Αμαληκίτες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Εικονογράφηση από τη Phillip Medhurst Collection, που παριστάνει τον Ιησού του Ναυή να μάχεται εναντίον των Αμαληκιτών (`Εξοδος, κεφ. ιζ΄).

Οι Αμαληκίτες (εξελληνισμένη μορφή του Amalek[1], εβρ. עֲמָלֵק, αραβ. عماليق = Amālīq) ήταν αρχαίος λαός που περιγράφεται στην Εβραϊκή Βίβλο ως σταθερός εχθρός των Ισραηλιτών. Η ονομασία Amalek μπορεί να αναφέρεται επιπλέον στον γενάρχη της φυλής, που ήταν εγγονός του Ησαύ, στους απογόνους του ή στα εδάφη όπου κατοικούσαν οι Αμαληκίτες.

Σε κάποιες ραββινικές ερμηνείες, η λέξη amalek ετυμολογείται από την εβραϊκή φράση am lak = «λαός που γλύφει (ενν. αίμα)»[2], αλλά οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν άγνωστη την προέλευση του όρου.[3]

Στην Εβραϊκή Βίβλο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τη Βίβλο ο Αμαλήκ ήταν γιος του Ελιφάζ (και από αυτόν εγγονός του Ησαύ, πρόγονου των Εδωμιτών) και της παλλακίδας του Τίμνης. Η Τίμνα ήταν Ωρίτισσα και αδελφή του Λόταν.[4] Ο Αμαλήκ περιγράφεται ως ο «ηγέτης των Αμαλήκ» μεταξύ των «ηγετών των υιών του Ησαύ»[5], από όπου συμπεραίνεται ότι διοικούσε μια φυλή ή έδαφος που έφερε το όνομά του.

Οι Αμαληκίτες[6]) θεωρήθηκε ότι ήταν απόγονοι του Αμαλήκ.[7] Στον χρησμό του Βαλαάμ, ο Αμαλήκ αποκαλείται «πρώτος εκ των εθνών».[8] Η παραδοσιακή ερμηνεία, όπως με τη γραφίδα του σχολιαστή Ρασί, είναι ότι «ήλθε πρώτος χρονικά από όλους να πολεμήσει τον Ισραήλ».[9] Ο εκρωμαϊσμένος Εβραίος λόγιος και ιστορικός Ιώσηπος χαρακτηρίζει τον Αμαλήκ «νόθο» με υποτιμητική χροιά.[10]

«Μάχη με τους Αμαληκίτες» του Σνορ φον Κάρολσφελντ (1860), μια εικονογράφηση του χωρίου Έξοδος ζ΄ 8-16

Σύμφωνα με τη Βίβλο, οι Αμαληκίτες κατοικούσαν στην έρημο (Νεγκέβ).[11] Φαίνεται να ζούσαν νομαδική ή ημινομαδική ζωή κατά μήκος των ορίων της γεωργικής ζώνης της νότιας Χαναάν.[12] Αυτή η υπόθεση βασίζεται πιθανώς στη σύνδεση αυτής της φυλής με την περιοχή στέπας του αρχαίου Ισραήλ και του Καντές (Γένεσις ιδ΄ 7). Υποστηρίχθηκε από τον Μοσέ Κοτσαβί ότι το ‘ir Amaleq (= «πόλη του Αμαλήκ») που αναφέρεται στο βιβλίο Βασιλειών Α΄ (ιε΄ 5) ίσως να ταυτίζεται με την αρχαιολογική θέση Khirbet el-Meshash (ή Τελ Μάσος), περίπου 12 χιλιόμετρα από την πόλη Μπερ Σεβά.[13][14] Αυτό αντιτίθεται στην παλαιότερη άποψη ότι το Τελ Μασός ήταν εβραϊκός οικισμός, ταυτιζόμενος με το βιβλικό Ερμάν.[15] Αν η άποψη του Κοτσαβί είναι ορθή, τότε πίσω από τη βιβλική αφήγηση των εκστρατειών του Σαούλ εναντίον αυτού του κεντρικού προπυργίου των Αμαληκιτών εντός του νότιου δικτύου μεταφοράς και εμπορίου μετάλλων ίσως να υποκρύπτεται η επιθυμία για τον έλεγχο της παραγωγής του χαλκού, ενός μετάλλου με καίρια σημασία κατά την εποχή εκείνη, ακόμα και για θρησκευτικές τελετουργίες.[16]

