Ιουλία Βαλβίλλα

Ιουλία Βαλβίλλα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη; μητρική γλώσσα	Julia Balbilla (Λατινικά)
Γέννηση	72; Αθήνα
Θάνατος	Δεκαετία του 130;
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιήτρια; συγγραφέας
Οικογένεια
Γονείς	Γ. Ι. Αρχέλαος Αντίοχος ο Επιφανής. και Κλαυδία Καπιτωλίνα
Αδέλφια	Γ. Ι. Αντίοχος Φιλόπαππος
Οικογένεια	Δυναστεία των Οροντιδών
	δεδομένα

Η Ιουλία Βαλβίλλα, λατιν.: Julia Balbilla, (72 μ.Χ. – μετά το 130 μ.Χ.) από τη Δυναστεία των Οροντιδών ήταν Ρωμαία ευγενής και ποιήτρια. ^[2] Ενώ βρισκόταν στη Θήβα, περιόδευε στην Αίγυπτο ως μέρος της αυτοκρατορικής Aυλής του Αδριανού και έγραψε τρία επιγράμματα που έχουν διασωθεί. ^[3]

Οικογένεια και πρώιμη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οικογένεια της Βαλβίλλας ήταν καλά συνδεδεμένη με μέλη της βασιλικής οικογένειας τού βασιλείου της Κομμαγηνής, ενός πριγκιπάτου στη σημερινή Μ. Ασία, που προσαρτήθηκε από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. ^[4] Εκτός από αιγυπτιακά και ελληνικά στοιχεία, η καταγωγή της Βαλβίλλας περιλάμβανε αρμενικές, μηδικές, συριακές και σελευκιδικές γραμμές. Η Βαλβίλλα ήταν το δεύτερο παιδί του Γάιου Ιούλιου Αρχέλαου Αντίοχου Επιφανή και της Κλαυδίας Καπιτωλίνας, μίας Ελληνίδας που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Ο μεγαλύτερος αδελφός της ήταν ο Γάιος Ιούλιος Αντίοχος Επιφανής Φιλόπαππος, ένας από τους πρώτους άνδρες ανατολικής καταγωγής που έγινε ύπατος στη Ρώμη.

Οι γονείς του Bαλβίλλας ήταν μεταξύ τους 2α εξαδέλφια. Η Κλαυδία Καπιτωλίνα ήταν εκ πατρός εγγονή της Άκα Β΄ της Κομμαγηνής, δισεγγονής τού Αντίοχου Α΄ Θεού της Κομμαγηνής. Ο πατέρας της Βαλβίλλας ήταν το πρώτο παιδί τού Αντίοχου Δ' της Κομμαγηνής και της Ιουλίας Ιοτάπας της Κομμαγηνής. Ο Αντίοχος Δ΄ και η Ιοτάπα είχαν γονείς, που ήταν δισεγγονοί τού Αντίοχου Α΄ Θεού.

Ο εκ μητρός παππούς της Bαλβίλλας, από την πλευρά τού οποίου πήρε το όνομά της, ήταν ο Τιβέριος Κλαύδιος Βάλβιλλος, Έλληνας αιγυπτιακής καταγωγής. Ήταν αστρολόγος και λόγιος. Έγινε ένας από τους υψηλότερους δικαστές της τάξης των Ιππέων και ήταν νομάρχης της Αιγύπτου από το 55 έως το 59 μ.Χ. ^[5] Ο Βαλβίλος και ο πατέρας του Θράσυλλος τής Μένδης (Tiberius Claudius Trasyllus) γραμματικός και αστρολόγος, ήταν φίλοι των πρώτων Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, συμπεριλαμβανομένου του Τιβέριου, του Κλαύδιου και του Βεσπασιανού.

Οι γονείς τού πατέρα της Βαλβίλλας, ο Αντίοχος Δ΄ της Κομμαγηνής και η βασίλισσα Ιουλία Ιοτάπα ήταν αδέλφια· έγιναν μαριονέτες ηγεμόνες υπό τη Ρώμη. Η Bαλβίλλα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ρώμη στο σπίτι τού παππού της, Αντίοχου Δ΄. Πριν από τη γέννηση του Bαλβίλλας, ο Βεσπασιανός είχε διατάξει τον Αντίοχο Δ΄ να παραιτηθεί από τον θρόνο της Κομμαγηνής λόγω της υποτιθέμενης απιστίας του στη Ρώμη. Ο Αντίοχος Δ΄ και ο αδελφός του Καλλίνικος κατηγορήθηκαν για συμπαιγνία με το βασίλειο της Παρθίας εναντίον της Ρώμης. Είναι άγνωστο, εάν αυτές οι κατηγορίες ήταν αληθινές. Ο Βεσπασιανός έδωσε στον Αντίοχο Δ΄ επαρκή έσοδα για μία πολυτελή ζωή στη Ρώμη. Αυτό έδωσε στη Bαλβίλλα και τον αδελφό της μία παραδοσιακή ελληνική εκπαίδευση.

