Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γκότλαντ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 57°30′N 18°33′E / 57.500°N 18.550°E / 57.500; 18.550

Γκότλαντ
Gotland
Μια από τις δεκάδες μεσαιωνικές εκκλησίες του νησιού
Γεωγραφία
ΤοποθεσίαΒαλτική Θάλασσα
Συντεταγμένες57°30′N 18°33′E / 57.500°N 18.550°E / 57.500; 18.550
Κύρια νησιά6
Έκταση2.994 km²
Υψόμετρο0-82 μ
Υψηλότερη κορυφήΛούιστα Χεντ
Χώρα
Μεγαλύτερος
οικισμός		Βίσμπυ (πληθ. 23.576)
ΚομητείαΓκότλαντ
ΕπαρχίαΓκότλαντ
Δημογραφικά
Πληθυσμός61,023 (απογραφής 2024)
Πυκνότητα18,4 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδα
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Το έμβλημα του νησιού

Το Γκότλαντ (σουηδικά: Gotland, γκουτνικά: Gutland),[1] επίσης ιστορικά γραμμένο ως Γκόθλαντ,[2] είναι το μεγαλύτερο νησί της Σουηδίας αλλά και της Βαλτικής θάλασσας.[3][4][5][6] Αποτελεί επίσης επαρχία της χώρας, κομητεία, δήμος και επισκοπή. Ο πληθυσμός του νησιού το 2024 ανερχόταν στα 61.023 άτομα,[7] από τους οποίους περίπου οι 23.600 κατοικούν στο Βίσμπυ, την μεγαλύτερη πόλη.[8]

Προϊστορική και αρχαία εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Γκότλαντ κατοικείται από το 7200 π.Χ. περίπου.[9] Το νησί ήταν η πατρίδα των Γκούτων, μιας γερμανικής φυλής, και αρκετές τοποθεσίες δείχνουν ότι ήταν κατοικημένο από την προϊστορία.[10] Μια μελέτη DNA που διεξήχθη σε σκελετικά υπολείμματα 5.000 ετών τριών κυνηγών φώκιας της νεολιθικής περιόδου από το Γκότλαντ έδειξε ότι σχετίζονταν με σύγχρονους φινλανδούς, ενώ ένας αγρότης του ηπειρωτικού νησιού βρέθηκε να σχετίζεται στενότερα με τους σύγχρονους Μεσογειακούς λαούς. Αυτό είναι σύμφωνο με την εξάπλωση των αγροτικών λαών από τη Μέση Ανατολή εκείνη την εποχή.[11]

Ο αριθμός των αραβικών ντιρχάμ (νομισμάτων) που ανακαλύφθηκαν μόνο στο νησί Γκότλαντ είναι εκπληκτικά υψηλός. Στους διάφορους θησαυρούς που βρίσκονται γύρω από το νησί, υπάρχουν περισσότερα από αυτά τα ασημένια νομίσματα από οποιαδήποτε άλλη τοποθεσία στη δυτική Ευρασία. Το συνολικό ποσό είναι σχεδόν τόσο μεγάλο όσο ο αριθμός που έχει ανακαλυφθεί σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.[12]

Νωρίς, το Γκότλαντ έγινε εμπορικό κέντρο, με την πόλη Βίσμπυ να γίνεται η σημαντικότερη χανσεατική πόλη στη Βαλτική Θάλασσα.[13] Η πόλη του Βίσμπυ και το υπόλοιπο νησί διοικούνταν χωριστά και ένας εμφύλιος πόλεμος που προκλήθηκε από συγκρούσεις μεταξύ των Γερμανών εμπόρων στο Βίσμπυ και των αγροτών με τους οποίους συναλλάσσονταν στην ύπαιθρο σταμάτησε μετά από παρέμβαση του βασιλιά Μάγκνους Γ΄ της Σουηδίας το 1288.[14]

Το 1361, οι Δανοί εισέβαλαν στο νησί.[15] Περίπου 1.500 ντόπιοι αγρότες σκοτώθηκαν από τους Δανούς εισβολείς μετά την μάχη του Μάστερμπι (Mästerby).[16] Πειρατές κατέλαβαν το νησί από το 1394 εώς το 1398 όταν το Τευτονικό τάγμα κατάκτησε και πήρε τον πλήρη έλεγχο του νησιού.[17] Το 1409, ο Ούλριχ φον Γιούνγκινγκεν των Τεύτονων ιπποτών εγγυήθηκε την ειρήνη με την Ένωση του Κάλμαρ πουλώντας το νησί Γκότλαντ στη βασίλισσα Μαργαρίτα Α'.[17]