Οι Αμαληκίτες χαρακτηρίζονται ως επανειλημμένος εχθρός των Ισραηλιτών[7], αναφερόμενος σε διαφορετικά βιβλία της Αγίας Γραφής:

  • Στο 17ο κεφάλαιο της Εξόδου (στίχοι 8-16) ο Αμαλήκ πολεμεί κατά των Εβραίων στην έρημο. Ο Μωυσής διατάζει τον Ιησού του Ναυή να ηγηθεί των Ισραηλιτών στη μάχη του Ρεφιδίμ, την οποία ο Μωυσής παρακολουθεί από μια ψηλή λοφοπλαγιά. Και όσο ο Μωυσής είχε υψωμένα τα χέρια του νικούσαν οι Ισραηλίτες, ενώ όταν τα χαμήλωνε νικούσαν οι Αμαληκίτες. Συνέχισε έτσι να τα κρατεί υψωμένα σε όλη τη διάρκεια της μάχης, ακόμα και με τη βοήθεια άλλων όταν κουραζόταν, ώστε να κερδηθεί η μάχη για τον λαό του.
  • Στο 25ο κεφάλαιο του Δευτερονόμιου (στ. 17-19) οι Ισραηλίτες διατάζονται να εξαλείψουν την ανάμνηση των Αμαληκιτών από την υφήλιο μόλις καταλάβουν τη Γη της Επαγγελίας, ως εκδίκηση για όσα τους είχαν κάνει κατά την περιπλάνησή τους («ἐξαλείψεις τὸ ὄνομα Ἀμαλὴκ ἐκ τῆς ὑπὸ τὸν οὐρανὸν καὶ οὐ μὴ ἐπιλάθῃ»). Προηγουμένως στο κείμενο (κεφ. 7, στ. 1-16) οι Εβραίοι διατάσσονται να σκοτώσουν όλους τους κατοίκους των πόλεων των ειδωλολατρών στη Γη της Επαγγελίας, μαζί με τα ζώα τους. Υποτίθεται ότι ο βασιλιάς Σαούλ τελικώς έχασε την εύνοια του Θεού των Εβραίων επειδή δεν κατόρθωσε να σκοτώσει τον βασιλιά Αγάγ και όλα τα ζώα των Αμαληκιτών (Α΄ Βασιλειών, κεφ. ιε΄),
  • Στο 15ο κεφάλαιο του Α΄ Βασιλειών (στ. 1-9), ο Σαμουήλ ονοματίζει τους Αμαληκίτες ως τον εχθρό των Ισραηλιτών: «τάδε εἶπε Κύριος Σαβαώθ· νῦν ἐκδικήσω ἃ ἐποίησεν Ἀμαλὴκ τῷ Ἰσραήλ, ὡς ἀπήντησεν αὐτῷ ἐν τῇ ὁδῷ ἀναβαίνοντος αὐτοῦ ἐξ Αἰγύπτου»[17]. Αμέσως μετά ο Θεός διατάζει τον Σαούλ να καταστρέψει τους Αμαληκίτες.[18] Στον στίχο 33 παρακάτω, ο Σαμουήλ χαρακτηρίζει τον βασιλέα των Αμαληκιτών Αγάγ ως εχθρό και δολοφόνο, σκοτώνοντάς τον.
  • Κατά το 30ό κεφάλαιο του ίδιου βιβλίου (στ. 1-2), οι Αμαληκίτες εισέβαλαν στην έρημο και στη Σεκελὰκ (ή Ζικλάγκ, στη συνοριακή περιοχή Ιουδαίων/Φιλισταίων) προς το τέλος της βασιλείας του Σαούλ, πυρπόλησαν τη Σεκελάκ και πήραν τους κατοίκους της αιχμαλώτους. Ο μετέπειτα βασιλιάς Δαβίδ ήταν επικεφαλής μιας επιτυχημένης εκστρατείας κατά των Αμαληκιτών ώστε να ανακτήσει «όλους όσους είχαν πάρει μαζί τους οι Αμαληκίτες».[19]
  • Στο 1ο κεφάλαιο του Β΄ Βασιλειών (στ. 5-10) ένας Αμαληκίτης λέει στον Δαβίδ ότι βρήκε τον Σαούλ να στηρίζεται πάνω στο δόρυ του μετά τη Μάχη του όρους Γελβουέ. Ο Αμαληκίτης ισχυρίζεται ότι ο Σαούλ τού είπε να τον σκοτώσει.[20] Ο Δαβίδ τότε διέταξε τους άνδρες του να σκοτώσουν τον Αμαληκίτη επειδή είχε σκοτώσει κεχρισμένο βασιλέα του Ισραήλ («χριστὸν Κυρίου»).[21]

