref>, είναι "μια πράξη ολοκληρωμένη", μια δράση πολεμικού ή φανταστικού χαρακτήρα. Όλοι οι τρόποι έκφρασης χρησιμοποιούνται<span> </span>: η ομιλία, το τραγούδι, η παντομίμα.
Η λέξη geste<ref>Nom féminin singulier en français, à ne pas confondre avec le masculin {{Page h'|geste}}.</ref>, από το [[Λατινική γλώσσα|λατινικό]] ''gesta''<ref>Neutre pluriel en latin.</ref>, είναι "μια πράξη ολοκληρωμένη", μια δράση πολεμικού ή φανταστικού χαρακτήρα. Όλοι οι τρόποι έκφρασης χρησιμοποιούνται<span> </span>: η ομιλία, το τραγούδι, η παντομίμα.


Σύμφωνα με το μεσαιωνολόγο Πωλίν Παρί οι καντιλένες προηγηθήκαν και ενέπνευσαν τα ηρωικά άσματα, η λέξη "geste" αντικαθιστά συνήθως στους πρώτους Γάλλους ποιητές την έννοια της γενιάς ή της οικογένειας. Ο Πωλίν Παρί πιστεύει ότι οι μεγάλες οικογένειες του πρώιμου Μεσαίωνα συγκέντρωσαν σε συλλογές τις ιστορίες και καντιλένες που πρόβαλαν τις οικογένειές τους, απορρίπτοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις άλλες. Έπειτα, μεταγενέστερα, η φαντασία κυριάρχησε σ' αυτές τις ιστορίες, αναμιγνύοντας γεγονότα διαφορετικών εποχών και μετονομάζοντας τους χαρακτήρες για να επιτύχουν καλύτερη εσωτερική συνοχή του ηρωικού άσματος ή για να ικανοποιήσουν ένα χορηγό.
Σύμφωνα με το μεσαιωνολόγο Πωλίν Παρί οι καντιλένες προηγηθήκαν και ενέπνευσαν τα ηρωικά άσματα, η λέξη "geste" αντικαθιστά συνήθως στους πρώτους Γάλλους ποιητές την έννοια της γενιάς ή της οικογένειας. Ο Πωλίν Παρί θεωρούσε ότι οι μεγάλες οικογένειες του πρώιμου Μεσαίωνα συγκέντρωσαν σε συλλογές τις ιστορίες και καντιλένες που εξυμνούσαν τις οικογένειές τους, απορρίπτοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις άλλες. Έπειτα, μεταγενέστερα, θέματα φανταστικά κυριάρχησαν σ' αυτές τις ιστορίες, αναμιγνύοντας γεγονότα διαφορετικών εποχών και μετονομάζοντας τους χαρακτήρες για να επιτύχουν καλύτερη εσωτερική συνοχή του ηρωικού άσματος ή για να ικανοποιήσουν ένα χορηγό.


Αυτό το είδος της αφήγησης εμφανίζεται στην αυγή της [[Γαλλική λογοτεχνία|γαλλικής λογοτεχνίας]], προς το τέλος του 11ου αιώνα (τραγουδήθηκαν μεταξύ [[1050]] και [[1150]]). Τα τελευταία δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Τα ηρωικά άσματα είναι χαρακτηριστικά της [[Μεσαιωνική λογοτεχνία|μεσαιωνικής λογοτεχνίας]] και αποτελούν τη συνέχεια των μεγάλων επών της Αρχαιότητας. Είναι γραμμένο στα παλαιά Γαλλικά και παλαιά Οξιτανικά. Διαφέρουν και ως προς αυτό από ένα άλλο μεγάλο μεσαιωνικό λογοτεχνικό είδος : τη λυρική ποίηση, που είναι γραμμένη αποκλειστικά στα Οξ[[Οξιτανική γλώσσα|ιτανικά]].
Αυτό το είδος της αφήγησης εμφανίζεται στην αυγή της [[Γαλλική λογοτεχνία|γαλλικής λογοτεχνίας]], προς το τέλος του 11ου αιώνα (τραγουδήθηκαν μεταξύ 1050 και 1150). Τα τελευταία ηρωικά ποιήματα-άσματα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Τα ηρωικά άσματα είναι χαρακτηριστικά της [[Μεσαιωνική λογοτεχνία|μεσαιωνικής λογοτεχνίας]] και αποτελούν τη συνέχεια των μεγάλων επών της Αρχαιότητας. Είναι γραμμένα στα παλαιά Γαλλικά και παλαιά Οξιτανικά. Διαφέρουν και ως προς αυτό από ένα άλλο μεγάλο μεσαιωνικό λογοτεχνικό είδος : τη λυρική ποίηση, που είναι γραμμένη αποκλειστικά στα Οξ[[Οξιτανική γλώσσα|ιτανικά]].