Τείχοι της πόλης του Βίσμπυ

Πρώιμη σύγχρονη περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τη συνθήκη του Μπρόσεμπρο (Brömsebro) το 1645, το νησί παρέμεινε υπό σουηδική κυριαρχία.[17][18]

Στις 19 Σεπτεμβρίου του 1806, ο Γουσταύος Δ' Αδόλφος πρόσφερε την κυριαρχία του Γκότλαντ στους Ιωαννίτες ιππότες, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τη Μάλτα το 1798, αλλά οι ιππότες απέρριψαν την προσφορά, καθώς θα σήμαινε την παραίτηση τους από την αξίωσή τους στη Μάλτα. Τελικά, δεν ανέκτησαν ποτέ την αξίωση τους και τελικά επανιδρύθηκαν στη Ρώμη ως το Κυρίαρχο Στρατιωτικό Τάγμα της Μάλτας.[19]

Στις 22 Απριλίου του 1808, κατά τη διάρκεια του Φινλανδικού πολέμου μεταξύ Σουηδίας και Ρωσίας, ρωσικός στρατός αποβιβάστηκε στις νοτιοανατολικές ακτές του Γκότλαντ. Περίπου 1.800 Ρώσοι κατέλαβαν την πόλη του Βίσμπυ χωρίς καμία μάχη η ένταση και κατέλαβαν το νησί. Μια σουηδική αποστολή διάσωσης του ναυτικού στάλθηκε από την Κάρλσκρουνα με 2.000 άνδρες και οδήγησε στην απελευθέρωση του νησιού. Οι ρωσικές δυνάμεις εγκατέλειψαν το νησί στις 18 Μαΐου 1808.

Τον ιούλιο του 1999, ο μεγαλύτερος ασημένιος θησαυρός των Βίκινγκς στον κόσμο, βρέθηκε σε ένα χωράφι στο αγρόκτημα σπίλινγκς (Spillings), βορειοδυτικά του νησιού.[20] Ο ασημένιος θησαυρός χωριζόταν σε δύο μέρη και ζύγιζε συνολικά περίπου 120 κιλά και αποτελούνταν κυρίως από νομίσματα, περίπου 14.000, από ξένες χώρες, κυρίως ισλαμικές.[21] Ο θησαυρός βρέθηκε χρησιμοποιώντας έναν ανιχνευτή μετάλλων και η αμοιβή που δόθηκε στον αγρότη που κατείχε τη γη, ήταν πάνω από 2 εκατομμύρια κορόνες σουηδίας δηλαδή περίπου 270.000 ευρώ.[22]

Με συνολική έκταση 3.183,7 km2 η επαρχία του Γκότλαντ που συμπεριλαμβάνει και άλλα μικρά νησιά, αποτελεί το 0,8% της συνολικής έκτασης της Σουηδίας.[23] Το Γκότλαντ βρίσκεται περίπου 90 χλμ. ανατολικά της ηπειρωτικής Σουηδίας και περίπου 130 χλμ. από τα βαλτικά κράτη, με τη Λετονία να είναι η πλησιέστερη.

Το υψηλότερο σημείο του νησιού βρίσκεται 82 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το μέσο ύψος του νησιού είναι 29 μέτρα.[24]

Το Γκότλαντ αποτελείται από μια ακολουθία ιζηματογενών πετρωμάτων της Σιλούριας περιόδου.

Το νησί έχει μια ημιηπειρωτική παραλλαγή θαλάσσιου κλίματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερες εποχιακές διαφορές από τις τυπικές των θαλάσσιων κλιμάτων, παρά το γεγονός ότι περιβάλλεται από τη Βαλτική θάλασσα για μεγάλες αποστάσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτό οφείλεται στους ισχυρούς ηπειρωτικούς ανέμους που ταξιδεύουν πάνω από τη θάλασσα από τις γύρω στεριές. Η εποχική διακύμανση της θερμοκρασίας είναι μικρότερη σε πιο απομονωμένα μέρη του νησιού, με θερμότερο φθινόπωρο και χειμώνα, αλλά και πιο δροσερά καλοκαίρια και ανοίξεις. Ο Αύγουστος είναι συνήθως ο πιο ζεστός μήνας, ένα ασυνήθιστο φαινόμενο για σουηδικές τοποθεσίες.