Η οικογένεια αργότερα μετακόμισε στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της Βαλβίλλας, Αρχέλαος Αντίοχος Επιφανής, απεβίωσε σε ηλικία 92 ετών από άγνωστα αίτια. Στη συνέχεια η Κλαυδία Καπιτωλίνα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου παντρεύτηκε τον Μάρκο Ιούνιο Ρούφο, έναν Ρωμαίο πολιτικό. Η Κλ. Καπιτωλίνα πέρασε τα υπόλοιπα χρόνια της στην Αλεξάνδρεια. Η Bαλβίλλα έζησε μαζί της για ένα διάστημα και μετά επέστρεψε στο σπίτι τού αδελφού της, Αντίοχου Φιλοπάππου, στην Αθήνα.

Παρά την αριστοκρατική της ζωή, η θέση της Βαλβίλλας στη Ρώμη μπορεί να μην ήταν ασφαλής, καθώς ο πατέρας της δεν ήταν συγκλητικός. Ωστόσο ο Φιλόπαππος έγινε συγκλητικός, υπηρετώντας ως ύπατος μέχρι το 109 μ.Χ. ^[6] Όταν ο Φιλόπαππος απεβίωσε το 116 μ.Χ., ο Βαλβίλλα έκτισε γι' αυτόν ένα ταφικό μνημείο, το Μνημείο τού Φιλοπάππου, στον λόφο των Μουσών, νοτιοδυτικά της Ακρόπολης στην Αθήνα. Αργότερα η Βαλβίλλα παντρεύτηκε έναν αριστοκράτη στην Αθήνα, χωρίς όμως απογόνους.

Τα Επιγράμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Bαλβίλλα ήταν ποιήτρια της Αυλής και φίλη τού Αδριανού και συνοδός ή κυρία των τιμών της συζύγου του Βιβίας Σαβίνας. Το 129 μ.Χ. τους συνόδευσε στην Κοιλάδα των Βασιλέων στην Αρχαία Αίγυπτο. ^[7] Στη Βαλβίλλα ανατέθηκε να καταγράψει την επιστροφή της ομάδας από τις 19 έως τις 21 Νοεμβρίου 130. ^[8] Ο Βαλβίλλα έγραψε τρία επιγράμματα στα αιολικά ελληνικά, στα πόδια των Κολοσσών του Μέμνονα. ^[9] Το άγαλμα μπορεί να θύμιζε στη Βαλβίλλα τα γλυπτά στο όρος Νεμρούτ και το μαυσωλείο τού προγόνου της, Αντίοχου Α΄ Θεού της Κομμαγηνής, στους απογόνους των οποίων αναφέρεται στα ποιήματά της. Αν και τα επιγράμματα ήταν εγκεκριμένες δημόσιες επιγραφές, προς τιμήν της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής οικογένειας, μοιάζουν κάπως με γκράφιτι. ^[10] Έχουν στοιχεία εξυπνάδας, ιστορίας και μυθολογίας γραμμένα σε ομηρικό τόνο. Τα ποιήματα εμφανίζουν καλή χρήση μεταφορών, λεκτικών και ηχητικών παρηχήσεων. Εμπνευσμένη από τη Σαπφώ, ο Βαλβίλλα χρησιμοποίησε επίσης παραδοσιακά στιχουργικά θέματα: την αγάπη για τα τραγούδια και τη συμπάθεια για τις Μούσες.

Το πρώτο και το δεύτερο επίγραμμα αφηγούνται την ιστορία τού μυθικού βασιλιά της Αιθιοπίας Μέμνονα, που σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα στην Τροία και τον οποίο ο Θεός Δίας έκανε αθάνατο. Ο Bαλβίλλα δεν απευθύνεται στον Μέμνονα, αλλά κολακεύει τον Αδριανό και τη Σαβίνα.

