Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γέροντας Παστίτσιος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Τρολάρισμα φάρσας: Αδόκιμο διότι τρολάρισμα=φάρσα
Γραμμή 71: Γραμμή 71:


Παρόμοιες διώξεις χρησιμοποιώντας τον νόμο περί καθύβρισης θρησκείας έχουν ξαναγίνει<ref name="unfollow_iran_ellada">{{cite news |url=http://unfollow.com.gr/web-only/8998-euroiran |title=Το ευρωπαϊκό Ιράν στον 21ο αιώνα |date=19 Ιανουαρίου 2014 |publisher=Περιοδικό Unfollow |accessdate=21 Ιανουαρίου 2014}}</ref> και δημοσιογράφοι μετέφεραν την άποψη πως οι παθιασμένες θρησκευτικές αντιδράσεις ομοιάζουν με αντίστοιχες του ισλαμικού κόσμου<ref name="ethnos_patsitsios"/>.
Παρόμοιες διώξεις χρησιμοποιώντας τον νόμο περί καθύβρισης θρησκείας έχουν ξαναγίνει<ref name="unfollow_iran_ellada">{{cite news |url=http://unfollow.com.gr/web-only/8998-euroiran |title=Το ευρωπαϊκό Ιράν στον 21ο αιώνα |date=19 Ιανουαρίου 2014 |publisher=Περιοδικό Unfollow |accessdate=21 Ιανουαρίου 2014}}</ref> και δημοσιογράφοι μετέφεραν την άποψη πως οι παθιασμένες θρησκευτικές αντιδράσεις ομοιάζουν με αντίστοιχες του ισλαμικού κόσμου<ref name="ethnos_patsitsios"/>.

Τo 2011 η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του [[Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών|Ο.Η.Ε.]] δημοσίευσε το ''Γενικό Σχόλιο αρ. 34''<ref name="GeneralComment34">{{cite web |url=http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/gc34.pdf |title=General comment No. 34 | language = Αγγλικά |date=12 Σεπτεμβρίου 2011 |publisher=Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών |accessdate=26 Ιανουαρίου 2014}}</ref><ref name="E-LawyerΣχόλιο">{{cite web |url=http://elawyer.blogspot.gr/2011/10/blog-post_16.html |title=Η ελευθερία της έκφρασης κατά την Επιτροπή Δικαιωμάτων του ΟΗΕ | last= Σωτηρόπουλος | first= Βασίλης |date=16 Οκτωβρίου 2011 |publisher=E-Lawyer |accessdate=26 Ιανουαρίου 2014}}</ref>, που ορίζει το περιεχόμενο της ελευθερίας της έκφρασης και των περιορισμών της, κατά το [[Διεθνές Σύμφωνο των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων]]<ref name="ΔιεθνέςΣύμφωνο">{{cite web |url=http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=26230&Itemid=33 |title=Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα | language = |date=16 Δεκεμβρίου 1966 |publisher=Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών |accessdate=26 Ιανουαρίου 2014}}</ref>, με έμφαση στους ανεκτούς περιορισμούς στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με την παράγραφο 48 οι παραπάνω διατάξεις για τα θρησκεύματα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν στον Ποινικό Κώδικα, με εξαίρεση την περίπτωση «εθνικού, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, που απoτελεί υποκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας» (άρθρο 20 παρ 2 του Διεθνούς Συμφώνου).<ref name="E-LawyerΠαστίτσιος">{{cite web |url=http://elawyer.blogspot.gr/2014/01/blog-post_17.html |title=Για την πρωτοβάθμια καταδίκη του "Γέροντος Παστίτσιου" | last= Σωτηρόπουλος | first= Βασίλης |date=20 Ιανουαρίου 2014 |publisher=E-Lawyer |accessdate=26 Ιανουαρίου 2014}}</ref>

