Βελαί
| Βελαί | |||||
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Το Πουί-αν-Βελαί και τα όρη Βελαί
| |||||
| Πρωτεύουσα | Λε Πουί-αν-Βελαί | ||||
| Γλώσσες | Γαλλικά,Οξιτανικά Ωβερνιά, Βελαβιέν | ||||
| Πολίτευμα | Πολιτιστική και ιστορική περιοχή | ||||
| Ιστορία | |||||
| - | Ίδρυση | ||||
| - | Κατάλυση | ||||
| Σήμερα | Νομός Ωτ-Λουάρ στην περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ | ||||
Το Βελαί (γαλλικά: Velay) είναι μια ιστορική περιοχή της Γαλλίας που βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού Ωτ-Λουάρ της περιοχής Ωβέρνη-Ρον-Αλπ και νοτιοανατολικά του Κεντρικού Ορεινού Όγκου (Μασίφ Σαντράλ).
Η επισκοπική κομητεία του Βελαί ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα συνδεδεμένη με την παλιά επαρχία Λανγκεντόκ, της οποίας αποτελούσε το βορειότερο τμήμα. Από το 1790 αποτελεί τα δύο τρίτα του νομού Ωτ-Λουάρ.[1]
Γεωγραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Βελαί βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του Κεντρικού Ορεινού Όγκου (Μασίφ Σαντράλ), μεταξύ της κοιλάδας του ποταμού Αλιέ στα δυτικά και των βουνών της δυτικής πλευράς του ποταμού Ροδανού. Είναι μια ορεινή περιοχή της οποίας το υψηλότερο σημείο είναι το όρος Μεζέν στα 1753 μέτρα.[2]
Το Βελαί εκτείνεται γύρω από την οροσειρά του Μεγκάλ, η οποία είναι το κέντρο της περιοχής:
- στα ανατολικά και βορειοανατολικά βρίσκεται το γρανιτικό οροπέδιο και η δυτική πλαγιά της οροσειράς Μπουτιέρ.
- στο νότο, το βασαλτικό οροπέδιο του όρους Μεζέν.
- στα δυτικά και νοτιοδυτικά το λεκανοπέδιο του Πουί-αν-Βελαί, το ηφαιστειογενές οροπέδιο του Βελαί και η οροσειρά του Ντεβές.
- στο βορρά, το γρανιτικό οροπέδιο του Κραπόν-συρ-Αρζόν.
Η περιοχή διακόπτεται από βαθιές κοιλάδες, ειδικά των ποταμών Λίγηρα και Λινιόν ντυ Βελαί.
Τοπωνυμία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα της περιοχής προέρχεται από τον κελτικό (γαλατικό) λαό των Βελλαβίων που κατοικούσαν στην περιοχή πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση. Ο Ιούλιος Καίσαρ ανέφερε τον λαό των Βελλαβίων στο έργο του Απομνημονεύματα περί του γαλατικού πολέμου. Το όνομά τους σημαίνει «ορεσίβιοι» ή «αυτοί που κυριαρχούν»[3] και ήταν υποτελείς και συμμετέχοντες στη Συνομοσπονδία των Αρβέρνων. Οι Βελλάβιοι αναφέρονται επίσης από τον Στράβωνα [4]καθώς και τον Πτολεμαίο στους χάρτες του.
Δεν υπάρχουν εξηγήσεις σχετικά με το τοπωνύμιο, εκτός από ορισμένες ανεξακρίβωτες του 19ου αιώνα που συνέδεαν το όνομα με το μυθολογικό Hel, δηλαδή «γη ή βουνά της κόλασης» που αναφέρεται στην ηφαιστειακή γεωλογία.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στους πρώτους μεσαιωνικούς χρόνους το Βελαί ήταν γνωστό ως Pagus Vellaicus και τέθηκε υπό την κυριαρχία του δουκάτου της Ακουιτανίας και ακολούθησε το πεπρωμένο της Ωβέρνης.
Η πρώτη αναφορά μιας κομητείας του Βελαί ήταν το 1142.
Στις αρχές του 10ου αιώνα το Πουί-αν-Βελαί αντικατέστησε το Revessio (Σαιν-Πωλιέν) ως θρησκευτική και διοικητική πρωτεύουσα του Βελαί.
Το 1162, η περιοχή έγινε ανεξάρτητη κομητεία, με τον επίσκοπο ως κόμη που αναφέρονταν απευθείας στον βασιλιά.
