Βικέντιος Δαμοδός

Βικέντιος/Βιτσέντζο Δαμοδός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	Κεφαλονιά, Δημοκρατία της Βενετίας
Θάνατος	Κεφαλονιά
Χώρα πολιτογράφησης	Γαληνοτάτη Βενετική Δημοκρατία (Κράτος της Θάλασσας)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Νέα ελληνική γλώσσα, Ιταλικά (Βενετικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος δικηγόρος θεολόγος καθηγητής πανεπιστημίου
Οικογένεια
Αδέλφια	Zuanne, Piero, Marco, Nicolo, Giacomo

« Ἐν Ιταλία ἐκπαιδευθείς τήν φιλοσοφίαν καί τά νομικά ἐπανελθών εἰς Κεφαλληνίαν ἠνέῳξε

Σχολήν κοινήν εἰς όλην τήν Ελλάδα, ἀπανταχόθεν αὐτῆς μαθητῶν συῥρεόντων διδάσκων κοινῇ

γλώσσῃ καί κατά νέαν μέθοδον ἀνώτερα μαθήματα, οὖ ἠκροάσατο καί Ευγένιος ο Βούλγαρις, πρό τῆς εἰς Άρτα ἀποδημίας του.

Ματθαίος Παρανίκας

Ο Βικέντιος/Βιτσέντζος Δαμωδός ή Βικέντιος Δαμοδός (Vincenzo Damodo(n), 1700 - 1752) ήταν Έλληνας δικηγόρος και φιλόσοφος, θεολόγος, εισηγητής της φιλοσοφίας του Ρενέ Ντεκάρτ στην Ελλάδα και ένας από τους πρώιμους εκπροσώπους του Νεοελληνικού διαφωτισμού.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στα Χαβριάτα Παλικής στην Κεφαλονιά, Δημοκρατία της Βενετίας (Κράτος της Θάλασσας), όπου φαίνεται ότι έλαβε την εγκύκλιο μόρφωση. Ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, άλλωστε από τα τέλη του δεκάτου έκτου αιώνα καταγράφονται στη Χρυσή Βίβλο (Libro d'Oro) της Κεφαλονιάς τα ονόματα μελών του Συμβουλίoυ της Κοινότητας του νησιού: Zuanne Da Modon (από το 1575), Μarco (1577), Vico (1593) και Velissario (1593). Η οικογένεια υπήρχε και στη Ζάκυνθο (Da Modon, Mothoneo) και στη Κέρκυρα μεταξύ των ευπατρίδων, γραμμένη στο Libro d'Oro το 1509. Ο πατέρας του λεγόταν Φραγκίσκος/Φραντζέσκος (Francesco Damodon), ανήκε στον κύκλο των ευγενών του νησιού και απεβίωσε στη Βενετία, ενώ η μητέρα του Φιλανδρία ήταν κόρη ιερέα. Το 1713 πήγε στη Βενετία με σκοπό να παρακολουθήσει το Φλαγγινιανό Σχολείο της ελληνικής παροικίας, όπου διδάχθηκε γραμματική, φιλολογία, ρητορική, λογική και φιλοσοφία. Θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πάδουα πάνω στη Νομική επιστήμη. Το 1723, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του μετεγκαθίσταται πίσω στο νησί όπου και ιδρύει ανώτατη ιδιωτική σχολή Θεολογίας και Φιλοσοφίας. Σε λίγα χρόνια η σχολή αναδείχθηκε μία από τις πιο αξιόλογες και φημισμένες των Επτανήσων προσελκύοντας μαθητές από τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο και τις νοτιοδυτικές περιοχές των Βαλκανίων. Πιθανότατα να φοίτησε και ο Ευγένιος Βούλγαρης σε αυτή τη σχολή. Το πρόγραμμα της διδασκαλίας του περιλάμβανε τον κύκλο των φιλοσοφικών μαθημάτων, καθώς και θεολογία, ρητορική και ηθική.