{{Ρήση|48. Οι απαγορεύσεις στις δηλώσεις ασέβειας για μια θρησκεία ή για ένα άλλο σύστημα πίστεως, όπως οι νόμοι περί βλασφημίας, είναι ασύμβατοι με το Σύμφωνο, εκτός από τις ειδικές περιστάσεις που περιγράφονται στο άρθρο 20 παράγραφος 20 το Συμφώνου. Τέτοιοι περιοιρσμοί πρέπει επίσης να τηρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις του άρθρου 19 παραγραφος 3, όπως κι αυτές των άρθρων 2,5,17,18 και 26. Έτσι, για παράδειγμα, δεν θα ήταν επιτρεπτό αυτοί οι νόμοι να επιβάλλουν διακρίσεις υπέρ ή εναντίον άλλης θρησκείας ή συστήματος πίστεως ή στους πιστούς έναντι των μη-πιστών. Ούτε θα ήταν επιτρεπτό τέτοιες απαγορεύσεις να χρησιμοποιούνται για να αποτραπεί ή να τιμωρηθούν οι επικρίσεις θρησκευτικών ηγετών ή ο σχολιασμός στο θρησκευτικό δόγμα ή δόγματα.|}}


===Περιύβριση νεκρών===
===Περιύβριση νεκρών===

Έκδοση από την 14:45, 26 Ιανουαρίου 2014

«Γέροντας Παστίτσιος» / «Elder Pastitsios»
Το αρχικό «αιρετικό» εξώφυλλο της σελίδας που απεικόνιζε από αριστερά προς τα δεξιά: την ελληνική σημαία, το Ιπτάμενο Μακαρονοτέρας στη θέση της Παναγίας να κρατάει ένα μωρό δεινόσαυρο αντί του Χριστού, ένας χριστιανικός σταυρός στο μέσον και δεξιά ο «Γέροντας Παστίτσιος» με τη μορφή ενός μοναχού με πρόσωπο αποτελούμενο από παστίτσιο.
Απόσπασμα από στιγμιότυπο οθόνης της σελίδας την 20/1/2014
URLhttps://www.facebook.com/gerontas.pastitsios
ΕμπορικόςΌχι
Τύπος ιστότοπουΣελίδα Facebook
ΕγγραφήΠροαιρετικά
Χρήστες19.332 (22/1/2014)
ΙδρυτήςΦίλιππος Λοΐζος
Ημερομηνία έναρξης13/6/2011
Τρέχουσα κατάστασηΕνεργή

Ο «Γέροντας Παστίτσιος» είναι η σατιρική φιγούρα ενός «μοναχού» η οποία εμφανίστηκε ως χιουμοριστική σελίδα στο κοινωνικό δίκτυο Facebook[1]. Μετά από ερώτηση στη Βουλή από τον βουλευτή της Χρυσής Αυγής, Χρήστο Παππά η σελίδα έκλεισε όταν στις 21 Σεπτεμβρίου του 2012 συνελήφθη ο ιδιοκτήτης της σελίδας με την κατηγορία βλασφημίας,[2][3] ο οποίος τον Ιανουάριο 2014 τελικά κρίθηκε ένοχος για για εξύβριση θρησκεύματος κατ' εξακολούθηση και καταδικάστηκε σε 10 μήνες φυλάκιση με αναστολή.[4] Η σύλληψη και στη συνέχεια καταδίκη σχολιάστηκε αρνητικά από μέσα κοινωνικής δικτύωσης, νομικούς και μέσα μαζικής ενημέρωσης της Ελλάδος αλλά και του εξωτερικού.[5]

Ιστορικό

Η σελίδα του «Γέροντα Παστίτσιου» ήταν μια σελίδα στο Facebook (με αναφορές στην «Εκκλησία του Ιπτάμενου Μακαρονοτέρατος» καθώς στο πρόσωπο του «μοναχού» υπάρχει ένα παστίτσιο) η οποία σατίριζε τον γέροντα Παΐσιο και τη θρησκοληψία.[6]

Ο Γέροντας Παΐσιος ήταν ένας Έλληνας μοναχός στο Άγιο Όρος ο οποίος απεβίωσε το 1994. Μετά τον θάνατό του δημοσιεύτηκαν βιβλία τα οποία παρουσιάζουν την ζωή του, προφητείες, θεωρίες για το τέλος του κόσμου, διατροφικές συμβουλές και άλλα.[7] Κυκλοφόρησε φημολογούμενη κατηγορία ότι το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην περιοχή της Σουρωτής έξω από τη Θεσσαλονίκη, εκμεταλλευόμενο τον θάνατο του Γ. Παΐσιου, μετονομάστηκε σε «Μοναστήρι Σουρωτής - Γ. Παΐσιος» και τα δημοσιεύματα για τα θαύματα και τις προφητείες χρησιμοποιήθηκαν για να φέρνουν έσοδα από τάματα και δωρεές πιστών.[8][9] Υπάρχουν εκδότες που εκδίδουν παραθρησκευτικά βιβλία με τους βίους και τις διδαχές «σύγχρονων αγίων» και έχουν κυκλοφορήσει αντίστοιχα βιβλία για τον Γέροντα Παΐσιο. Στα βιβλία αυτά ο Γέροντας Παΐσιος παρουσιάζεται να προφητεύει πολέμους και αιματοχυσίες, πχ κατά των Τούρκων.[10] [11]