Όταν ο Αύγουστος Αδριανός άκουσε τον Μέμνονα:

Ο Μέμνων ο Αιγύπτιος έμαθα, ότι όταν ζεσταθεί από τις ακτίνες του ήλιου,
μιλάει από τη Θηβαϊκή πέτρα.
Όταν είδε τον Αδριανό, τον βασιλιά όλων, μπροστά στις ακτίνες του ήλιου,
τον χαιρέτησε, όσο μπορούσε.
Αλλά όταν ο Τιτάνας διέσχισε τους ουρανούς με τα λευκά του άλογα,
και έφερε στη σκιά το δεύτερο μέτρο των ωρών,
σαν να κουδουνίζει ο μπρούτζος ο Μέμνων έστειλε ξανά τη φωνή του.
Με έντονο τόνο, έστειλε τον χαιρετισμό του και έδωσε για τρίτη φορά ένα δυνατό βρυχηθμό.
Τότε ο ίδιος ο αυτοκράτορας Αδριανός χαιρέτησε τον Μέμνονα
και άφησε στην πέτρα κάτι για τις επόμενες γενιές.
Αυτή η επιγραφή αφηγείται όλα όσα είδε και όλα όσα άκουσε.
Ήταν ξεκάθαρο σε όλους ότι οι θεοί τον αγαπούν [τον Αδριανό].

Όταν με την Αυγούστα Σαβίνα στάθηκα μπροστά στον Μέμνονα:

Μέμνων, γιε της Αυρόρας και του θείου Τιθώνα,
καθισμένε μπροστά στη Θήβα, την πόλη του Δία,
ή τού Αμενώθ, Αιγύπτιου Βασιλιά, όπως έμαθα.
Οι ιερείς διηγούνται αρχαίες ιστορίες,
χαιρετισμούς και τραγουδώντας καλωσορίζουν ευγενικά,
την Αυγούστα, σύζυγο του αυτοκράτορα Αδριανού.
Ένας βάρβαρος σου έκοψε τη γλώσσα και τα αυτιά:
ο ασεβής Καμβύσης, αλλά πλήρωσε την ποινή
με έναν άθλιο θάνατο, χτυπημένος από την ίδια αιχμή τού ξίφους
με τη οποία ο άσπλαχνος σκότωσε τον θεϊκό Άπι.
Αλλά δεν πιστεύω ότι αυτό το άγαλμά σου θα χαθεί.
Έσωσα το αθάνατο πνεύμα σου για πάντα με το μυαλό μου.
Γιατί οι γονείς μου ήταν ευγενείς και οι παππούδες μου,
ο σοφός Βαλβίλλος και ο Αντίοχος ο βασιλιάς.

Όταν την πρώτη ημέρα δεν ακούσαμε τον Μέμνονα:

Χθές ο Μέμνων δέχθηκε σιωπηλά τη σύζυγο [τού Αδριανού],
για να ξαναγυρίσει εδώ η όμορφη Σαβίνα.
Για την υπέροχη μορφή τής βασίλισσάς μας σας ευχαριστεί.
Όταν αυτή φτάσει, στείλε μία θεϊκή κραυγή,
έτσι ο βασιλιάς δεν θα είναι θυμωμένος μαζί σου. Όπως είναι τώρα,
κρατήσατε άφοβα για πάρα πολύ καιρό την ευγενή σύζυγό του.
Και ο Μέμνων, τρέμοντας από τη δύναμη τού Αδριανού,
μίλησε ξαφνικά και χάρηκε, που το άκουσε.

Η Bαλβίλλα αφιερώνει το τρίτο επίγραμμα στους γονείς και τους παππούδες της και στην ευγενική γραμμή αίματός της.

Διότι ευσεβείς ήταν οι γονείς μου και οι παππούδες μου:
ο Βάλβιλος ο Σοφός και ο Αντίοχος ο Βασιλιάς.
Ο Βάλβιλος, πατέρας της μητέρας μου, κατάγεται από βασιλικό αίμα
και ο Αντίοχος, ο πατέρας τού πατέρα μου, ήταν βασιλιάς.
Από τη γραμμή τους προέρχεται το αίμα μου και
αυτοί οι στίχοι είναι της ευσεβούς Βαλβίλλας,

Εκτός από την ποίησή της, δεν είναι γνωστά περισσότερα για τη Bαλβίλλα.