Αντανακλώντας στο διάβα του χρόνου την ιδιαίτερη σχέση της οικογένειας με τη Βενετική Δημοκρατία συναντάμε τον Αntonius Damodon, αδελφό του Φραντζέσκου, ως φοιτητή του Πανεπιστημίου της Πάδουα (ανήκει στους Legisti), Βένετο, το έτος 1687. Επίσης, ο Zuanne Damodon Francesco, πιθανότατα πρόκειται για τον αδελφό του Βικέντιου, εισέρχεται αρχικά στη Φλαγγίνειο Σχολή της Βενετίας και αργότερα σαν Κεφαλονίτης σπουδαστής στο Πανεπιστημίο της Πάδουα (ανήκει στους Legisti και φέρει τον τίτλο του πρώτου συμβούλου/Consigliarius primarius), τον οποίο συναντούμε μετέπειτα ως μέλος του Συμβουλίου των Ευγενών.

Ιδιαίτερη αναφορά

Στη φιλοσοφία του ο Δαμωδός προσπάθησε να απελευθερωθεί από το δυτικό σχολαστικισμό και από τον αυστηρό αριστοτελισμό του Κορυδαλλέα που κυριαρχούσε στην Ανατολή. Το πνεύμα αυτό διαπνέει τα έργα του, Επίτομος λογική κατ' Αριστοτέλην, Ρητορική, Σύνοψις ηθικής φιλοσοφίας Φυσική, Μεταφυσική.

Εργογραφία

Ανέπτυξε και πλούσια συγγραφική δραστηριότητα, η οποία περιλάμβανε πλήθος εγχειριδίων σχετικών με τα μαθήματα της σχολής του, καθώς και πραγματείες και διάφορα συμπιλήματα. Τα περισσότερα από τα έργα του είναι ανέκδοτα, έχει διασωθεί όμως σημαντικός αριθμός χειρογράφων του (περίπου 140) σε πολλές βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα.

• Επίτομος Λογική κατ’ Αριστοτέλην, Βενετία, 1759
• Τέχνη Ρητορική, Βενετία, 1759
• Πράξις κατά συντομίαν εις τας ρητορικάς ερμηνείας, Πέστη, 1815
• Σύνοψις Ηθικής Φιλοσοφίας, Αθήνα, 1940, επανέκδ. Ίκαρος 1985
• Σύντομος ιδέα της Λογικής κατά την μέθοδον των νεοτέρων, Αθήνα, 1978
• Συνταγματικόν Θεολογικόν, Αθήνα, 1980
• Φυσιολογία αιτιολογική εις την κοινήν διάλεκτον σχολαστική, Αριστοτελική και νεωτερική
• Μεταφυσική, ήτοι πρώτη φιλοσοφία και φυσική θεολογία
• Λογική ελάσσων και μείζων περιπατητική και νεωτερική
• Δογματική φιλολογία (σε 4 τόμους)

Η Φυσιολογία αποτελεί το σημαντικότερο ίσως έργο του Δαμοδού και ο μεγάλος αριθμός των χειρογράφων που παραδίδουν το κείμενο δηλώνει τη σημαντική διάδοσή της στον ελλαδικό χώρο. Αποτελεί το πρωιμότερο έργο φυσικής φιλοσοφίας του 18ου αιώνα. Αποτελείται από τρία μέρη, από τα οποία το πρώτο πραγματεύεται τη γενική φυσιολογία "περί του φυσικού σώματος απλώς θεωρουμένου", το δεύτερο τη μερική φυσιολογία "περί του αψύχου σώματος" και το τρίτο τη μερική φυσιολογία "περί του εμψύχου σώματος". Στόχος του Δαμωδού είναι να καταστήσει γνωστές σε όσους δεν είναι σε θέση να μελετήσουν τα λατινικά κείμενα τις απόψεις των νεότερων φιλοσόφων, οι οποίοι "ηύξησαν και ελάμπρυναν τόσον τα εφευρήματα των παλαιών φυσιολόγων Η μέθοδος που ακολουθεί για την ανάπτυξη του έργου του συνίσταται στην παράθεση, κατά πρώτον της άποψης του Αριστοτέλη, στη συνέχεια της άποψης των Σχολαστικών και, τέλος, της άποψης των νεοτέρων. Με δυο λόγια θα λέγαμε ότι το έργο του Δαμοδού στη φυσική φιλοσοφία επιχειρεί να αφομοιώσει τις αρχές της καρτεσιανής φιλοσοφίας στο πλαίσιο της αριστοτελικής φυσικής. Η ώσμωση αυτή της φυσικής φιλοσοφίας του Καρτέσιου με την αριστοτελική οντολογία εγκαινιάζει μια πρακτική που πολλοί λόγιοι πρόκειται να ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια.