Δεδομένου ότι οι χειμώνες συνήθως παραμένουν περίπου στους 0°C, η θάλασσα παραμένει χωρίς πάγο όλο το χρόνο, εκτός από τα σπάνια ακραία κύματα κρύου. Η τελευταία φορά που ολόκληρο το πέρασμα από την ηπειρωτική χώρα προς το Γκότλαντ πάγωσε ήταν το 1987 όταν χρησιμοποιήθηκαν παγοθραυστικά για τη διατήρηση της κυκλοφορίας επιβατών και εμπορευμάτων προς το νησί.[25]

Οι κύριες πηγές εσόδων του νησιού είναι η γεωργία μαζί με την επεξεργασία τροφίμων, ο τουρισμός, η πληροφορική και κάποιες βαριές βιομηχανίες, όπως η παραγωγή σκυροδέματος από τοπικά εξορυσσόμενο ασβεστόλιθο. Το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας του Γκότλαντ βασίζεται σε μικρής κλίμακας παραγωγή.[28] Το 2012, υπήρχαν πάνω από 7.500 εγγεγραμμένες εταιρείες στο Γκότλαντ και 1.500 από αυτές είχαν περισσότερους από έναν εργαζόμενους.[29][30] Το Γκότλαντ έχει τον βορειότερο εδραιωμένο αμπελώνα και οινοποιείο στον κόσμο.[31][32]

Κρουαζιερόπλοιο στο λιμάνι του Βίσμπυ, 2019

Το Γκότλαντ έγινε πολύ δημοφιλής στις κοινωνίες της εποχής μέσω της πριγκίπισσας Ευγενίας της Σουηδίας που έζησε στο δυτικό τμήμα του νησιού από τη δεκαετία του 1860.[33][34]

Όταν ψηφίστηκε το 1938 ένας νέος νόμος που εξασφάλιζε διακοπές δύο εβδομάδων για όλους τους υπαλλήλους στη Σουηδία, το κάμπινγκ έγινε δημοφιλές χόμπι στους Σουηδούς και το 1955 επισκέφθηκαν το Γκότλαντ 80.000 άτομα.[34]

Το 2001, ήταν ο πέμπτος μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός στη Σουηδία με βάση τον συνολικό αριθμό των διανυκτερεύσεων επισκεπτών.[35] Το Γκότλαντ είναι συνήθως το μέρος της χώρας που έχει τις περισσότερες ώρες ηλιακού φωτός κατά τη διάρκεια ενός έτους, με το Βίσμπυ στατιστικά να είναι η τοποθεσία με την περισσότερη ηλιοφάνεια στη Σουηδία.[36] Το 2007 περίπου 750.000 άτομα επισκέφτηκαν το Γκότλαντ.[30] Ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19, ο τουρισμός δεν άλλαξε πολύ καθώς οι Σουηδοί επέλεξαν να επισκεφτούν το νησί αντί να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.[37]

Την πόλη επισκέπτονται επίσης πολλά κρουαζιερόπλοια κάθε χρόνο.[38] Περίπου 40 γραμμές κρουαζιέρας συχνάζουν στη Βαλτική Θάλασσα με το Βίσμπυ ως έναν από τους προορισμούς τους.[39]