Διάφορες άλλες θεωρίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη Χρυσή Εποχή του Ισλάμ, μερικοί Άραβες συγγραφείς ισχυρίσθηκαν ότι οι Αμαληκίτες προϋπήρχαν κατά πολύ του Αβραάμ.[22] Σύμφωνα με κάποιους Μουσουλμάνους ιστορικούς, οι Αμαληκίτες που πολέμησαν τον Ιησού του Ναυή και τους μετέπειτα ήταν απόγονοι κατοίκων της Βόρειας Αφρικής. Κατά τον Αχμάντ ιμπν Αραμπσάχ ο Αμαλήκ ήταν απόγονος του Χαμ, του γιου του Νώε.[23][22] Ωστόσο είναι πιθανό ότι το όνομα «Αμαλήκ» ίσως να είχε δοθεί σε δύο διαφορετικά έθνη: Οι Άραβες αναφέρουν τη φυλή Imlik, Amalik ή Ameleka ανάμεσα στις ιθαγενείς φυλές της Αραβίας, οι απόγονοι των οποίων αναμίχθηκαν με τους απογόνους των Καχτανιτών και των Αδνανιτών, και έγιναν οι «Μοστάραβες» ή «Μοκάραβες», δηλαδή Άραβες αναμεμιγμένοι με ξένους.[23]

Τον 19ο αιώνα υπήρχε ομοίως ισχυρή υποστήριξη από τους Δυτικούς θεολόγους στην ιδέα ότι το έθνος των Αμαληκιτών μπορεί να είχε ακμάσει πριν την εποχή του γενάρχη Αβραάμ. Π.χ. ο Σκωτσέζος πάστορας Μάθιου Τζωρτζ Ήστον ισχυρίσθηκε ότι οι Αμαληκίτες δεν ήταν απόγονοι του Αμαλήκ, ερμηνεύοντας κατά γράμμα τον στίχο στη Γενέση (ιδ΄ 7) που μιλά για «πεδίο των Αμαληκιτών».[24] Ωστόσο ο σύγχρονος παλαιοδιαθηκολόγος Gerald L. Mattingly, με κειμενοκριτικά επιχειρήματα συμπεραίνει ότι η χρήση της λέξεως στο εδάφιο αυτό είναι σαφώς μια αναχρονιστική αναφορά (όπως όταν λέμε ότι «ο Καίσαρας εισέβαλε στη Γαλλία» ενώ τότε δεν υπήρχε Γαλλία, αλλά Γαλατία).[12]

Ιστορικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέρα από τη Βίβλο, αιγυπτιακές και ασσυριακές επιγραφές σε μνημεία, ή άλλα σωζόμενα κείμενα, που αναφέρουν διάφορες φυλές και λαούς της περιοχής, δεν αναφέρουν πουθενά τον Αμαλήκ ή τους Αμαληκίτες. Συνακόλουθα, ο αρχαιολόγος και ιστορικός Χούγκο Βίνκλερ υπεστήριξε το 1895 ότι δεν υπήρξε ποτέ τέτοιος λαός και ότι οι ιστορίες της Βίβλου σχετικώς με αυτούς είναι καθαρώς φανταστικές-μυθικές παραδόσεις.[25] Παρά την απόκτηση σημαντικής ποσότητας γνώσεων σχετικώς με τους νομαδικούς λαούς της Μέσης Ανατολής από την αρχαιολογική έρευνα, δεν έχουν συνδεθεί συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα ή τοποθεσίες με τους Αμαληκίτες με κάποια βεβαιότητα μέχρι σήμερα.[12] Ωστόσο είναι πιθανό ότι κάποιοι από τους οχυρωμένους οικισμούς στις ψηλότερες περιοχές της ερήμου Νεγκέβ, ίσως και το Τελ Μασός, έχουν συνδέσεις με τους Αμαληκίτες.[26]

