Θεοτόκος εν τω Σίγματι
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Θεοτόκος εν τω Σίγματι | |
|---|---|
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Αρχιτεκτονική | βυζαντινή αρχιτεκτονική |
| Διοικητική υπαγωγή | Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα | Τουρκία |
| δεδομένα (π) | |
Ο ναός της Θεοτόκου εν τω Σίγματι υπήρξε ελληνική χριστιανική εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη.
Η τοποθεσία του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο Βυζάντιο υπήρχαν δύο συνοικίες με το όνομα Σίγμα, διότι εκεί είχαν ανεγερθεί περίστηλα κτίρια που είχαν το σχήμα του αρχαίου Ελληνικού γράμματος σίγμα (C). Ο Κεδρηνός αναφέρει: «εν τω ημικυκλίω ό νύν λέγεται Σίγμα». Ο Ζώσιμος περιγράφει τον χώρο του λιμανιού λέγοντας ότι από το σχήμα της στοάς ο τόπος που περιέβαλε το λιμάνι λεγόταν «σίγμα». Εκτός αυτού συχνά μνημονεύεται και μια άλλη, δεύτερη περιοχή με το ίδιο όνομα, η οποία πιθανόν να είχε ένα κτήριο του σχήματος αυτού. Η συνοικία αυτή, στην οποία αναφέρονταν μια εκκλησία με το όνομα «η Θεοτόκος εν τω Σίγματι» ευρίσκονταν κοντά στο εξακιόνιο, την λεγόμενη συνοικία των «Έξι μαρμάρων», όπως μας αναφέρει ο Πορφυρογέννητος, εξιστορούμενος την επάνοδο του παππού του, Μιχαήλ από την Τεφρική και την Γερμανίκεια.
Περιγραφή του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναός βρίσκεται μέσα σε κήπο. Το κτίριο είναι Βυζαντινό, επίμηκες, ύψους τεσσάρων μέτρων. Το υπόγειο εσωτερικό του ναού έχει διπλό θόλο, ο οποίος υποκρατείται από πέντε μαρμάρινες στήλες, διαμέτρου 0,45 μέτρων και απόστασης τριών μέτρων η μία από την άλλη. Τα κιονόκρανα είναι απλούστατα χωρίς τα συνηθισμένα κοσμήματα και σταυρούς. Οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν πάχος 1,25 μέτρα, και πλάτος έξι μέτρα. Οι έξοδοι σήμερα είναι φραγμένοι με πέτρες. Το κονίαμα ολοσχερώς σώζεται σε πολλά διαστήματα. Ο θόλος έχει στρογγυλές οπές. Προς την δυτική μεριά υπάρχει ένα μεγάλο τετράγωνο παράθυρο, από το οποίο μπαίνει άπλετο φως. Οι εξωτερικοί του τοίχοι είναι χτισμένοι από λίθους λαξευτούς και πλίνθους. Από την διακόσμηση του ναού λείπουν μερικοί μαρμάρινοι κίονες, πλάκες και επικήδειες επιγραφές, τις οποίες λένε ότι τις αφαίρεσε ένας πρώην ιδιοκτήτης του κτηρίου. Τις πούλησε, και εκτός αυτού έψαχνε, ή κατά άλλους βρήκε έναν θησαυρό.
Ιστορία του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κωδινός ιστορεί, ότι την εκκλησία αυτή, πρώτα ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε, και μετά ο Ιουστινιανός ο Μέγας την ανέκτησε. Όπως μας λένε ο Κωδινός, ο Κεδρηνός και ο Συμεών ο Μάγιστρος, την εκκλησία αυτή ανοικοδόμησε εκ βάθρων ο αυτοκράτορας Μακεδόνας αφού είχε καταστραφεί από σεισμό, στον οποίο μάλιστα σκοτώθηκαν όλοι οι εκεί ψάλοντες. Στον σεισμό αυτό μάλιστα παρευρέθη και ο Λέων ο Σοφός ο οποίος εκεί συνεκκλησιάζονταν, και μόνο από ευτυχή σύμπτωση διέφυγε τον θάνατο.
Κειμήλια του ναού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον κήπο του ναού βρίσκεται χριστιανικό νεκροταφείο. Αυτό συνηθιζόταν σε όλες τις χριστιανικές εκκλησίες και μονές της Κωνσταντινούπολης. Οι πτωχοί και μη δυνάμενοι να ενταφιάζονται εντός των ευαγών οίκων, μετακομίζονταν στα προάστια μνήματα, εξ ου και του ιστορικού Θεοφάνους «τα ενάστεια και προάστια μνήματα».
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αλέξανδρος Πασπάτης, επιμ. (1877). Βυζαντιναί μελέται Τοπογραφικαί και ιστορικαί. Κωνσταντινούπολη: Τυπογραφείο Αντωνίου Κορομηλά, Βιβλιοπωλείο των Αδελφών Δεσπάστα. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2009.