Οι συγγραφείς των ηρωικών ασμάτων ήταν συνήθως ανώνυμοι. Ονομάζονταν [[Τροβαδούρος|τροβαδούρο]]<nowiki/>ι στο Νότο της Γαλλίας ή [[Ραψωδός|ραψωδοί]] στο Βορρά και τραγουδούσαν τα άσματα με μουσική συνοδεία μπροστά σε ένα ευρύ κοινό, λαϊκό ή αριστοκρατικό. Πολεμιστές, έμποροι και κληρικοί που ταξίδευαν από δρόμους που κατέληγαν στα περάσματα του Ρονσεβώ και του Σαμπόρ και από κει κατευθύνονταν προς ένα τόπο προσκυνήματος, την πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα διασκέδαζαν ακούγοντάς τους. Πολύ συνηθισμένο ήταν επίσης οι τροβαδούροι να πηγαίνουν από πύργο σε πύργο και να ψυχαγωγούν τους πυργοδεσπότες και τους αυλικούς με αυτόν τον κύκλο επικών ασμάτων που αντλούσαν τα θέματά τους από όλα τα μέρη της Γαλλίας.<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Britannica|first=|last=Γαλλική λογοτεχνία|isbn=|year=|location=|page=151, τόμος16}}</ref>




Οι συγγραφείς των ηρωικών ασμάτων ήταν συνήθως ανώνυμοι. Ονομάζονταν [[Τροβαδούρος|τροβαδούρο]]<nowiki/>ι στο Νότο της Γαλλίας ή [[Ραψωδός|ραψωδοί]] στο Βορρά και τραγουδούσαν τα άσματα με μουσική συνοδεία μπροστά σε ένα ευρύ κοινό, λαϊκό ή αριστοκρατικό. Το κοινό αυτό μπορούσε να αποτελείται από πολεμιστές, έμπορους και κληρικούς που ταξίδευαν από δρόμους που κατέληγαν στα περάσματα του Ρονσεβώ και του Σαμπόρ και από κει κατευθύνονταν προς ένα τόπο προσκυνήματος, την πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα. Πολύ συνηθισμένο ήταν επίσης οι τροβαδούροι να πηγαίνουν από πύργο σε πύργο και να ψυχαγωγούν τους χωροδεσπότες με αυτόν τον κύκλο επικών ασμάτων που αντλούσαν τα θέματά τους από όλα τα μέρη της Γαλλίας.<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Britannica|first=|last=Γαλλική λογοτεχνία|isbn=|year=|location=|page=151, τόμος16}}</ref>
== Ταξινόμηση ==
== Ταξινόμηση ==
[[Αρχείο:Girart_de_Roussillon.jpg|μικρογραφία|Ο γάμος της Girart, μινιατούρα του 15ου αιώνα, που αποδίδεται στον κύριο του Girart de Roussillon]]
[[Αρχείο:Girart_de_Roussillon.jpg|μικρογραφία|Ο γάμος της Girart, μινιατούρα του 15ου αιώνα, που αποδίδεται στον κύριο του Girart de Roussillon]]
Γραμμή 27: Γραμμή 27:


== Θεματολογία ==
== Θεματολογία ==
Γραμμένα στη [[Γαλλική γλώσσα|γλώσσα του οίλ]] ή ουί από τους ραψωδούς και στη [[Οξιτανική γλώσσα|γλώσσα του οκ]] από τους τροβαδούρους, τα γαλλικά μεσαιωνικά επικά άσματα υμνούν τις πολεμικές αρετές των [[Ιπποσύνη|ιπποτών]], ηρώων της εποχής του [[Κάρολος Μαρτέλος|Κάρολου Μαρτέλ]] και [[Καρλομάγνος|του Καρλομάγνο]]<nowiki/>υ, και τις μάχες τους εναντίον των [[Μαυριτανοί|Μαυριτανών]]. Κοινό γνώρισμα όλων αυτών των ποιημάτων ήταν τα ηρωικά θέματα και ο τρόπος χειρισμού τους, με ιδιαίτερη προτίμηση στην περιγραφή μεγάλων συγκρούσεων -ανάμεσα σε χριστιανούς και Σαρακηνούς, σε στρατούς δύο βαρώνων, σε πατέρα καγιο, σε αδελφό και αδελφό- και μονομαχιών μεταξύ ηρώων.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Britannica</ref>
Γραμμένα στη [[Γαλλική γλώσσα|γλώσσα του οίλ]] ή ουί από τους ραψωδούς και στη [[Οξιτανική γλώσσα|γλώσσα του οκ]] από τους τροβαδούρους, τα γαλλικά μεσαιωνικά επικά άσματα υμνούν τις πολεμικές αρετές των [[Ιπποσύνη|ιπποτών]], ηρώων της εποχής του [[Κάρολος Μαρτέλος|Κάρολου Μαρτέλ]] και [[Καρλομάγνος|του Καρλομάγνο]]<nowiki/>υ και τις μάχες τους εναντίον των [[Μαυριτανοί|Μαυριτανών]]. Κοινό γνώρισμα όλων αυτών των ποιημάτων ήταν τα ηρωικά θέματα και ο τρόπος χειρισμού τους, με ιδιαίτερη προτίμηση στην περιγραφή μεγάλων συγκρούσεων -ανάμεσα σε χριστιανούς και Σαρακηνούς, σε στρατούς δύο βαρώνων, σε πατέρα και γιο, σε αδελφό και αδελφό- και μονομαχιών μεταξύ ηρώων.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Britannica</ref>


Σ' αυτούς τους ιστορικούς θρύλους είχε προστεθεί μια γερή δόση υπερφυσικού : [[Γίγαντας (μυθολογία)|γίγαντες]], [[μαγεία]] και τέρατα εμφανίζονταν ανάμεσα στους εχθρούς, στο πλευρό των [[Σαρακηνοί|Σαρακηνών]]. Με τον καιρό, οι ιστορικές και στρατιωτικές πτυχές αποδυναμώθηκαν και κυριάρχησε το υπερφυσικό.