Ένα τέταρτο επίγραμμα, σε ελεγειακά δίστιχα, με τίτλο από -και ίσως συγγραφέα- κάποια «Δημώ» ή «Δαμώ» είναι μία αφιέρωση στις Μούσες. Το ποίημα δημοσιεύεται παραδοσιακά με τα έργα της Βαλβίλλας, αν και τα εσωτερικά στοιχεία υποδηλώνουν διαφορετικό συγγραφέα. ^[11] Στο ποίημα η Δημώ εξηγεί ότι ο Μέμνων τής έχει δείξει ιδιαίτερο σεβασμό. Σε αντάλλαγμα, η Δημώ προσφέρει την ποίηση ως δώρο στον ήρωα. Στο τέλος αυτού του επιγράμματος απευθύνεται στον Μέμνονα, τονίζοντας τη θεϊκή του υπόσταση, υπενθυμίζοντας τη δύναμη και την αγιότητά του. ^[12] Εσωτερικά στοιχεία στο πόδι του Μέμνονα υποδηλώνουν, ότι αυτό το ποίημα γράφτηκε κάποια στιγμή κατά ή μετά το 196 μ.Χ. ^[13]

Δημώ

Γιε της Αυγής, σε χαιρετώ. Επειδή μού απευθύνθηκες ευγενικά
Μέμνονα, για χάρη των Πιερίδων, που με νοιάζονται,
τραγούδι αγαπητό φτιάχνει η Δημώ. Και φέρνει ένα ευχάριστο δώρο:
η λύρα μου πάντα θα τραγουδά τη δύναμή σου, θεϊκέ.

Γενεαλογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λογοτεχνικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αυτοκράτορας του Γκέοργκ Έμπερς (1880). ^[14]
The Memoirs of Adrian by Marguerite Yourcenar (1951)
Opus Gemini (μέρος της σειράς Romanike ) από την Codex Regious (2014). ^[15]
Ραδιοφωνικό παιχνίδι The Glass Ball Game (μέρος της σειράς Caesar! από τον Mike Walker . ^[16]

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Julia Balbilla (2010) της Patricia Rosenmyer. ^[17]
Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna (2004) της Emily Ann Hemelrijk. ^[18]
Αναμνήσεις του Αδριανού (1951) της Marguerite Yourcenar. ^[19]
Πρώιμη Ρωμαϊκή κυριαρχία στην Κομμαγένη από τον Michael A. Speidel
Hellenism and Empire: Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD 50-250 (1996) του Simon Swain. ^[20]
Amalia Cirio, Gli epigrammi di Giulia Balbilla, Pensa Multimedia, 2011.
Patricia A. Rosenmeyer, The Language of Ruins: Greek and Latin Inscriptions on the Memnon Colossus (2018).
Μερικές εικόνες από τα επιγράμματα είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: https://egiptomaniacos.foroactivo.com/t4845-colosos-de-memnon-graffiti και http://nefertiti-returns.blogspot.com/2009/09/graffiti-carved-on- foot-of-memnon.html

Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Ian Plant: «Women Writers of Ancient Greece and Rome» (Αγγλικά) University of Oklahoma Press. Νόρμαν. 2004. ISBN-13 978-0-8061-3622-6.
↑ Plant I. M. Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology University of Oklahoma Press, 2004, chapter 43. (ISBN 0806136219), 9780806136219
↑ Pomeroy S. B. Spartan Women Oxford University Press, USA, 2002. p128. (ISBN 0198030002), 9780198030003
↑ Rowlandson J. Women and Society in Greek and Roman Egypt: A Sourcebook. Cambridge University Press, 1998 p310 (ISBN 0521588154), 9780521588157
↑ Lamour D. H. J. and Wilson K. (ed.) An Encyclopedia of Continental Women Writers, Volume 1 Taylor & Francis, 1991, p 74 (ISBN 0824085477), 9780824085476.
↑ Boatwright M. T. Peoples of the Roman World. Cambridge University Press, 2012, p87. (ISBN 0521840627), 9780521840620.
↑ Opper T. Hadrian: Empire and Conflict. Harvard University Press, 2008 p204. (ISBN 0674030958), 9780674030954.
↑ Stevenson J. Women Latin Poets: Language, Gender, and Authority, from Antiquity to the Eighteenth Century. Oxford University Press, 2005, p56. (ISBN 0198185022), 9780198185024
↑ Speller E. Following Hadrian: A Second-Century Journey Through the Roman Empire. Oxford University Press, USA, 2004, pXV. (ISBN 0195176138), 9780195176131.
↑ Keegan P. Graffiti in Antiquity. Routledge, 2014, p58. (ISBN 1317591275), 9781317591276.
↑ Brennan, T. C. (1998). «The Poets Julia Balbilla and Damo at the Colossus of Memnon». The Classical World 91 (4): 215–234. doi:10.2307/4352060. ISSN 0009-8418.
↑ Plant, I. M. (2004). Women writers of ancient Greece and Rome: an anthology. University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-3621-9.
↑ «A List of Women Authors from the Ancient World». Sententiae Antiquae (στα Αγγλικά). 8 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2020.
↑ Ebers G. The Emperor Wildside Press LLC, 2010, p29. (ISBN 1434412644), 9781434412645.
↑ Codex Regius. Opus Gemini. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2014. (ISBN 1502542374), 9781502542373.
↑ Caesar BBC Radio 4 website. Accessed 15 August 2015.
↑ Rosenmyer P. Julia Balbilla Routledge, London 2010. (ISBN 9780415430067).
↑ Hemelrijk E. A. Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna. Psychology Press, 2004. (ISBN 0415341272), 9780415341271.
↑ Yourcenar M. Memoirs of Hadrian Farrar, Straus and Giroux, New York 1951. (ISBN 0-374-52926-4).
↑ Swain S. Hellenism and Empire: Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD 50-250 Clarendon Press, Oxford, 1996. (ISBN 0198147724), 9780198147725