Ειδικότερα, έχει υποστηριχθεί ότι αρχαιολογικά στοιχεία από το Τελ ελ-Κουντεϊράτ και το Χορβάτ Χαλουκίμ της Νεγκέβ, που χρονολογήθηκαν στα τέλη του 11ου έως τις αρχές του 10ου αιώνα π.Χ., θα μπορούσαν να στηρίξουν τη βιβλική διήγηση του πολέμου εναντίον των Αμαληκιτών από τους βασιλείς Σαούλ και Δαβίδ.[27]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Το λήμμα «Amalek» στο Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  2. ↑ Patterson, David (2011). A Genealogy of Evil: Anti-Semitism from Nazism to Islamic Jihad. Cambridge University Press. σελίδες 43, 244. ISBN 9781139492430. 
  3. ↑ M. Weippert: «Semitische Nomaden des zweiten Jahrtausends», Biblica, τόμ. 55, 1974, σσ. 265-280, 427-433
  4. ↑ Γένεσις λστ΄ 12, Χρον. α΄ 36
  5. ↑ Γένεσις λστ΄ 16
  6. ↑ «Amalekite». Amalekite. http://www.dictionary.com/browse/amalekite. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Mills 1997, σελ. 21.
  8. ↑ Αριθμοί κδ΄ 20
  9. ↑ Rashi [1]
  10. ↑ Feldman 2004, σελ. 8–9.
  11. ↑ Αριθμοί ιγ΄ 29
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Mattingly 2000, σελ. 48.
  13. ↑ Ze'ev Herzog: Beer-Sheba II: The Early Iron Age Settlements, Ινστ. Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, τεύχ. 7, 1984, σσ. 72-74
  14. ↑ Ze'ev Herzog: Beer-sheba of the Patriarchs, Center for Online Judaic Studies
  15. ↑ Aharon Kempinski: «Tel Masos: Its Importance in Relation to the Settlement of the Tribes of Israel in the Northern Negev», Expedition Magazine, University of Pennsylvania, τόμ. 20, τεύχ. 4, 1978
  16. ↑ Nissim Am zallag: «A Metallurgical Perspective on the Birth of Ancient Israel», Entangled Religions 12.2 (2021)
  17. ↑ Α΄ Βασιλ., ιε΄ 2, Μετάφραση των Εβδομήκοντα
  18. ↑ Α΄ Βασιλ., ιε΄ 3
  19. ↑ 1 Samuel 30:9–20
  20. ↑ 2 Samuel 1:6-10
  21. ↑ Β΄ Βασιλειών, α΄ 16
  22. ↑ 22,0 22,1 Watson 1832, σελ. 50.
  23. ↑ 23,0 23,1 Knight 1833, σελ. 411.
  24. ↑ Easton 1894, σελ. 35, Am'alekite.
  25. ↑ Singer, Isidore (1901). The Jewish encyclopedia: a descriptive record of the history, religion, literature, and customs of the Jewish people from the earliest times to the present day (ανατύπωση του 2004 έκδοση). Cornell University Library. ISBN 978-1112115349. 
  26. ↑ Mattingly 2000, σελ. 49.
  27. ↑ Bruins, Hendrik J. (2022). «Masseboth Shrine at Horvat Haluqim: Amalekites in the Negev Highlands-Sinai Region? Evaluating the Evidence». Negev, Dead Sea and Arava Studies 14 (2-4): 121-142. https://www.adssc.org/wp-content/uploads/2023/02/journal14-3-11.pdf.pdf. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αμαληκίτες&oldid=10124920"