Η θεματολογία των γαλλικών ηρωικών ασμάτων έγινε γνωστή ως '''Καρολίγγειος κύκλος,''' συμβατική ονομασία για το σύνολο των ποιημάτων, των μυθιστορημάτων και των αφηγημάτων, τα οποία, με αφετηρία το ιστορικό πρόσωπο του Καρλομάγνου (742-814), των συμπολεμιστών και των εχθρών του, δημιούργησαν ισάριθμα μυθικά πρόσωπα, πρωταγωνιστές φανταστικών περιπετειών. Η υπεράσπιση του χριστιανικού πολιτισμού εναντίον της μουσουλμανικής επέκτασης, η οποία, από την Αφρική και ύστερα από την Ισπανία, απείλησε την Ευρώπη του 8ου αι., αποτέλεσε τον πυρήνα του Καρολίγγειου κύκλου· οι αναμνήσεις από τη σύγκρουση αυτή των δύο κόσμων μεταπλάστηκαν και αναζωογονήθηκαν μεταξύ 11ου-13ου αι., όταν η Ευρώπη πέρασε στην επίθεση με τις Σταυροφορίες.<ref>{{Cite web|url=http://www.ygeiaonline.gr/component/k2/item/26978-karoliggeioi|title=ygeiaonline|last=Καρολίγγειοι|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>


Ο Καρολίγγειος κύκλος διαφοροποιείται από τον [[Αρθουριανός κύκλος|Αρθρουριανό κύκλο της Βρετανίας]], που αναφέρονταν [[Βασιλιάς Αρθούρος|στο βασιλιά Αρθούρο]] και τους ιππότες του και από τον Κλασσικό κύκλο, της Ρώμης, που αναμειγύοντας την [[ελληνική μυθολογία]] ([[Τρωικός Πόλεμος|τον Τρωικό Πόλεμο]] ιδιαίτερα ) και τις ιστορίες για τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μέγα Αλέξανδρο]], [[Ιούλιος Καίσαρ|τον Ιούλιο Καίσαρα]] και άλλα πρόσωπα της [[Αρχαία Ιστορία|Αρχαιότητα]]<nowiki/>ς τα παρουσίαζε ως παραδείγματα της [[Ιπποσύνη|ιπποσύνης]].
Σ' αυτούς τους ιστορικούς θρύλους είχε προστεθεί μια γερή δόση υπερφυσικού : [[Γίγαντας (μυθολογία)|γίγαντες]], [[μαγεία]] και τέρατα εμφανίζονταν ανάμεσα στους εχθρούς, στο πλευρό των [[Σαρακηνοί|Σαρακηνών]]. Με τον καιρό, οι ιστορικές και στρατιωτικές πτυχές αποδυναμώθηκαν και κυριάρχησε το υπερφυσικό.


Η θεματολογία των ηρωικών ασμάτων έγινε γνωστή ως η σημασία της Γαλλίας, που αντιτίθεται στο [[Αρθουριανός κύκλος|θέμα της Βρετανίας]], που ασχολούνται με [[Βασιλιάς Αρθούρος|τον βασιλιά Αρθούρο]] και τους ιππότες του, και το ζήτημα της Ρώμης, που συνδυάζει την [[ελληνική μυθολογία]] ([[Τρωικός Πόλεμος]] ), και τα παραμύθια του[[Αλέξανδρος ο Μέγας|ο Μέγας Αλέξανδρος]], [[Ιούλιος Καίσαρ|ο Ιούλιος Καίσαρας]], και άλλα στοιχεία από την[[Αρχαία Ιστορία|αρχαιότητα]] παρουσιάζονται ως παραδείγματα της [[Ιπποσύνη|ιπποσύνης]].



Καθώς τα μεσαιωνικά ήθη αμβλύνονταν και γίνονταν πιο εκλεπτισμένα, τα ηρωικά άσματα αντικαταστάθηκαν από διηγήσεις αυλικού έρωτα, που εμπνέονταν από τα προηγούμενα αλλά επικεντρώνονταν στις αισθηματικές σχέσεις του ιππότη και της δέσποινάς του.
Καθώς τα μεσαιωνικά ήθη αμβλύνονταν και γίνονταν πιο εκλεπτισμένα, τα ηρωικά άσματα αντικαταστάθηκαν από διηγήσεις αυλικού έρωτα, που εμπνέονταν μεν από τα προηγούμενα αλλά επικεντρώνονταν στις αισθηματικές σχέσεις του ιππότη και της δέσποινάς του.
[[Αρχείο:Court_of_Love_in_Provence_in_the_Fourteenth_Century_Manuscript_of_the_National_Library_of_Paris.png|μικρογραφία|Μάθημα αγάπης στην Προβηγκία, ένα Χειρόγραφο του 15ου αιώνα,Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.]]
[[Αρχείο:Court_of_Love_in_Provence_in_the_Fourteenth_Century_Manuscript_of_the_National_Library_of_Paris.png|μικρογραφία|Μάθημα αγάπης στην Προβηγκία, ένα Χειρόγραφο του 15ου αιώνα,Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.]]