Τρολάρισμα

Το υποτιθέμενο «θαύμα» του γέροντα Παΐσιου (που επινοήθηκε και δημοσιεύτηκε από τον Φίλιππο Λοΐζο) γίνεται πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα Ελεύθερη Ώρα στις 10 Αυγούστου 2012.

Ο διαχειριστής της σελίδας του «Γέροντα Παστίτσιου», παίρνοντας λαβή από δημοσιεύματα (μπλογκ και έντυπα) για θαύματα και προφητείες του Γέροντα Παΐσιου, δημοσίευσε ως φάρσα ένα υποτιθέμενο «νέο θαύμα» του Γέροντα Παΐσιου και στη συνέχεια διέσπειρε το δημοσίευμα στα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης. Τέτοιες πρακτικές που έχουν σκοπό την πρόκληση διαταραχής στη διαδικτυακή κοινότητα είναι γνωστές στη γλώσσα του διαδικτύου ως «τρολάρισμα».[12]

Στη φάρσα ο Γέροντας Παΐσιος παρουσιάζεται ως ο θεραπευτής ενός 18χρονου χρήστη ναρκωτικών ο οποίος μετά από τροχαίο ατύχημα βρισκόταν στην εντατική. Σύμφωνα με την φάρσα η μάνα του άρρωστου παίρνει χώμα από το τάφο του Γέροντα Παΐσιου και το τοποθετεί κάτω από το μαξιλάρι του αρρώστου ο οποίος στην συνέχεια αναρρώνει. [13] Το συγκεκριμένο «θαύμα» άρχισε να αναδημοσιεύεται σε μπλογκ και σελίδες θρησκευτικού περιεχομένου, μέχρι που δημοσιεύτηκε και ως πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα πανελλήνιας κυκλοφορίας Ελεύθερη ώρα στις 10 Αυγούστου 2012.[14][15]

Η σελίδα «Γέροντας Παστίτσιος» αποκάλυψε το τρολάρισμα στις 26 Ιουλίου 2012.[16] Η πρόθεση του Λοΐζου θεωρείται η διακωμώδη της δεισιδαιμονίας που μαζί με τα υπόλοιπα αστεία είχαν σκοπό διαφωτιστικό σύμφωνα με τον Στρατή Μπουρνάζο (δείτε κεφάλαιο "Ο "Παστίτσιος", το "Χυτήριο" και η Χρυσή Αυγή" [13]). Επίσης τα αστεία του Λοΐζου χαρακτηρίζονται ως συγκρατημένα σε σχέση με σάτιρα που έχει γίνει στο παρελθόν από τον Χάρρυ Κλυνν ή τον Τζίμη Πανούση. [13]

Σύλληψη

Ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής Χρήστος Παππάς έκανε ερώτηση στη Βουλή αναφέροντας ότι ο ο δημιουργός της σελίδας «Γέροντας Παστίτσιος», «υβρίζει, ειρωνεύεται και προσπαθεί να ευτελίσει την ιερή μορφή της Ελληνορθοδοξίας, τον Γέροντα Παΐσιο».[17] Η ερώτηση αυτή οδήγησε στην άρση του απορρήτου των τηλεπικοινωνιών και στις 21 Σεπτεμβρίου 2012 έγινε η σύλληψη του Φίλιππου Λοΐζου ως διαχειριστή της σελίδας με την κατηγορία της βλασφημίας.