Το Βελαί ήταν χωρισμένο σε δεκαοκτώ βαρονίες.
Το 1271, μετά τη Σταυροφορία των Αλβιγηνών το Βελαί και συνολικά το Λανγκεντόκ πέρασε στη σφαίρα επιρροής του βασιλείου της Γαλλίας. [5]
Η περιοχή αποτελούσε τμήμα του Λανγκεντόκ από τα μέσα του 14ου αιώνα, αλλά με ιδιαίτερη κατάσταση: το Βελαί διατήρησε τη σχετική του αυτονομία μέχρι το 1789. Την ίδια περίοδο, ήταν σταυροδρόμι διαδρομών προσκυνήματος. Από το Πουί-αν-Βελαί ξεκινούσε ένα από τα τέσσερα παλιά μονοπάτια της διαδρομής για τον Άγιο Ιάκωβο της Κομποστέλα, η ρωμαϊκή οδός Ποντιένσις (via Podiensis) ή οδός του Πουί.[6]
Σύγχρονη περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές του 16ου αιώνα η περιοχή ήταν πλούσια, αλλά οι θρησκευτικοί πόλεμοι κατέστρεψαν τη χώρα. Στο Πουί (σημερινό Πουί-αν-Βελαί, πρωτεύουσα του νομού Ωτ-Λουάρ) ο πληθυσμός ήταν φανατικά καθολικός, αλλά στο νοτιοανατολικό άκρο του Βελαί επικρατούσαν οι Προτεστάντες.[7]
Το Βελαί έπαψε να υπάρχει μετά τη Γαλλική Επανάσταση και τη σύσταση των γαλλικών νομών στις 4 Μαρτίου 1790. Από την πρώην περιοχή του Βελαί δημιουργήθηκε ο νομός Ωτ-Λουάρ με την προσθήκη τμημάτων της Ωβέρνης, του Ζεβωντάν και του Βιβαραί, οι δύο τελευταίες επίσης περιοχές του Λανγκεντόκ.
Το πρώτο μέρος των Ταξιδιών με γαϊδούρι στις Σεβέν (1879) του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον έχει τίτλο Βελαί, καθώς η περιοχή ήταν το σημείο εκκίνησης του ταξιδιού του συγγραφέα.[8]
Η ονομασία διατηρείται για γεωγραφικούς όρους (όρη του Βελαί) ή στη νέα γαλλική γεωγραφική διοικητική οντότητα (Communautés de communes du Velay).
Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σύνολο του Βελαί βρίσκεται στο γλωσσικό πεδίο της οξιτανικής γλώσσας και στο σημείο συνάντησης πολλών γλωσσικών επιρροών: η διάλεκτος του Λανγκεντόκ στο νότο, τα γαλλοπροβηγκιανά στα ανατολικά, διάλεκτοι των οξιτανικών, και τα ωβερνιά στα δυτικά.
Στην περιοχή ομιλούνταν τα βελαβιέν, διάλεκτος επίσης της οξιτανικής γλώσσας.[9]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ . «citizenkid.com/sortie/departement-de-la-haute-loire-clermont».
- ↑ . «produits-origine.com/territoires/le-velay/».
- ↑ Σύμφωνα με τον J. Lacroix στο έργο του Τα ονόματα Γαλατικής προέλευσης, (Les Noms d’origine gauloise)
- ↑ Strabon,Géographie , Ὀυελλάιοι δὲ [...], οἳ προσωρίζοντό ποτε Ἀρουέρνοις, νῦν δὲ τάττονται καθ' ἑαυτούς· "les Vellaves, qui autrefois étaient dans le territoire des Arvernes, mais qui maintenant se comptent à part ..." livre IV, 2
- ↑ . «histoire-genealogie.com/Auvergne-Bourbonnais-Velay».
- ↑ . «walkinginfrance.info/pilgrimages/the-way-of-st-james/».
- ↑ . «laveissiere.fr/userfile/Histoire/Les_guerres_religieuses_en_Haute_Auvergne.pdf» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2021.
- ↑ . «en.wikisource.org/wiki/The_Annotated_%27Travels_with_a_Donkey_in_the_Cvennes%27».
- ↑ Baron de Vinols,Vocabulaires patois vellavien-français , Le PUY, Imprimerie Prades-Freydier, 1891
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Velay στο Wikimedia Commons
|