Πηγές

• Άνθιμος Μαζαράκης (1800-1868), Βιογραφίαι Κεφαλλήνων
• Μελετίου, Εκκλησιαστική Ιστορία Δ΄ 71 [1]
• Κωνσταντίνος Δημαράς, A History of Modern Greek Literature
• Βιογραφίες Πεζογράφων και Ποιητών, 1995, Γύρω γύρω όλοι, Αθήνα
• Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983
• Ανδρόνικος Δημητρακόπουλος (1872). Ορθόδοξος Ελλάς : ήτοι περί των Ελλήνων των γραψάντων κατά Λατίνων και περί των συγγραμμάτων αυτών. Εν Λειψίαι: Τύποις Μέτζγερ και Βίττιγ. σελίδες 178–179. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2010. 

Εκδόσεις έργων του Βικέντιου Δαμοδού

• Συνταγμάτιον της Μεταφυσικής. Επιμ.-Εισαγωγή Β. Μπόμπου-Σταμάτη. "Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - Τομέας Φιλοσοφίας", Ιωάννινα 2002.
• Θεολογία δογματική κατά συντομίαν ή τε συνταγμάτιον θεολογικόν. Εισαγωγή-Σχόλια π. Γεώργιος Μεταλληνός. «Ιερά Μονή Βατοπαιδίου», Αθ. 2008.

Βιβλιογραφία

• Μπόμπου-Σταμάτη, Βασιλική: Ο Βικέντιος Δαμοδός. Βιογραφία-Εργογραφία 1700-1754. Διδ. διατριβή, "Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης", Αθ. 1998
• Δημαράς, Κ.Θ., "Χρονολογικά του Βικέντιου Δαμοδού", Τρίτο Πανιόνιο Συνέδριο, τ.2, σ. 16-21.
• Μοσχονάς, Σπύρος, Δύο μορφές του ελληνικού Διαφωτισμού στην Κεφαλονιά. (Βικέντιος Δαμοδός, Νεόφυτος Βάμβας). Αθ. 1995.
• Μπόμπου-Σταμάτη, Βασιλική, «Στοιχεῖα γιὰ τὴν οἰκογένεια τῶν Δαμοδῶν στὰ Χαβριάτα τῆς Κεφαλονιᾶς (18ος αἰώνας)», στό: Πρακτικὰ Ε' Διεθνοῦς Πανιονίου Συνεδρίου, Διεθνὲς Πανιόνιο Συνέδριο, Τόμος Α', Ἀργοστόλι-Ληξούρι, 1991, σσ. 443-511
• Γ. Χριστιανίδης, κ.ά., Οι Έλληνες λόγιοι στην περίοδο της Τουρκοκρατίας στο "Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη: Από την Αρχαιότητα έως τον 20ο αιώνα. Οι Επιστήμες στην Αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο και στον Νεότερο Ελληνισμό", τ. Β', Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), Πάτρα 2000, σ.σ. 335-337.
• Τερέζης, Χρήστος Αθ.: "Βικέντιος Δαμοδός: Εισαγωγικά στη μεθοδολογία του. Από τον αριστοτελισμό στον πλατωνισμό". Στον τόμο: Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία, Νεοελληνική Φιλοσοφία. Επιμ. Κωνσταντίνος Βουδούρης, Εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα", Αθήνα 2000, σελ. 293-318.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• https://web.archive.org/web/20110402081205/http://195.134.75.14/hellinomnimon/authors/Damodos.htm
• http://www.kefalonianet.gr/el/infoID.asp?CatID=2&ScatID=63&EntityID=217