Ωστόσο η Αστυνομία, σε επίσημη ανακοίνωσή της[18] ισχυρίστηκε ότι γνώριζε ήδη για τη σελίδα γιατί «έγινε αποδέκτης χιλιάδων ηλεκτρονικών καταγγελιών, που προέρχονταν από κατοίκους διάφορων χωρών σε όλο τον κόσμο». Στο βιβλίο Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα - Εκκλησία, Βλασφημία, και Χρυσή Αυγή αρνητική κριτική έλαβε η Ελληνική Αστυνομία για την άμεση ποινική δίωξη του ιδιοκτήτη της σελίδας παρουσιάζοντας την αντίστοιχη αντίδραση της αστυνομίας στα γεγονότα στο Χυτήριο όπου ματαιώθηκε η παράσταση Corpus Christi. Τότε βουλευτής της Χρυσής Αυγής μπροστά σε κάμερες χυδαιολογούσε και προέβη στο σοβαρότερο αδίκημα της απελευθέρωσης κρατούμενου της Ελληνικής Αστυνομίας χωρίς να γίνει καμία αντίδραση/σύλληψη. [19]

Ο Φίλιππος Λοΐζος είπε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη[20] ότι τα στοιχεία του δόθηκαν στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος από το Facebook. Αμέσως μετά, ο πανευρωπαϊκός διευθυντής επικοινωνιών του Facebook, Iain Mackenzie, δήλωσε ότι όντως το Facebook αποκάλυψε τα στοιχεία του χρήστη έπειτα από ένταλμα των ελληνικών αρχών, χωρίς όμως να γνωρίζει ποια ήταν η κατηγορία.[7][21]

Μετά την σύλληψη του διαχειριστή, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου τάχθηκε κατά του αδικήματος της βλασφημίας ανακοινώνοντας ότι «Η Ελλάδα τοποθετεί τον εαυτό της στα θεοκρατικά καθεστώτα».

Η Ένωση Άθεων άνοιξε τραπεζικό λογαριασμό για την κάλυψη των νομικών εξόδων Φίλιππου Λοΐζου και προκάλεσε κινητοποίηση χρηστών στα κοινωνικά δίκτυα.[22] Στην δίκη ο Δημήτρης Χριστόπουλος (καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου ο οποίος διδάσκει το μάθημα «Τέχνη, ελευθερία και λογοκρισία»[23]) παραστάθηκε ως βασικός μάρτυρας υπεράσπισης.[24]

Ο συνταγματολόγος Γιώργος Κατρούγκαλος υποστήριξε επίσης την ελεύθερη έκφραση καταδικάζοντας την σύλληψη του Λοΐζου[7].

Με αφορμή την σύλληψη του Φίλιππου Λοϊζου η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έκανε εκδήλωση στις 16 Οκτωβρίου 2012 με θέμα «Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα»[3]. Επίσης εκδόθηκε το βιβλίο «Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα - Εκκλησία, Βλασφημία, και Χρυσή Αυγή» (όπου γίνεται αναφορά στην λογοκρισία στην Ελλάδα το 2012 - συγκεκριμένα γίνεται αναφορά στην σύλληψη του Φίλιππου Λοΐζου και στα γεγονότα με την παράσταση Corpus Christi).[25]

Απολογία

Ο δημιουργός του «Γέροντα Παστίτσιου» δήλωσε κατ' επανάληψη πως σκοπός του δεν ήταν να χλευάσει τον ίδιο τον Γέροντα Παΐσιο αλλά να καυτηριάσει την παραμόρφωση των διδαχών του από τρίτους που εκμεταλλεύονταν τον λόγο του για ιδιοτελείς σκοπούς, πολλές φορές αντίθετους με τη διδασκαλία του γέροντα.[17]

Καταδίκη

Ο Φίλιππος Λοΐζος καταδικάστηκε με 10 μήνες φυλάκιση για εξύβριση θρησκεύματος κατ' εξακολούθηση, απόφαση η οποία δέχτηκε πολλές αρνητικές κριτικές (χαρακτηρίστηκε ως περιορισμός της ελευθερίας του λόγου) στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.[26][5]

Η Διεθνής Αμνηστία καταδίκασε την σύλληψη/καταδίκη του Φίλιππου Λοΐζου τονίζοντας ότι «η νομοθεσία για τη βλασφημία δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για να εμποδίζεται ή να τιμωρείται η θεμιτή κριτική σε θρησκευτικούς ηγέτες ή ο αιτιολογημένος σχολιασμός δογμάτων πίστης». Επίσης χαρακτήρισε την νομοθεσία περί βλασφημίας (νόμος του 1951) αναχρονιστική καλώντας την Ελλάδα να την καταργήσει.[27][5]