Γραμμή 41: Γραμμή 43:
Στα ηρωικά άσματα παρουσιάζεται μόνο η φεουδαρχική τάξη.
Στα ηρωικά άσματα παρουσιάζεται μόνο η φεουδαρχική τάξη.


Ο επικός ήρωας είναι ένα [[Ιπποσύνη|ιππότης]] προικισμένος με μια υπεράνθρωπη δύναμη, ικανός να αντέξει σε κάθε είδους φυσική ή ηθική ταλαιπωρία. Υποδειγματικός ως προς την αφοσίωσή του στον κύριο του, έχει επιλεχθεί για την τελειότητά του και αντιπροσωπεύει πάντα μια κοινότητα της οποίας η ύπαρξη διακυβεύεται. Με [[Καρλομάγνος|τον Καρλομάγνο]], για παράδειγμα, είναι η "''γλυκιά Γαλλία'' " και η χριστιανοσύνη που αγωνίζονται και υποφέρουν για να κερδίσουν στο τέλος. Οι θείες δυνάμεις παρεμβαίνουν σχεδόν πάντα για να τον συντρέξουν. Ο θάνατος είναι η πιο συγκινητική στιγμή της ιστορίας, και περιέχει ένα μάθημα που υπαγορεύεται από το όραμα της θρησκευτικής και φεουδαρχικής κοινωνίας<span> </span>: ο πόνος και ο θάνατος είναι ευγενικά ιδανικά, καθώς τα έχουν υποστεί ο Θεός και  ο άρχοντας. Έτσι το κοινό είτε είναι αριστοκρατικής ή λαϊκής καταγωγής, καλείται να συμμετέχει στα μεγάλα συλλογικά και θρησκευτικά συναισθήματα.
Ο επικός ήρωας είναι ένα [[Ιπποσύνη|ιππότης]] προικισμένος με μια υπεράνθρωπη δύναμη, ικανός να αντέξει σε κάθε είδους φυσική ή ηθική ταλαιπωρία. Υποδειγματικός ως προς την αφοσίωσή του στον κύριο του, έχει επιλεχθεί για την τελειότητά του και αντιπροσωπεύει πάντα μια κοινότητα της οποίας η ύπαρξη διακυβεύεται. Με [[Καρλομάγνος|τον Καρλομάγνο]], για παράδειγμα, είναι η "''γλυκιά Γαλλία'' " και η χριστιανοσύνη που αγωνίζονται και υποφέρουν για να κερδίσουν στο τέλος. Οι θείες δυνάμεις παρεμβαίνουν σχεδόν πάντα για να τον συντρέξουν. Ο θάνατος είναι η πιο συγκινητική στιγμή της ιστορίας, και περιέχει ένα μάθημα που υπαγορεύεται από το όραμα της θρησκευτικής και φεουδαρχικής κοινωνίας<span> </span>: ο πόνος και ο θάνατος είναι ευγενικά ιδανικά, καθώς τα έχουν υποστεί ο Θεός και  ο άρχοντας. Έτσι το κοινό, είτε είναι αριστοκρατικής ή λαϊκής καταγωγής, καλείται να συμμετέχει στα μεγάλα συλλογικά και θρησκευτικά συναισθήματα.


Οι άλλοι χαρακτήρες έχουν καθορισμένους ρόλους<span> </span>: ο έμπιστος φίλος, ο προδότης, ο εχθρός, ο δειλός, κ.λπ. Εμφανίζονται στη διήγηση για να τονίσουν περαιτέρω τον ηρωισμό και τις αρετές του κύριου ήρωα.
Οι άλλοι χαρακτήρες έχουν καθορισμένους ρόλους<span> </span>: ο έμπιστος φίλος, ο προδότης, ο εχθρός, ο δειλός, κ.λπ. Εμφανίζονται στη διήγηση για να τονίσουν περαιτέρω τον ηρωισμό και τις αρετές του κύριου ήρωα.

: το Τραγούδι του Ρολάνδου.

== Κύρια ηρωικά άσματα ==
== Κύρια ηρωικά άσματα ==
Εξακολουθεί να υπάρχει τουλάχιστον εκατό τραγούδια του χειρονομία. Το trouvères του {{sp|XIII|e|et|XIV|e}}s έχουν ομαδοποιηθεί τα τραγούδια του την κίνηση σε τρεις μεγάλες σειρές, που ονομάζεται Κύκλους, ή Χειρονομίες. Κάθε Κύκλος αποτελείται από επικά ποιήματα που λαμβάνουν χώρα γύρω από τα κατορθώματα ενός μόνο ήρωα ή τα μέλη της οικογένειάς του. Μπορείτε να δείτε τον ''Κύκλο του βασιλιά (Charlemagne)'', ο ''Κύκλος του γουλιέλμου της οράγγης'' και του ''Κύκλου του Ντουν de Mainz'' (επίσης γνωστή ως ο ''Κύκλος των βαρόνων στην εξέγερση'').
Έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό ηρωικά άσματα. Οι τροβαδούροι του 13ου και 14ου αιώνα τα ομαδοποιήσαν σε τρεις μεγάλες κατηγορίεςς, που ονομάζεται Κύκλοι. Κάθε Κύκλος αποτελείται από επικά ποιήματα που σχετίζονται με τα κατορθώματα ενός μόνο ήρωα ή τα μέλη της οικογένειάς του. Ξεχωρίζουν ο ''Κύκλος του βασιλιά (Καρλομάγνου)'', ο ''Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγγης'' και ο ''Κύκλος του Ντουν της Μαγιάνς'' (επίσης γνωστός ως ο ''Κύκλος των εξεγερμένων βαρόνων'').