[f2756b9aaee30f98251d3d1c936ce7d613b0eedd-1] Ian Plant: «Women Writers of Ancient Greece and Rome» (Αγγλικά) University of Oklahoma Press. Νόρμαν. 2004. ISBN-13 978-0-8061-3622-6.

[Plant_(2004)-2] Plant I. M. Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology University of Oklahoma Press, 2004, chapter 43. (ISBN 0806136219), 9780806136219

[Pomeroy_(2002)-3] Pomeroy S. B. Spartan Women Oxford University Press, USA, 2002. p128. (ISBN 0198030002), 9780198030003

[Rowlandson_(1998)-4] Rowlandson J. Women and Society in Greek and Roman Egypt: A Sourcebook. Cambridge University Press, 1998 p310 (ISBN 0521588154), 9780521588157

[Lamour_(1991)-5] Lamour D. H. J. and Wilson K. (ed.) An Encyclopedia of Continental Women Writers, Volume 1 Taylor & Francis, 1991, p 74 (ISBN 0824085477), 9780824085476.

[Boatwright_(2012)-6] Boatwright M. T. Peoples of the Roman World. Cambridge University Press, 2012, p87. (ISBN 0521840627), 9780521840620.

[Opper_(2008)-7] Opper T. Hadrian: Empire and Conflict. Harvard University Press, 2008 p204. (ISBN 0674030958), 9780674030954.

[Stevenson_(2005)-8] Stevenson J. Women Latin Poets: Language, Gender, and Authority, from Antiquity to the Eighteenth Century. Oxford University Press, 2005, p56. (ISBN 0198185022), 9780198185024

[Speller_(2004)-9] Speller E. Following Hadrian: A Second-Century Journey Through the Roman Empire. Oxford University Press, USA, 2004, pXV. (ISBN 0195176138), 9780195176131.

[Keegan_(2014)-10] Keegan P. Graffiti in Antiquity. Routledge, 2014, p58. (ISBN 1317591275), 9781317591276.

[11] Brennan, T. C. (1998). «The Poets Julia Balbilla and Damo at the Colossus of Memnon». The Classical World 91 (4): 215–234. doi:10.2307/4352060. ISSN 0009-8418.

[12] Plant, I. M. (2004). Women writers of ancient Greece and Rome: an anthology. University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-3621-9.

[13] «A List of Women Authors from the Ancient World». Sententiae Antiquae (στα Αγγλικά). 8 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2020.

[14] Ebers G. The Emperor Wildside Press LLC, 2010, p29. (ISBN 1434412644), 9781434412645.

[15] Codex Regius. Opus Gemini. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2014. (ISBN 1502542374), 9781502542373.

[16] Caesar BBC Radio 4 website. Accessed 15 August 2015.

[17] Rosenmyer P. Julia Balbilla Routledge, London 2010. (ISBN 9780415430067).

[18] Hemelrijk E. A. Matrona Docta: Educated Women in the Roman Élite from Cornelia to Julia Domna. Psychology Press, 2004. (ISBN 0415341272), 9780415341271.

[19] Yourcenar M. Memoirs of Hadrian Farrar, Straus and Giroux, New York 1951. (ISBN 0-374-52926-4).

[20] Swain S. Hellenism and Empire: Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD 50-250 Clarendon Press, Oxford, 1996. (ISBN 0198147724), 9780198147725

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]