Νομικό πλαίσιο

Βλασφημία

Η Ελλάδα είναι μια από τις λίγες χώρες στην Ευρωπαϊκή ένωση που έχει το άρθρο 199/1951 του Ποινικού Κώδικα περί καθύβρισης θρησκευμάτων. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό κάποιος μπορεί να καταδικαστεί σε φυλάκιση μέχρι και δύο χρόνια[7][28].

Άρθρο 199 Π.Κ. Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.

Παρόμοιες διώξεις χρησιμοποιώντας τον νόμο περί καθύβρισης θρησκείας έχουν ξαναγίνει[29] και δημοσιογράφοι μετέφεραν την άποψη πως οι παθιασμένες θρησκευτικές αντιδράσεις ομοιάζουν με αντίστοιχες του ισλαμικού κόσμου[22].

Τo 2011 η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε. δημοσίευσε το Γενικό Σχόλιο αρ. 34[30][31], που ορίζει το περιεχόμενο της ελευθερίας της έκφρασης και των περιορισμών της, κατά το Διεθνές Σύμφωνο των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων[32], με έμφαση στους ανεκτούς περιορισμούς στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με την παράγραφο 48 οι παραπάνω διατάξεις για τα θρησκεύματα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν στον Ποινικό Κώδικα, με εξαίρεση την περίπτωση «εθνικού, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, που απoτελεί υποκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας» (άρθρο 20 παρ 2 του Διεθνούς Συμφώνου).[33]

48. Οι απαγορεύσεις στις δηλώσεις ασέβειας για μια θρησκεία ή για ένα άλλο σύστημα πίστεως, όπως οι νόμοι περί βλασφημίας, είναι ασύμβατοι με το Σύμφωνο, εκτός από τις ειδικές περιστάσεις που περιγράφονται στο άρθρο 20 παράγραφος 20 το Συμφώνου. Τέτοιοι περιοιρσμοί πρέπει επίσης να τηρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις του άρθρου 19 παραγραφος 3, όπως κι αυτές των άρθρων 2,5,17,18 και 26. Έτσι, για παράδειγμα, δεν θα ήταν επιτρεπτό αυτοί οι νόμοι να επιβάλλουν διακρίσεις υπέρ ή εναντίον άλλης θρησκείας ή συστήματος πίστεως ή στους πιστούς έναντι των μη-πιστών. Ούτε θα ήταν επιτρεπτό τέτοιες απαγορεύσεις να χρησιμοποιούνται για να αποτραπεί ή να τιμωρηθούν οι επικρίσεις θρησκευτικών ηγετών ή ο σχολιασμός στο θρησκευτικό δόγμα ή δόγματα.

Περιύβριση νεκρών

Το Άρθρο 201 του Ποινικού Κώδικα περί «περιύβρισης νεκρών» ορίζει τα εξής:

Όποιος αφαιρεί αυθαίρετα νεκρό ή μέλη του ή την τέφρα του, από εκείνους που έχουν δικαίωμα να τα φυλάξουν ή ενεργεί πράξεις υβριστικά ανάρμοστες σχετικές με αυτά ή με τάφο τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.[28]

Ο Μιχάλης Σταθόπουλος, ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών χαρακτήρισε την σύλληψη παράνομη υπό την εκτίμηση ότι έγκληση για το συγκεκριμένο αδίκημα θα μπορούσαν να υποβάλουν μόνο συγγενείς του νεκρού.[22]

Απόρρητο των επικοινωνιών

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, το απόρρητο των επικοινωνιών είναι απαραβίαστο και μπορεί να αρθεί μόνο για «ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα».[34]

Άρθρο 19 1. Το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο. Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις υπό τις οποίες η δικαστική αρχή δεν δεσμεύεται από το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων.