=== Ο Κύκλος του Καρλομάγνου, ή Κύκλος του βασιλιά ===
=== Ο Κύκλος του Καρλομάγνου, ή Κύκλος του βασιλιά ===
[[Αρχείο:Merson_Gautier_Chanson_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Εξώφυλλο της''Έκδοσης δημοφιλής'' στο ''Τραγούδι του ρολάνδου'' (1881), εικονογραφημένο από τον Luc-Olivier Merson.]]
[[Αρχείο:Merson_Gautier_Chanson_de_Roland.jpg|μικρογραφία|Εξώφυλλο της δημοφιλούς έ''κδοσης'' ''Το'' ''Άσμα του Ρολάνδου'' (1881), εικονογραφημένο από τον Luc-Olivier Merson.]]
Τα θέματα που ομαδοποιούνται γύρω από την οικογένεια του Rafanitus, ιδιαίτερα γύρω από τη βιογραφία του θρυλικού Charlemagne<span> </span>: και τα τραγούδια είναι μια ποιητική μεταφορά των πολέμων εναντίον των Λομβαρδών, των Βρετόνων, Σαξόνων, Σαρακηνών. Το πνεύμα και τα άρθρα της πίστης συνοψίζονται σε μερικά βασικά σημεία<span> </span>: οι βαρόνοι και οι δούλοι του βασιλέως, υπηρεσία φεουδαρχική οφειλόμενη στον άρχοντα,  φεουδαρχική τιμή, μαχητική ανδρεία και τόλμη.
Εμπνέεται από τη θρυλική βιογραφία του Charlemagne<span> </span>: και τα άσματα είναι μια ποιητική μεταφορά των πολέμων εναντίον των Λομβαρδών, των Βρετόνων, Σαξόνων και Σαρακηνών. Το πνεύμα και τα άρθρα της πίστης συνοψίζονται σε μερικά βασικά σημεία<span> </span>: βαρόνοι στην υπηρεσία του βασιλιά, φεουδαρχική υπηρεσία οφειλόμενη στον άρχοντα,  φεουδαρχική τιμή, μαχητική ανδρεία και τόλμη.


* ''Το τραγούδι του ρολάνδου'', {{s-|XI|e}}
* ''Το άσμα του Ρολάνδου'', 11ος αιώνας
* ''Το Προσκύνημα του Καρλομάγνου'', v. 1150
* ''Το Προσκύνημα του Καρλομάγνου'', γύρω στα 1150
* ''Το τραγούδι Aiquin'', v. 1190-1200
* ''Το άσμα του Αικέν'', γύρω στα 1190-1200
* ''Chanson des Saisnes'' του Jean Bodel, {{s-|XII|e}}
* ''Το άσμα του Σαισν'' του Ζαν Μποντέλ, 12ος αιώνας
*''Βέρθα η Μεγαλοπόδαρη'' του Αντενέ Λερουά, γύρω στα 1270
* ''Λι roumans de Berte aus grans piés'' τηςAdenet le Roi, v. 1270
* ''Huon of Bordeaux'', το τέλος του {{XIIIe}}–αρχή του {{XIVe siècle}}
*''Υόν του Μπορντώ'', τέλος 13ου–αρχή 14ου αιώνα


=== Ο Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγης ===
=== Ο Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγης ===

Έκδοση από την 19:30, 27 Αυγούστου 2018

Ο θάνατος του Ρολάνδου στο πέρασμα του Ροσεβώ.
Μινιατούρα του Jean Fouquet, Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας, Παρίσι, 15ος αιώνας
Ο θάνατος του Ρολάνδου στο Ρονσεβώ, το θέμα του ηρωικού άσματος.

Το ηρωικό άσμα (la chanson de geste) είναι ένα αφηγηματικό ποίημα, μια διήγηση σε στίχους, σε παρηχητικές στροφές δεκασύλλαβων στίχων, που διηγείται πολεμικά κατορθώματα του παρελθόντος. Είναι ένας τύπος επικού ποιήματος που εμφανίζεται στις απαρχές της Γαλλικής λογοτεχνίας.Τα παλαιότερα γνωστά ποιήματα αυτού του είδους χρονολογούνται από τα τέλη του 11ου και τις αρχές του 12ου αιώνα, έφτασαν δε στο απόγειό τους την περίοδο 1150-1250. Από αυτά τα τραγούδια των ανδραγαθημάτων έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό, σε περίπου τριακόσια χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα.