  1. ↑ «Namnet Gotland» [The name Gotland]. www.guteinfo.com. Guteinfo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2015.
  2. ↑ «Gotland definition and meaning | Collins English Dictionary». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2012.
  3. ↑ Renate Platzöder· Philomène A. Verlaan (1996). The Baltic Sea: new developments in national policies and international cooperation, Volume 1. Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 90-411-0357-0.
  4. ↑ Sailing Directions, Baltic Sea. ProStar Publications. 1978. ISBN 978-1-57785-759-4.
  5. ↑ Knowles, Heather (2010). Passport Series: Western Europe. Lorenz Educational Press. ISBN 978-1-4291-2255-9. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2020.
  6. ↑ Encyclopædia Britannica. «Zealand». Britannica.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  7. ↑ «Folkmängd och befolkningsförändringar - Kvartal 1, 2024». Statistikmyndigheten SCB (στα Σουηδικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2024.
  8. ↑ «Gotland i siffror, pdf». www.gotland.se. Region Gotland. σελίδες 65–67. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2014.
  9. ↑ Larsson, Per. «Oväntade fynd i grotta på Stora Karlsö – Stockholms universitet». www.su.se (στα Σουηδικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2021.
  10. ↑ Outram, A. K. 2006. Distinguishing bone fat exploitation from other taphonomic processes: what caused the high level of bone fragmentation at the Middle Neolithic site of Ajvide, Gotland? Αρχειοθετήθηκε 20 September 2020 στο Wayback Machine., pp. 32–43. In Mulville, J and Outram, A (eds). The Zooarchaeology of Milk and Fats. Oxford: Oxbow Books. open access
  11. ↑ Nicholls, Henry (26 April 2012). «Ancient Swedish farmer came from the Mediterranean». Nature. doi:10.1038/nature.2012.10541. https://www.nature.com/articles/nature.2012.10541. Ανακτήθηκε στις 22 June 2022.
  12. ↑ Johansson, Marcus· Jonsson, Kenneth (1997). «Islamiska mynt» (PDF). www.archeology.su.se. Numismatiska forskningsgruppen, Stockholms universitet. σελ. 2. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2014.
  13. ↑ Yrwing, Hugo (1986). Visby – hansestad på Gotland (στα Σουηδικά). Stockholm: Gidlund. ISBN 91-7844-055-6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2014.
  14. ↑ Sundberg, Ulf (1997). Svenska freder och stillestånd 1249–1814 (στα Σουηδικά) (1 έκδοση). Hargshamn: Arte. ISBN 91-89080-01-7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2014.
  15. ↑ Westholm, Gun (2007). Visby 1361: Invasionen (στα Σουηδικά). Stockholm: Prisma. ISBN 978-91-518-4568-5. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2014.
  16. ↑ Lingström, Allan. «Invasionen-fakta och teorier». www.masterby1361.se. Mästerby1361. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2018.
  17. 1 2 3 Martinsson, Örjan. «Gotland». www.tacitus.nu. TACITUS.NU. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2014.
  18. ↑ Englund, Peter (2003). Ofredsår (στα Σουηδικά). Stockholm: Atlantis. σελίδες 368 and 394. ISBN 91-7486-349-5.
  19. ↑ Stair Sainty, Guy (2000). «From the loss of Malta to the modern era». ChivalricOrders.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2012.
  20. ↑ «Spillingsskatten». www.historiska.se. Historiska Museet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014.
  21. ↑ «Unikt mynt hittat i Spillingsskatten». www.hallekis.com. Hallekiskuriren. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014.
  22. ↑ Ann-Marie Pettersson, επιμ. (2008). Spillingsskatten: Gotland i vikingatidens världshandel. Visby: Länsmuseet på Gotland. ISBN 978-91-88036-69-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014.
  23. ↑ «Gotland i siffror 2013 ("Gotland in numbers 2013")». pdf. Region Gotland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2014.
  24. ↑ «Island Gotland». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2022.
  25. ↑ «Isvintern 1986-1987.pdf» (PDF) (στα Σουηδικά). Swedish Meteorological and Hydrological Institute. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2021.
  26. ↑ «Monthly & Yearly Statistics» (στα Σουηδικά). SMHI. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2021.
  27. ↑ «Ladda ner meteorologiska observationer – Visby D» (στα Σουηδικά). Swedish Meteorological and Hydrological Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2021.
  28. ↑ Gibson, Mimmi. «Gotländskt näringsliv». Website. Länsstyrelsen Gotland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  29. ↑ «Gotland i siffror 2013 ("Gotland in numbers 2013")». pdf. Region Gotland. σελ. 18. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  30. 1 2 «Fakta om Gotland». Website. Länsstyrelsen Gotland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  31. ↑ «Därför säljs Gute vingård». www.helagotland.se. Gotlands Tidningar. 3 Νοεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2017.
  32. ↑ Pappinen, Lauri. «English information». www.gutevingard.se. Gute Vingård AB. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2017.
  33. ↑ «Ljugarn, historia». Website. Ljuvliga Ljugarn. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  34. 1 2 «Turisthistoria». Website. Länsstyrelsen Gotland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  35. ↑ «Gotland populärt turistmål». Website (Sveriges Radio). 24 April 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 March 2016. https://web.archive.org/web/20160303221646/http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=94&artikel=62066. Ανακτήθηκε στις 31 May 2014.
  36. ↑ Sjögren, Helena (16 Μαΐου 2013). «Solkrig pågår mellan Karlskrona och Visby». Website/Newspaper. Expressen & SMHI. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2014.
  37. ↑ Delby, Johan (4 Αυγούστου 2020). «Hyfsad sommar för Gotlands turism» [Acceptable summer for Gotland's tourism] (στα Σουηδικά). Dagens Samhälle. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2022.
  38. ↑ Klint, Kerstin. «Större kryssningsfartyg till Visby». www.gotland.net. Visit Gotland. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2014.
  39. ↑ Stenberg, Johan (31 March 2010). «Bara 69 kryssningsfartyg till Visby». Website/Radio programme. Sveriges Radio (P4 Gotland). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 June 2014. https://web.archive.org/web/20140606211650/http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=94&artikel=3596314. Ανακτήθηκε στις 2 June 2014.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκότλαντ&oldid=11119966"