Χαλιφάτο

Με τον όρο χαλιφάτο εννοείται το πολιτικό-θρησκευτικό κράτος, ιστορική πλέον μορφή κεντρικής διακυβέρνησης του Ισλάμ, που διαμορφωνόταν από τη μουσουλμανική κοινότητα τη γη και τους διαφορετικούς λαούς που είχε υπό την κυριαρχία της η ισλαμική αυτοκρατορία, κατά τους αιώνες που ακολούθησαν τον θάνατο του προφήτη Μωάμεθ το 632. Το όνομα αντλείται από την αραβική λέξη χαλίφα (χαλίφης) που σημαίνει «υπηρέτης του θεού» ή «διάδοχος του Προφήτη του». Προτεραιότητες αυτής της κεντρικής διακυβέρνησης ήταν η επιβολή του νόμου (σαρία), η άμυνα και η επέκταση της επικράτειας του Ισλάμ, και η γενική επίβλεψη σε οικονομικά θέματα. Παρόλο που δεν ήταν πνευματικό λειτούργημα, ο θεσμός του χαλιφάτου ήταν εμποτισμένος με πολιτικό και θρησκευτικό συμβολισμό, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε στην ενότητα του μουσουλμανικού κόσμου.

Η σειρά διαδοχής

Ως πρώτος χαλίφης αναφέρεται ο Αμπού Μπακρ. Στη σειρά διαδοχής αναφέρονται οι Ουμάρ ιμπν αλ-Χαττάμπ, Ουθμάν ιμπν Αφφάν και Αλί, επίσης αποκαλούμενοι ρασιντούν. Μετά το θάνατο του Αλί κατά το 661, οι Σιίτες Μουσουλμάνοι αναγνώρισαν τους διαδόχους του Ιμάμ(ηδες) ως αληθινούς διαδόχους της εξουσίας του Προφήτη. Το υπόλοιπο Ισλάμ αναγνώρισε ως αληθινούς συνεχιστές τη δυναστεία των Ομεϋαδών, η οποία υπερκεράστηκε από τη δυναστεία των Αββασιδών περί το 750.

Μετά την παρέλευση δύο αιώνων περίπου η δυναστεία των Αββασιδών περιήλθε σε τουρκικό έλεγχο. Η δυναστεία των Ομεϋαδών βρήκε τη συνέχειά της στην Ισπανία, με τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου εμιράτου το 756. Με τη σειρά του οι ιμάμ(ηδες) των Ισμαηλιτών δημιούργησαν στη βόρεια Αφρική σιιτικό χαλιφάτο υπό τη δυναστεία των Φατιμιδών. Μετά την κατάληψη της Βαγδάτης από τους Μογγόλους, η κεντρική διοίκηση του ισλαμικού κόσμου πέρασε στους Μαμελούκους κυβερνήτες της Αιγύπτου και από εκεί στους σουλτάνους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, το 1517. Ο όρος καταργήθηκε το 1924, από τον Τούρκο ηγέτη Κεμάλ Ατατούρκ.

Περαιτέρω ανάγνωση

• The theory of government in Islam, από το The Internet Islamic University
• The History of Al-Khilafah Ar-Rashidah (The Rightly Guided Caliphates) School Textbook, By Dr. 'Abdullah al-Ahsan, `Abdullah Ahsan
• The Crisis of the Early Caliphate By Richard Stephen Humphreys.
• Reunification of the Abbasid Caliphate By Clifford Edmund (TRN) Bosworth.
• Return of the Caliphate to Baghdad By Franz Rosenthal.
• The Caliphate, Its Rise, Decline, and Fall. From Original Sources By William Muir
• Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain (1877-1924) By Azmi Özcan
• Ottomanism, Pan-Islamism, and the Caliphate Discourse at the Turn of the 20th Century American University in Cairo
• Baghdad during the Abbasid Caliphate from Contemporary Arabic and Persian Sources By Guy Le Strange
• The Fall of the Caliphate of Cordoba: Berbers and Andalusis in conflict By Peter C. Scales
• Khilafat and Caliphate, By Mubasher Ahmad
• The abolition of the Caliphate, From The Economist Mar 8th 1924.

Δικτυακοί τόποι

• Khilafat.com website
• The return of the caliphate The Guardian
• Islamists urge caliphate revival BBC