Η " δράση"

Η λέξη geste[1], από το λατινικό gesta[2], είναι "μια πράξη ολοκληρωμένη", μια δράση πολεμικού ή φανταστικού χαρακτήρα. Όλοι οι τρόποι έκφρασης χρησιμοποιούνται : η ομιλία, το τραγούδι, η παντομίμα.

Σύμφωνα με το μεσαιωνολόγο Πωλίν Παρί οι καντιλένες προηγηθήκαν και ενέπνευσαν τα ηρωικά άσματα, η λέξη "geste" αντικαθιστά συνήθως στους πρώτους Γάλλους ποιητές την έννοια της γενιάς ή της οικογένειας. Ο Πωλίν Παρί θεωρούσε ότι οι μεγάλες οικογένειες του πρώιμου Μεσαίωνα συγκέντρωσαν σε συλλογές τις ιστορίες και καντιλένες που εξυμνούσαν τις οικογένειές τους, απορρίπτοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις άλλες. Έπειτα, μεταγενέστερα, θέματα φανταστικά κυριάρχησαν σ' αυτές τις ιστορίες, αναμιγνύοντας γεγονότα διαφορετικών εποχών και μετονομάζοντας τους χαρακτήρες για να επιτύχουν καλύτερη εσωτερική συνοχή του ηρωικού άσματος ή για να ικανοποιήσουν ένα χορηγό.

Αυτό το είδος της αφήγησης εμφανίζεται στην αυγή της γαλλικής λογοτεχνίας, προς το τέλος του 11ου αιώνα (τραγουδήθηκαν μεταξύ 1050 και 1150). Τα τελευταία ηρωικά ποιήματα-άσματα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα. Τα ηρωικά άσματα είναι χαρακτηριστικά της μεσαιωνικής λογοτεχνίας και αποτελούν τη συνέχεια των μεγάλων επών της Αρχαιότητας. Είναι γραμμένα στα παλαιά Γαλλικά και παλαιά Οξιτανικά. Διαφέρουν και ως προς αυτό από ένα άλλο μεγάλο μεσαιωνικό λογοτεχνικό είδος : τη λυρική ποίηση, που είναι γραμμένη αποκλειστικά στα Οξιτανικά.

Οι συγγραφείς των ηρωικών ασμάτων ήταν συνήθως ανώνυμοι. Ονομάζονταν τροβαδούροι στο Νότο της Γαλλίας ή ραψωδοί στο Βορρά και τραγουδούσαν τα άσματα με μουσική συνοδεία μπροστά σε ένα ευρύ κοινό, λαϊκό ή αριστοκρατικό. Πολεμιστές, έμποροι και κληρικοί που ταξίδευαν από δρόμους που κατέληγαν στα περάσματα του Ρονσεβώ και του Σαμπόρ και από κει κατευθύνονταν προς ένα τόπο προσκυνήματος, την πόλη Σαντιάγο ντε Κομποστέλα διασκέδαζαν ακούγοντάς τους. Πολύ συνηθισμένο ήταν επίσης οι τροβαδούροι να πηγαίνουν από πύργο σε πύργο και να ψυχαγωγούν τους πυργοδεσπότες και τους αυλικούς με αυτόν τον κύκλο επικών ασμάτων που αντλούσαν τα θέματά τους από όλα τα μέρη της Γαλλίας.[3]


Ταξινόμηση

Ο γάμος της Girart, μινιατούρα του 15ου αιώνα, που αποδίδεται στον κύριο του Girart de Roussillon

Τον 19ο αιώνα ο Πωλίν Παρί κατέταξε τα ηρωικά άσματα σε τρεις τύπους :

  • Αυτά που καταγράφουν και ακολουθούν μια "καθιερωμένη προφορική παράδοση".
  • Αυτά που συνεχίζουν ή ολοκληρώνουν τα προγενέστερα με πιο ελεύθερο τρόπο και ωραιοποιούν την πρωτόγονη παράδοση.
  • Αυτά που είναι "αφηγήσεις απολύτως φανταστικές".

Στιχουργία

Αντιστοιχεί σε κώδικες που ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή, και βοηθούσε τους τροβαδούρους να απομνημονεύσουν τα μεγάλα κείμενα για να τα τραγουδήσουν.

Ο αριθμός των συλλαβών ήταν συνήθως δέκα, αλλά υπάρχουν κείμενα παλαιότερα, όπου ο αριθμός των συλλαβών ήταν οκτώ.