Επειδή ο Ποινικός Κώδικας κατατάσσει τα αδικήματα της «κακόβουλης βλασφημίας», της «καθύβρισης θρησκευμάτων» και της «εξύβρισης νεκρού» στα πλημμελήματα[28] εκφράστηκε η άποψη πως, καθώς στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν επρόκειτο για «ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα», δεν έπρεπε να είχε αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών.[21]

Βιβλιογραφία

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. Λοΐζος, Φίλιππος (Αρχές 2012). «ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΣΤΙΤΣΙΟΣ - ELDER PASTITSIOS» (στα Greek). Facebook. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 17, 2012. Ανακτήθηκε στις October 4, 2012.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  2. «Διαδικτυακός σάλος και πολιτικές αντιδράσεις για τη σύλληψη του... «γέροντα Παστίτσιου»». ethnos.gr. 2012-9-25. Ανακτήθηκε στις 2014-01-19.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
  3. 3,0 3,1 «Εκδήλωση: Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα! (βίντεο)». Κουτί της Πανδόρας. 18 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. 
  4. «Ο «Γέροντας Παστίτσιος» καταδικάστηκε σε φυλάκιση δέκα μηνών». in.gr. 2014-01-16. http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231287695. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. 
  5. 5,0 5,1 5,2 «Facebook page mocking Greek Orthodox monk leads to jail sentence Filippos Loizos found guilty of blasphemy after portraying the late Father Paisios as a pasta-based dish». The Guardian. 17 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. 
  6. Γιαννακίδης, Κώστας (25 Σεπτεμβρίου 2012). «Το μαρτύριο του Παστίτσιου». protagon.gr. http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=18461. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. 
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 Apostolou, Nikolia (2 Οκτωβρίου 2012). «Blasphemy in democracy's birthplace? Greece arrests Facebook user». The Christian Science Monitor. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014.  Σφάλμα αναφοράς: Μη έγκυρη ετικέτα <ref> • όνομα " csmonitor " ορίζεται πολλές φορές με διαφορετικό περιεχόμενο
  8. Ψαρά, Μαρία (29 Σεπτεμβρίου 2012). «Φάμπρικα «θαυμάτων» στο όνομα του γέροντα Παΐσιου». Εφημερίδα το Έθνος. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  9. ««Εκμεταλλεύονται τον Παΐσιο ακόμη και σήμερα»». newsbeast.gr. 3 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2014. 
  10. Τσιμιτάκης, Ματθαίος (22 Ιανουαρίου 2014). «Η Κομμένη Μπεσαμέλ του Γέροντα Παστίτσιου». vice.com. http://www.vice.com/gr/read/to-theosevoumeno-pastitsio. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2014. 
  11. «Ποιος και τι ήταν πραγματικά ο «αγιοποιημένος» γέροντας Παΐσιος». iefimerida.gr. 25 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2014. 
  12. Γεωργιακώδης, Νικόλας (4 Μαρτίου 2013). «Τρολάρισμα: Ένα ιντερνετικό φαινόμενο». in2life. http://www.in2life.gr/delight/hobbies/article/267778/trolarisma-ena-internetiko-fainomeno.html?singlepage=1. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2014. 
  13. 13,0 13,1 13,2 Xριστόπουλος, Δημήτρης (2012). Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα - Εκκλησία, Βλασφημία, και Χρυσή Αυγή. Αθήνα: Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου - Εκδόσεις Νεφέλη. σελίδες 118–120. ISBN 978-960-504-052-9. 
  14. Πουλιόπουλος, Γιώργος (25 Σεπτεμβρίου 2012). «Οταν ο «Παστίτσιος» ξεγελούσε τους «πλασιέ» της λατρείας του Παΐσιου - Η φάρσα με το ανύπαρκτο θαύμα και τα... θύματα». Εφημερίδα Το Βήμα. http://www.tovima.gr/society/article/?aid=476373. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  15. Πουλιόπουλος, Γιώργος (22 Σεπτεμβρίου 2012). «ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΘΑΥΜΑ: Φανταστικό τρολάρισμα για τον Γέροντα Παϊσιο! Τα θαύματα στην Ελλάδα. (Πού και να μην υπήρχε το ίντερνετ!)». LIFO. http://www.lifo.gr/team/bitsandpieces/32263. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2014. 
