Φώκαια
| Phocaea (Λατινικά) Foça (Τουρκικά) | |
 Άποψη του θεάτρου της Φώκαιας. | |
  | |
| Τοποθεσία | Φότσα, Επαρχία Σμύρνης, Τουρκία |
|---|---|
| Περιοχή | Ιωνία, Μικρά Ασία |
| Συντεταγμένες | 38°40′03″N 26°45′29″E / 38.66750°N 26.75806°EΣυντεταγμένες: 38°40′03″N 26°45′29″E / 38.66750°N 26.75806°E |
| Είδος | Οικισμός |
Η Φώκαια ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας, στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ιδρύθηκε στη διάρκεια του πρώτου ελληνικού αποικισμού από Ίωνες. Η Φώκαια εξελίχθηκε σε μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη, πρωταγωνίστησε κατά τον δεύτερο αποικισμό στη διάρκεια του οποίου ίδρυσε αποικίες από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τις ακτές τις Ισπανίας και της Γαλλίας. Σημαντικότερες αποικίες των Φωκέων ήταν η Μασσαλία στις ακτές της Γαλατίας, η Ελέα στην κάτω Ιταλία, η Αλαλία στην Κορσική, η Λάμψακος στον Ελλήσποντο το Εμπόριο και το Ημεροσκοπείον στην Ιβηρική χερσόνησο.
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Φώκαια ήταν η βορειότερη από τις Ιωνικές αποικίες. Βρισκόταν στην περιοχή των Αιολικών αποικιών [1] βόρεια της χερσονήσου της Ερυθραίας ανάμεσα στην Αιολική πόλη Κύμη που ήταν χτισμένη βορειότερα και στη Σμύρνη που ήταν χτισμένη νοτιότερα. Η Φώκαια διέθετε δύο φυσικά λιμάνια χάρη στα οποία έγινε μία μεγάλη ναυτική δύναμη και ανέπτυξε ιδιαίτερα το θαλάσσιο εμπόριο. Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν πως η Φώκαια ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη κατά την αρχαϊκή περίοδο. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί για το μέγεθος των τειχών της πόλης που έφταναν σε διάμετρο τα 5 χιλιόμετρα, με βάση τη σημερινή μονάδα μέτρησης. Αυτό δείχνει πως η Φώκαια ήταν από τις μεγαλύτερες πόλεις του αρχαίου κόσμου.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Φώκαια ιδρύθηκε από Φωκείς υπό την ηγεσία Αθηναίων όπως αναφέρει ο Παυσανίας. Η έκταση στην οποία ιδρύθηκε η αποικία τους παραχωρήθηκε από τους Αιολείς της κοντινής Κύμης. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στην πόλη απόγονοι του βασιλιά Κόδρου, οι Κοδρίδες. Σύμφωνα πάλι με τον Παυσανία, μετά την εγκατάσταση στην πόλη των Κοδριδών η Φώκαια έγινε δεκτή στο κοινό των Ιώνων και έγινε μία από τις πόλεις της Ιωνικής Δωδεκάπολης[2]. Τα ευρήματα κεραμικών δείχνουν Αιολική παρουσία στην περιοχή κατά τις αρχές του ένατου αιώνα π.Χ. και Ιωνική παρουσία στα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. Από την αλλαγή αυτή μπορεί να προσδιοριστεί η ίδρυση της αποικίας περίπου στα μέσα στου 9ου π.Χ.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Φωκαείς ήταν οι πρώτοι Έλληνες που πραγματοποίησαν πολύ μακρινά θαλάσσια ταξίδια. Οι Φωκαείς βασίστηκαν σε έναν εξελιγμένο τύπο αρχαίου πλοίου την Πεντηκόντορο, που τους βοήθησε να πραγματοποιήσουν ιδιαίτερα μακρινά ταξίδια. Εξερεύνησαν τις ακτές της Αδριατικής και της Τυρρηνικής θάλασσας και έφτασαν μέχρι τις ακτές της Ισπανίας. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ο βασιλιάς της τοπικής φυλής των Ταρτησσών, ο Αργανθώνιος συμπάθησε τους Φωκαιείς και τους πρότεινε να εγκαταλείψουν την Ιωνία και να μετεγκατασταθούν εκεί. Εκείνοι αρνήθηκαν. Παρ'όλα αυτά, όταν τον ενημέρωσαν ότι η δύναμη των Μήδων αυξάνεται, τούς χρηματοδότησε για να οχυρώσουν τη Φώκαια. [3] Στις ακτές τις Τυρρηνικής θάλασσας οι Φωκαείς ίδρυσαν τις σημαντικότερες αποικίες τους. Ισχυρότερη απ’ όλες ήταν η Μασσαλία, η οποία ίδρυσε και αυτή αποικίες στην περιοχή με την σειρά της Επιπλέον οι Φωκαείς ίδρυσαν τις πόλεις Αλαλία, στην Κορσική, Ολβία στη Σαρδηνία και Αντίπολη δίπλα στην Μασσαλία. Η σημαντικότερες αποικίες τους στην Ισπανία ήταν το Εμπόριο και το Ημεροσκοπείον.
Οι Φωκαείς εκτός από το δυτικό τμήμα της Μεσογείου, διεξήγαγαν εμπόριο με την Ελληνική αποικία Νάυκρατις στην Αίγυπτο, ενώ στον βορά στην περιοχή της Προποντίδας ίδρυσαν την αποικία Λάμψακο.