Θεματολογία

Γραμμένα στη γλώσσα του οίλ ή ουί από τους ραψωδούς και στη γλώσσα του οκ από τους τροβαδούρους, τα γαλλικά μεσαιωνικά επικά άσματα υμνούν τις πολεμικές αρετές των ιπποτών, ηρώων της εποχής του Κάρολου Μαρτέλ και του Καρλομάγνου και τις μάχες τους εναντίον των Μαυριτανών. Κοινό γνώρισμα όλων αυτών των ποιημάτων ήταν τα ηρωικά θέματα και ο τρόπος χειρισμού τους, με ιδιαίτερη προτίμηση στην περιγραφή μεγάλων συγκρούσεων -ανάμεσα σε χριστιανούς και Σαρακηνούς, σε στρατούς δύο βαρώνων, σε πατέρα και γιο, σε αδελφό και αδελφό- και μονομαχιών μεταξύ ηρώων.[4]

Σ' αυτούς τους ιστορικούς θρύλους είχε προστεθεί μια γερή δόση υπερφυσικού : γίγαντες, μαγεία και τέρατα εμφανίζονταν ανάμεσα στους εχθρούς, στο πλευρό των Σαρακηνών. Με τον καιρό, οι ιστορικές και στρατιωτικές πτυχές αποδυναμώθηκαν και κυριάρχησε το υπερφυσικό.

Η θεματολογία των γαλλικών ηρωικών ασμάτων έγινε γνωστή ως Καρολίγγειος κύκλος, συμβατική ονομασία για το σύνολο των ποιημάτων, των μυθιστορημάτων και των αφηγημάτων, τα οποία, με αφετηρία το ιστορικό πρόσωπο του Καρλομάγνου (742-814), των συμπολεμιστών και των εχθρών του, δημιούργησαν ισάριθμα μυθικά πρόσωπα, πρωταγωνιστές φανταστικών περιπετειών. Η υπεράσπιση του χριστιανικού πολιτισμού εναντίον της μουσουλμανικής επέκτασης, η οποία, από την Αφρική και ύστερα από την Ισπανία, απείλησε την Ευρώπη του 8ου αι., αποτέλεσε τον πυρήνα του Καρολίγγειου κύκλου· οι αναμνήσεις από τη σύγκρουση αυτή των δύο κόσμων μεταπλάστηκαν και αναζωογονήθηκαν μεταξύ 11ου-13ου αι., όταν η Ευρώπη πέρασε στην επίθεση με τις Σταυροφορίες.[5]

Ο Καρολίγγειος κύκλος διαφοροποιείται από τον Αρθρουριανό κύκλο της Βρετανίας, που αναφέρονταν στο βασιλιά Αρθούρο και τους ιππότες του και από τον Κλασσικό κύκλο, της Ρώμης, που αναμειγύοντας την ελληνική μυθολογία (τον Τρωικό Πόλεμο ιδιαίτερα ) και τις ιστορίες για τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Ιούλιο Καίσαρα και άλλα πρόσωπα της Αρχαιότητας τα παρουσίαζε ως παραδείγματα της ιπποσύνης.


Καθώς τα μεσαιωνικά ήθη αμβλύνονταν και γίνονταν πιο εκλεπτισμένα, τα ηρωικά άσματα αντικαταστάθηκαν από διηγήσεις αυλικού έρωτα, που εμπνέονταν μεν από τα προηγούμενα αλλά επικεντρώνονταν στις αισθηματικές σχέσεις του ιππότη και της δέσποινάς του.

Μάθημα αγάπης στην Προβηγκία, ένα Χειρόγραφο του 15ου αιώνα,Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού.

Ο επικός ήρωας 

Στα ηρωικά άσματα παρουσιάζεται μόνο η φεουδαρχική τάξη.

Ο επικός ήρωας είναι ένα ιππότης προικισμένος με μια υπεράνθρωπη δύναμη, ικανός να αντέξει σε κάθε είδους φυσική ή ηθική ταλαιπωρία. Υποδειγματικός ως προς την αφοσίωσή του στον κύριο του, έχει επιλεχθεί για την τελειότητά του και αντιπροσωπεύει πάντα μια κοινότητα της οποίας η ύπαρξη διακυβεύεται. Με τον Καρλομάγνο, για παράδειγμα, είναι η "γλυκιά Γαλλία " και η χριστιανοσύνη που αγωνίζονται και υποφέρουν για να κερδίσουν στο τέλος. Οι θείες δυνάμεις παρεμβαίνουν σχεδόν πάντα για να τον συντρέξουν. Ο θάνατος είναι η πιο συγκινητική στιγμή της ιστορίας, και περιέχει ένα μάθημα που υπαγορεύεται από το όραμα της θρησκευτικής και φεουδαρχικής κοινωνίας : ο πόνος και ο θάνατος είναι ευγενικά ιδανικά, καθώς τα έχουν υποστεί ο Θεός και  ο άρχοντας. Έτσι το κοινό, είτε είναι αριστοκρατικής ή λαϊκής καταγωγής, καλείται να συμμετέχει στα μεγάλα συλλογικά και θρησκευτικά συναισθήματα.

Οι άλλοι χαρακτήρες έχουν καθορισμένους ρόλους : ο έμπιστος φίλος, ο προδότης, ο εχθρός, ο δειλός, κ.λπ. Εμφανίζονται στη διήγηση για να τονίσουν περαιτέρω τον ηρωισμό και τις αρετές του κύριου ήρωα.