  16. «ΤΟ ΝΕΟ ΘΑΥΜΑ-ΤΡΟΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ.ΑΝΑΛΗΨΗ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΜΑΣ». Σελίδα «Γέροντας Παστίτσιος». 26 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2014. 
  17. 17,0 17,1 Γιάνναρου, Λίνας (17 Ιανουαρίου 2012). ««Γέρων Παστίτσιος»: Φυλάκιση 10 μηνών - Ο δημιουργός της δημοφιλούς ιστοσελίδας μιλάει στην «Κ» για την ποινή φυλάκισης που του επεβλήθη». Εφημερίδα Καθημερινή. http://www.kathimerini.gr/552256/article/epikairothta/ellada/fylakish-10-mhnwn-ston-geronta-pastitsio. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  18. «24-09-2012:H Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συνέλαβε 27χρονο ημεδαπό για κακόβουλη βλασφημία και καθύβριση θρησκευμάτων, μέσω του Facebook». Ελληνική Αστυνομία. 24 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22/1/2014.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
  19. Xριστόπουλος, Δημήτρης (2012). Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα - Εκκλησία, Βλασφημία, και Χρυσή Αυγή. Αθήνα: Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου - Εκδόσεις Νεφέλη. σελίδες 12–13. ISBN 978-960-504-052-9. 
  20. ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΣΤΙΤΣΙΟΣ! (This is Pastitsios!). Κώστας Βαξεβάνης. 27 Σεπτεμβρίου 2012. Συμβαίνει στα 07:40. Ανακτήθηκε στις 22/1/2014.  Unknown parameter |hostsite= ignored (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
  21. 21,0 21,1 «Το Facebook νίπτει τα χείρας του για τον "Παστίτσιο"». Το Κουτί της Πανδώρας. 3 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22/1/2014.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
  22. 22,0 22,1 22,2 «Ξαφνικά ξυπνήσαμε στην Τεχεράνη - Εξέγερση στο διαδίκτυο για τη σύλληψη του «Παστίτσιου»». Εφημερίδα το Έθνος. 26 Σεπτεμβρίου 2012. http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63716028. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. 
  23. Χριστόπουλος, Δημήτριος (16 Οκτωβρίου 2013). «Τέχνη, ελευθερία και λογοκρισία». Ιστολόγιο Δημήτριου Χριστόπουλου. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  24. «Ο δρόμος είναι μακρύς, του «Γέροντα Παστίτσιου»». tvxs.gr. 19 Ιανουαρίου 2014. http://tvxs.gr/news/ellada/o-dromos-einai-makrys-toy-%C2%ABgeronta-pastitsioy%C2%BB. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  25. «Ο Θεός δεν έχει ανάγκη εισαγγελέα: Εκκλησία, βλασφημία και Χρυσή Αυγή». Ελληνική Έκδοση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. 
  26. Ανανδρανιστάκης, Γιώργος (17 Ιανουαρίου 2014). «Ο Παστίτσιος και τα τέρατα». Εφημερίδα Αυγή. http://www.avgi.gr/article/1692709/o-pastitsios-kai-ta-terata. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  27. «Ελλάδα: Η καταδίκη μπλόγκερ αποτελεί ένα ακόμα πλήγμα στην ελευθερία της έκφρασης». Διεθνής Αμνηστεία. 20 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2014. 
  28. 28,0 28,1 28,2 «Ποινικός κώδικας». Υπουργείο Δικαιοσύνης. 1951–2024. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014. CS1 maint: Μορφή ημερομηνίας (link)
  29. «Το ευρωπαϊκό Ιράν στον 21ο αιώνα». Περιοδικό Unfollow. 19 Ιανουαρίου 2014. http://unfollow.com.gr/web-only/8998-euroiran. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2014. 
  30. «General comment No. 34» (PDF) (στα Αγγλικά). Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. 12 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  31. Σωτηρόπουλος, Βασίλης (16 Οκτωβρίου 2011). «Η ελευθερία της έκφρασης κατά την Επιτροπή Δικαιωμάτων του ΟΗΕ». E-Lawyer. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  32. «Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα». Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. 16 Δεκεμβρίου 1966. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  33. Σωτηρόπουλος, Βασίλης (20 Ιανουαρίου 2014). «Για την πρωτοβάθμια καταδίκη του "Γέροντος Παστίτσιου"». E-Lawyer. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  34. «Σύνταγμα της Ελλάδας» (PDF). Βουλή των Ελλήνων. 27 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 22/1/2014.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)