Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών
.jpg)
Η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών, γνωστή και ως Ακολουθία των Βασιλικών Ωρών ή απλώς οι Μεγάλες/Βασιλικές Ώρες, είναι ακολουθία της Ορθόδοξης Εκκλησίας που τελείται μόνο τρεις φορές κάθε έτος: το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων, το βράδυ της παραμονής των Θεοφανίων και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής. Εάν η Παραμονή των Χριστουγέννων ή των Θεοφανίων είναι Σάββατο ή Κυριακή, τότε οι Μεγάλες Ώρες τελούνται την προηγούμενη Παρασκευή και εκείνη την Παρασκευή απαγορεύεται η τέλεση Θείας Λειτουργίας.
Ιστορικό και δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών αποτελεί μια μεγαλύτερη σε διάρκεια, εμπλουτισμένη με επιπλέον ύμνους και αναγνώσματα παραλλαγή της Ακολουθίας των Ωρών. Η Ακολουθία των Ωρών, οι «Ώρες», ήταν αρχικώς ακολουθίες των Εβραίων (της ιουδαϊκής θρησκείας), τις οποίες διάβαζαν ή έψαλλαν σε ορισμένες ώρες της ημέρας. Από τους Εβραίους τις παρέλαβαν οι πρώτοι Χριστιανοί, που προσέθεσαν κάποιους ύμνους (τα σημερινά τροπάρια) και ευχές. Οι Ώρες αριθμούνται κατά την αρχαία συνήθεια, δηλαδή η Πρώτη Ώρα αρχίζει τη στιγμή της ανατολής του ήλιου.
Οι Μεγάλες Ώρες ονομάζονται και «Βασιλικές» (ή και «Αυτοκρατορικές») επειδή κατά τη βυζαντινή εποχή τις παρακολουθούσε επισήμως ο ίδιος ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας με τους αυλικούς του στον Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.[1] Εξαιτίας της παρουσίας του Αυτοκράτορα, ψαλλόταν εξαιρέτως και το Πολυχρόνιο για τον Αυτοκράτορα, τα μέλη της Αυτοκρατορικής Αυλής και την Ιεραρχία της Εκκλησίας. Σε ανάμνηση αυτού, το Πολυχρόνιο συνεχίζει να ψάλλεται μέχρι σήμερα (τροποποιημένο) σε αρκετούς καθεδρικούς ναούς και μοναστήρια. Με αυτή την παρουσία του, ο Αυτοκράτορας δεχόταν την υποταγή του στον Χριστό, ως τον πραγματικό Βασιλέα των πάντων. Από την άλλη, οι τρεις ημέρες του εκκλησιαστικού έτους κατά τις οποίες τελείται η ακολουθία είναι οι κατ' εξοχήν συνδεδεμένες με την κένωσιν του Υιού Θεού στην ανθρώπινη φύση (γέννηση, βάπτιση, θάνατος).
Σύμφωνα με την Ιερά Παράδοση, οι Βασιλικές Ώρες της Μεγάλης Παρασκευής συντέθηκαν από τον Κύριλλο Αλεξανδρείας τον 5ο αιώνα.
Η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών αποτελείται από 5 επιμέρους ακολουθίες που τελούνται ως μία ενιαία:
- Πρώτη Ώρα
- Τρίτη Ώρα
- Έκτη Ώρα
- Ενάτη Ώρα
- τα Τυπικά
Κατά την τέλεση των Μεγάλων Ωρών η Ωραία Πύλη και το παραπέτασμα παραμένουν ανοικτά στο μεγαλύτερο μέρος της ακολουθίας. Το Ευαγγέλιο είναι τοποθετημένο στο αναλόγιο, στο κέντρο του ναού. Στην αρχή της κάθε Ώρας, ο ιερέας ή ο διάκονος θυμιάζει το Ευαγγέλιο, τα εικονίσματα και τους πιστούς.
Πριν αρχίσει η ακολουθία με την Πρώτη Ώρα, η καμπάνα του ναού κτυπά αρκετές φορές, όπως συνήθως στην αρχή κάθε ακολουθίας. Στην αρχή της καθεμιάς από τις υπόλοιπες Ώρες, η καμπάνα κτυπά τόσες φορές όσες αντιστοιχούν στη συγκεκριμένη Ώρα (δηλαδή τρεις φορές στην αρχή της Τρίτης Ώρας, 6 φορές στην αρχή της Έκτης Ώρας και εννέα φορές στην αρχή της Ενάτης).
Στην κάθε Ώρα, ο ένας από τους ψαλμούς της απλής Ακολουθίας των Ωρών («Μικρές Ώρες») αντικαθίσται από έναν ψαλμό που συνδέεται με τη μεγάλη εορτή της επόμενης ημέρας. Το τροπάριο και το κοντάκιο των Ωρών αντικαθίστανται από πολυάριθμους ύμνους που ψάλλονται από τους ψάλτες. Επιπλέον, στην κάθε Ώρα διαβάζονται 4 επιπλέον αναγνώσματα, κατά σειρά ένα απόσπασμα από την Παλαιά Διαθήκη (στην περίπτωση της Μεγάλης Παρασκευής ειδικότερα διαβάζονται προφητείες), ένα προκείμενον, μία περικοπή του «Αποστόλου» (επιστολής) και μία ευαγγελική περικοπή.
Υπάρχει και μια τέταρτη Ακολουθία των Βασιλικών Ωρών, για την εορτή της Πεντηκοστής, την οποία συνέταξε ο ιερέας και λόγιος Νικόλαος Μαλαξός (περ. 1538) και εκδόθηκε[2] το έτος 1568. Ωστόσο δεν γνώρισε ποτέ ευρεία εκκλησιαστική χρήση.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ware, Archimandrite Kallistos; Mary, Mother (1984), The Festal Menaion, Λονδίνο: Faber and Faber, σελ. 53, ISBN 0-571-11137-8
- ↑ The Pentecostarion, Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βοστώνης, σελ. 15
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ιερά Σύνοψις και τα Άγια Πάθη, εκδοτ. οίκος «Αστήρ», Αθήνα 1997, ISBN-10: 960-203-107-7
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ύμνοι των Μεγάλων Ωρών των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων από τον Μανώλη Χατζημάρκο
- Οι Μεγάλες Ώρες της Μ. Παρασκευής και ο Εσπερινός της Αποκαθηλώσεως (264 λεπτά) από τον Ναό της Αναλήψεως Ν. Κόσμου, Αθήνα 2021