Κύρια ηρωικά άσματα

Έχουν διασωθεί γύρω στα εκατό ηρωικά άσματα. Οι τροβαδούροι του 13ου και 14ου αιώνα τα ομαδοποιήσαν σε τρεις μεγάλες κατηγορίεςς, που ονομάζεται Κύκλοι. Κάθε Κύκλος αποτελείται από επικά ποιήματα που σχετίζονται με τα κατορθώματα ενός μόνο ήρωα ή τα μέλη της οικογένειάς του. Ξεχωρίζουν ο Κύκλος του βασιλιά (Καρλομάγνου), ο Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγγης και ο Κύκλος του Ντουν της Μαγιάνς (επίσης γνωστός ως ο Κύκλος των εξεγερμένων βαρόνων).

Ο Κύκλος του Καρλομάγνου, ή Κύκλος του βασιλιά

Εξώφυλλο της δημοφιλούς έκδοσης Το Άσμα του Ρολάνδου (1881), εικονογραφημένο από τον Luc-Olivier Merson.

Εμπνέεται από τη θρυλική βιογραφία του Charlemagne : και τα άσματα είναι μια ποιητική μεταφορά των πολέμων εναντίον των Λομβαρδών, των Βρετόνων, Σαξόνων και Σαρακηνών. Το πνεύμα και τα άρθρα της πίστης συνοψίζονται σε μερικά βασικά σημεία : βαρόνοι στην υπηρεσία του βασιλιά, φεουδαρχική υπηρεσία οφειλόμενη στον άρχοντα,  φεουδαρχική τιμή, μαχητική ανδρεία και τόλμη.

  • Το άσμα του Ρολάνδου, 11ος αιώνας
  • Το Προσκύνημα του Καρλομάγνου, γύρω στα 1150
  • Το άσμα του Αικέν, γύρω στα 1190-1200
  • Το άσμα του Σαισν του Ζαν Μποντέλ, 12ος αιώνας
  • Βέρθα η Μεγαλοπόδαρη του Αντενέ Λερουά, γύρω στα 1270
  • Υόν του Μπορντώ, τέλος 13ου–αρχή 14ου αιώνα

Ο Κύκλος του Γουλιέλμου της Οράγης

Εικονογράφηση για το χειρόγραφο 24369, η μπροστινή πλευρά του φύλλου 197, στην αρχή του chanson de geste Aliscans

Το πνεύμα της αυτού του ηρωικού άσματος είναι διαφορετικό : υπερηφάνεια για την καταγωγή, (μερικές φορές πιο σημαντική από τη θρησκεία), ανεξαρτησία από την οικογένεια, αλλά πίστη στον Καρλομάγνο και τους νόμιμους απογόνους του, ανιδιοτελής υπηρεσία, βαρύτητα στους γυναικείους χαρακτήρες. Ο τόνος είναι μερικές φορές πιο ελεύθερος, συχνά κωμικός, οι βίαιες σκηνές αλληλοδιαδέχονται σκηνές υπέρτατης τραγικότητας (δείτε το θάνατο της Βίβιεν).

  • Η Στέψη του Louis, 1137 για
  • Το τραγούδι του Guillaume
  • Aliscans, Πρότυπο:S-
  • Guibert δ Andrenasκαι τις αρχές του Πρότυπο:S-
  • Girart de Roussillon, Πρότυπο:S-
  • Aymeri της Narbonne, Πρότυπο:S-
  • Η Παιδική Ηλικία Guillaume
  • Μεταφορικά της Νιμ
  • Η Έξοδος του Πορτοκαλί
  • Moniage του Γουίλιαμ

Ο Κύκλος του Ντουν της Μαγιάνς, ή  Κύκλος των εξεγερμένων βαρόνων

Ο κύκλος αυτός περιλαμβάνει 60 τραγούδια. Η κύρια ιδέα είναι ο αγώνας των φεουδαρχών κατά της βασιλείας. Τα περισσότερα από τα ποιήματα αυτού του κύκλου είναι απομονωμένα. Δεν υπάρχει καμία κεντρική φιγούρα.

Page enluminée avec une peinture sur le tiers supérieur de la page représentant dans des couleurs vives des hommes en arme autour d'une forteresse et des chevaliers
Το Τραγούδι από τους τέσσερις γιους Aymon σε σενάριο φλαμανδική από το XV. BNF, Fr.764, στ. 119v.

Ο Κύκλος της α ' σταυροφορίας

Κύριο λήμμα: Cycle de la croisade
  • Το τραγούδι της Αντιόχειας
  • Το τραγούδι της Ιερουσαλήμ
  • Ο Μικροκαμωμένος

Δείτε επίσης

Άλλα ηρωικά άσματα

  • Γαλλική λογοτεχνία του Μεσαίωνα
  • Το ζήτημα της Ρώμης, το Θέμα της Γαλλίας, το Θέμα της Βρετανίας
  • Το τραγούδι της albigensian Σταυροφορία
  • Το τραγούδι του Walther
  • Η Παιδική Ηλικία Αρνηθεί

Βιβλιογραφία

Εσωτερικές συνδέσεις

Εξωτερικές συνδέσεις

Αναφορές

Πρότυπο:Références

  1. Nom féminin singulier en français, à ne pas confondre avec le masculin geste.
  2. Neutre pluriel en latin.
  3. Γαλλική λογοτεχνία. Εγκυκλοπαίδεια Britannica. σελ. 151, τόμος16. 
  4. Εγκυκλοπαίδεια Britannica
  5. Καρολίγγειοι. «ygeiaonline».