Η Φώκαια παρήκμασε στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. όταν βρέθηκε κάτω από την εξουσία των Λυδών. Στη συνέχεια υποτάχτηκε στους Πέρσες, όταν ο Κύρος κατέλαβε τη Λυδία. Κατά τη διάρκεια της Περσικής κατοχής πολλοί Φωκαείς κατέφυγαν στη Χίο [4], στην αποικία τους Αλαλία της Κορσικής [5] ενώ άλλοι ίδρυσαν μία νέα αποικία στην Κάτω Ιταλία που εξελίχθηκε σε σημαντική πόλη, την Ελέα. Οι Φωκαείς συμμετείχαν στην Ιωνική επανάσταση αλλά αδύναμοι πλέον συνεισέφεραν μόνο τρία πλοία σε σύνολο 353.
Μετά τους Περσικούς πολέμους η Φώκαια έγινε μέρος της Δηλιακής συμμαχία μαζί με άλλες πόλεις της Ιωνίας. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, με την υποστήριξη της Σπάρτης επαναστάτησε κατά των Αθηναίων. Με την ειρήνη του Ανταλκίδα η Φώκαια που ακολούθησε τη λήξη του Κορινθιακού πολέμου, η Φώκαια έγινε πάλι τμήμα της Περσικής Αυτοκρατορίας, μαζί με τις υπόλοιπες Ιωνικές πόλεις. Μετά το 334 έγινε τμήμα της Αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ακολούθως τμήμα των Ελληνιστικών βασιλείων που σχηματίστηκαν στην περιοχή της Μικράς Ασίας.
Νομίσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Φώκαια ήταν από τις πρώτες πόλεις της αρχαιότητας που έκοψαν νομίσματα. Τα πρώτα νομίσματα της πόλης ήταν από κράμα αργύρου και χρυσού. Στο βρετανικό μουσείο εκτίθενται νομίσματα της Φώκαιας της περιόδου 600-550 π.Χ.[6]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Στράβων 13.1.1[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, βιβλίο 7 οἱ δὲ Φωκαεῖς γένος μὲν τὸ ἀνέκαθέν εἰσιν ἐκ τῆς ὑπὸ τῷ Παρνασσῷ καλουμένης καὶ ἐς ἡμᾶς ἔτι Φωκίδος, οἳ Φιλογένει καὶ Δάμωνι ὁμοῦ τοῖς Ἀθηναίοις διέβησαν ἐς τὴν Ἀσίαν. τὴν χώραν δὲ οὐ πολέμῳ, κατὰ δὲ ὁμολογίαν λαμβάνουσι παρὰ Κυμαίων: Ἰώνων δὲ οὐ δεχομένων σφᾶς ἐς Πανιώνιον πρὶν ἢ τοῦ γένους βασιλέας τοῦ Κοδριδῶν λάβωσιν, οὕτω παρὰ Ἐρυθραίων καὶ ἐκ Τέω Δεοίτην καὶ Πέρικλον λαμβάνουσι καὶ Ἄβαρτον
- ↑ Ιστορία Ηροδότου, βιβλίο 1.163 πρώτῃ δὲ Φωκαίῃ Ἰωνίης ἐπεχείρησε. οἱ δὲ Φωκαιέες οὗτοι ναυτιλίῃσι μακρῇσι πρῶτοι Ἑλλήνων ἐχρήσαντο, καὶ τὸν τε Ἀδρίην καὶ τὴν Τυρσηνίην καὶ τὴν Ἰβηρίην καὶ τὸν Ταρτησσὸν οὗτοι εἰσὶ οἱ καταδέξαντες• 2 ἐναυτίλλοντο δὲ οὐ στρογγύλῃσι νηυσὶ ἀλλὰ πεντηκοντέροισι. ἀπικόμενοι δὲ ἐς τὸν Ταρτησσὸν προσφιλέες ἐγένοντο τῷ βασιλέι τῶν Ταρτησσίων, τῷ οὔνομα μὲν ἦν, Ἀργανθώνιος, ἐτυράννευσε δὲ Ταρτησσοῦ ὀγδώκοντα ἔτεα, ἐβίωσε δὲ πάντα εἴκοσι καὶ ἑκατόν.
- ↑ Ιστορία Ηροδότου, βιβλίο 1.164 οἱ Φωκαιέες ἐν τούτῳ κατασπάσαντες τὰς πεντηκοντέρους, ἐσθέμενοι τέκνα καὶ γυναῖκας καὶ ἔπιπλα πάντα, πρὸς δὲ καὶ τὰ ἀγάλματα τὰ ἐν τῶν ἱρῶν καὶ τὰ ἄλλα ἀναθήματα, χωρὶς ὅ τι χαλκὸς ἢ λίθος ἢ γραφὴ ἦν, τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἐσθέντες καὶ αὐτοὶ εἰσβάντες ἔπλεον ἐπὶ Χίου. τὴν δὲ Φωκαίην ἐρημωθεῖσαν ἀνδρῶν ἔσχον οἱ Πέρσαι.]
- ↑ Ιστορία Ηροδότου, βιβλίο 1.165 καταπλώσαντες δὲ ἐς τὴν Ἀλαλίην ἀνέλαβον τὰ τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὴν ἄλλην κτῆσιν ὅσην οἷαι τε ἐγίνοντο αἱ νέες σφι ἄγειν, καὶ ἔπειτα ἀπέντες τὴν Κύρνον ἔπλεον ἐς Ῥήγιον.
- ↑ Βρετανικό μουσείο, νομίσματα της αρχαίας Φώκαιας.
