Σχολαστικισμός

Οι επτά ελεύθερες τέχνες γύρω από το κέντρο της φιλοσοφίας, εικονογρ. περ. Hortus delicarium «ο κήπος των απολαύσεων» 1.180 περ.

Σχολαστικισμός ( αγγλ. scholastic philosophy) ονομάζεται η φιλοσοφία που καλλιεργήθηκε στο περιβάλλον των σχολών των πανεπιστημίων της δυτικής ευρώπης κατά τον Μεσαίωνα στον χώρο καλλιέργειας και ανάπτυξης της, δηλαδή τις σχολές, οφείλεται ακριβώς και η ονομασία σχολαστικισμός ή αλλιώς σχολαστική φιλοσοφία. Συνδεδεμένο κατεξοχήν με την μελέτη και κριτική των έργων του Αριστοτέλη, τα οποία έγιναν γνωστά στη Δύση αρχικά από την επαφή με τους Άραβες της Ισπανίας, το κίνημα του σχολαστικισμού θεωρήθηκε κατά την Αναγέννηση ως μια στείρα γραμματική ενασχόληση με το γράμμα και όχι με την ουσία της φιλοσοφίας, με αποτέλεσμα ο όρος σχολαστικός να αποκτήσει την υποτιμητική έννοια που έχει μέχρι σήμερα.

Οι πρώτες απόπειρες πραγματικής φιλοσοφικο-θρησκευτικής έρευνας στη Δύση μετά την επικράτηση του χριστιανισμού ως κυρίαρχης θρησκείας, έγιναν μόλις κατά τον 9ο αι. μέσα στα πλαίσια της καρολίγγειας αναγέννησης. Αυτή η φιλοσοφική μέθοδος αντίληψης των πραγμάτων διδασκόταν από καθηγητές των μεσαιωνικών πανεπιστημίων από τον 12ο ως τον 14ο αιώνα. Η μη ρεαλιστική αντιμετώπιση της πραγματικότητας οδήγησε τον σχολαστικισμό σε παρακμή. Καλλιεργήθηκε από Ρωμαιοκαθολικούς μοναχούς, ενώ σημαντικότεροι εκπρόσωποί του θεωρούνται οι εξής:

• Πέτρος Αβελάρδος (1079-1142)
• Φραγκίσκος της Ασίζης (1182-1226)
• Ρογήρος Βάκων (1214-1294)
• Μποναβεντούρα (1221-1274)
• Θωμάς Ακινάτης (1225-1274)

Βιβλιογραφία

• Παναγιώτου, Π. Π.: «Ρογήρος Βάκων (Roger Bacon) ο πρίγκηπας της σκέψης στον Μεσαίωνα και η θεμελίωση της πειραματικής επιστήμης». Παρνασσός 25 (1983), 350-371.
• Κ. Γ. Αθανασόπουλος, Ancillae Theologiae: Το φιλοσοφείν και Θεολογείν κατά το Μεσαίωνα και το Βυζάντιο, εκδ. Παρουσία, Αθήνα, 2004, σελ.350 (με πίνακες και λεπτομερή βιβλιογραφία στην Ελληνική, Λατινική, Αγγλική, Γαλλική και Γερμανική) (ISBN: 960-7956-94-X)
• Κ. Γ. Αθανασόπουλος, Φιλοσοφία στην Ευρώπη, τόμος Α: Η Φιλοσοφία στην Ευρώπη από τον 6ο ως τον 16ο αι., Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα 2001, σελ.203 (ISBN: 960-538-286-5)